شروط تعویق «سن بازنشستگی»/ از بازنشستگی «پلکانی» تا شناور کردن آن

حسام‌الدین علامه در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه کشورهای مواجه‌یافته با پدیده سالمندی در جهان، هم درمورد شروع سن بازنشستگی و هم درخصوص سن قراردادی شروع سالمندی در یک جامعه، به مسائل مختلفی از جمله میزان امید زندگی در بدو تولد، میزان بقا در دوره سالمندی، میزان امید زندگی به هنگام ورود به دوره بازنشستگی و سالمندی توجه می‌کنند، اظهار کرد: شناور کردن سن سالمندی و بازنشستگی یکی از سیاست‌هایی است که در جهان مواجهه یافته با سالمندی جمعیت، معمول شده‌ است.

وی افزود: برای اینکه میزان جمعیت مولد و شاغل جامعه، کاهش پیدا نکند، از فشار به صندوق‌های بازنشستگی کاسته شود، افزایش سن کار و به تاخیر انداختن سن بازنشستگی یکی از روش‌های مواجهه با تبعات افزایش جمعیت سالمندی کشورهاست؛ اما در این زمینه باید به چند موضوع توجه کرد؛ باید دید اگر این قانون به صورت کلی باشد، آیا همه افراد در معرض بازنشستگی دارای توانمندی‌های اداری و مهارت‌های لازم برای فضای اداری امروز که مهارت‌های جدیدی را اقتضا می‌کند، هستند و از نظر سلامت جسمانی و روانی و انگیزه کار، همه افراد شرایط یکسانی دارند؟.

رییس دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور با اشاره به تعویق سن بازنشستگی مطرح شده در لایحه بودجه معتقد است که اگر این موضوع به صورت انتخابی باشد؛ به طوریکه هم تمایل فرد و هم نیاز سازمان باتوجه به توانمندی‌های فرد در نظر گرفته شود، بهره‌وری بهتری ایجاد می‌کند، اما شاید یک قانون کلی شمولیت مطلوبی ایجاد نکند.

علامه در ادامه موضوع بازنشستگی پلکانی را پیشنهاد کرد و یادآور شد: در بازنشستگی پلکانی، فرد به تدریج بازنشسته می‌شود و به جای دو سال آخر کار، با کاهش روزهای کاری و بازنشستگی تدریجی در سه الی پنج سال آخر، برای ترک کار، آمادگی روحی پیدا می‌کند. در این مدت نیز سازمان‌ها از راهکار ظرفیت‌سازی و جانشین‌پروری استفاده می‌کنند و فرد جوانی را در یک نگاه انتقال تجارب و پیوند میان نسلی در کنار فرد در معرض بازنشستگی قرار می‌دهند تا انباشت تجارب کاری انتقال یابد.

وی خاطرنشان کرد: در دوره بازنشستگی پلکانی به فرد در معرض بازنشستگی،  مهارت‌های لازم برای ورود به دوره بازنشستگی و سالمندی را آموزش می‌دهند و فرد می‌آموزد که بعد از یک شغل رسمی، چگونه وارد کسب و کارهای کوچک و محله‌محور شود و چگونه جامعه، کماکان در بحث سود جمعیتی دوم که به بهره‌وری فرد بعد از شغل اول و رسمی خود در دوران بازنشستگی و سالمندی اشاره دارد، از سود جمعیت دوم افراد بازنشسته و سالمند بهره‌مند شود.

رییس دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور تصریح کرد: بنابراین در یک جامعه در معرض سالمندی جمعیت، مداخلات نوآورانه ای مانند شناور کردن سن بازنشستگی، بازنشستگی پلکانی و نیز  آموزش مهارت‌های سالمندی برای فرد در معرض بازنشستگی، از شیوه‌های درستی است که باید قانونگذار به آن توجه کند؛ اما این مداخلات نباید برای همه افراد یکسان باشد بلکه می‌تواند برای هر فرد، با یک سنجش مهارت های فردی و ارزشیابی درست و درنظرگرفتن نیازمندی سازمان، تصمیم‌گیری کرد.

علامه ضمن موافقت کلی نسبت به طرح پیشنهادی به تعویق انداختن سن بازنشستگی اظهار کرد: این کار مشروط بر موارد ذکر شده فوق می‌تواند مطلوب باشد. این کار در کشورهای در معرض سالمندی جمعیت، یکی از سیاست‌ها و راهکار های جدید است اما باید در جزئیات، جوانب مختلفی را در نظر گرفت تا بهترین نتیجه برای فرد و جامعه و سیستم اداری حاصل شود.