توسعه «فاوا»، از شعار تا واقعیت

هند  اگر در تولید نرم افزار پیشرو شده است چون در این زمینه هزینه کرده است. هند در دانشگاه ها، مؤسسات خود نیروی انسانی در قالب پروژه با کشورهای صاحبنام در تولید نرم افزار مانند مایکروسافت کار می کند ولی در کشور ما  تولید نرم افزار محدود به چند شرکت نظامی شده است

دولت گام های خوبی در زمینه نرم افزار  برداشته است به خصوص نرم افزار های موبایلی با افزایش سرعت اینترنت بسیار توسعه یافته است فناوری نو می تواند عامل توسعه اقتصادی در کشور باشد و همه بخش ها با آی تی در ارتباط هستند ولی با شعار و گفته های ناپخته نمی توان راه به جایی برد

اینکه گفته می شود کشور ما در تولید سخت افزار سهمی نداشته است، کاملاً درست است ولی این موضوعی نیست که نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به عنوان  تخریب دولت روحانی از آن استفاده کنند، چرا که نداشتن سهمی از تولید سخت افزار در کشور مربوط به دولت روحانی و حتی دولت های گذشته نیست، بلکه به سیاست های غلط ۴۰ ساله در کشور   بر می گردد

 یکی از نامزدهای ریاست جمهوری (ابراهیم رئیسی) در رابطه با اشتغالزایی در حوزه فناوری اطلاعات گفت:«آیا با فضای مجازی نمی‌شود شغل ایجاد کرد؟ در هند و پاکستان در فضای مجازی چه در نرم افزار و چه در سخت افزار اقدامات بسیار زیادی انجام شده و توانسته‌اند بسیاری از مشکلات بیکاری را با فضای مجازی حل کنند. اینکه ما اینترنت را به یک شهرستان ببریم بد نیست اما بهتر این است که ما با استفاده از فضای مجازی اقدام به تولید نرم افزار کنیم. ما می‌توانیم در نرم افزار دانش بنیان با این فکرهای جدید حرف اول را بزنیم.» «ایران» گفته‌های این نامزد را با کارشناسان حوزه فناوری در میان گذاشته است که آیا اتفاقی که به‌عنوان مثال در هند افتاده است در کشور ما عملی خواهد شد؟ چه بستری برای عملی شدن ایجاد اشتغال در حوزه نرم افزار و سخت افزار لازم است تا چنین شعارهایی عملی شود؟

سیاست‌های اشتباه عامل  تولید نشدن سخت افزار

«اینکه گفته می‌شود کشور ما در تولید سخت افزار سهمی نداشته است، کاملاً درست است ولی این موضوعی نیست که نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به‌عنوان تبلیغ و تخریب دولت روحانی از آن استفاده کنند، چرا که نداشتن سهمی از تولید سخت افزار در کشور مربوط به دولت روحانی و حتی دولت‌های گذشته نیست، بلکه به سیاست‌های غلط ۴۰ساله در کشور بعد از انقلاب و تحریم‌های ابتدای انقلاب برمی‌گردد.»

علی‌رضا پورنقشبند عضو کمیسیون سخت افزار سازمان نصر با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: در کشور غیر از یک کارخانه مونیتورکه بخش قابل توجهی از آن تولید داخل است، بقیه سخت افزار‌ها تولیدی نیست و این موضوع اصلاً ربطی به دولت ندارد و بحث اصلی این است که از ابتدای انقلاب دیدگاه اشتباهی درباره تکنولوژی و بومی کردن آن وجود دارد، چرا که با بستن درها، حذف رقابت‌ها، نازپرورده کردن برخی از افراد خاص داخلی و دادن رانت به آنها موجب شده‌اند در کل، تولید سخت افزار در کشور شکل نگیرد. از سوی دیگر یکسری کالا را به نام تولید وارد کشور کردند که در پی آن هیچ دانش و فناوری به کشور منتقل نشده است. اکنون فقط چیزی که در داخل کشور وجود دارد، مونتاژ است که فاقد هرگونه ارزش فنی و تولیدی است.عضو کمیسیون سخت افزار درباره‌ای اظهارنظر این نامزد که از تولید در هند نام می‌برد نیز گفت: این نامزد باید بداند که کشورهایی چون هند، چین، تایوان، فیلیپین و... اگر در بخش سخت افزار و نرم افزار پیشرفت کرده‌اند این است که در ابتدای امر با دنیا بخوبی مراوده داشته‌اند سپس دانش و تکنولوژی فنی آن سخت افزار را وارد کشور خود کرده‌اند. از سوی دیگر دانشگاه‌های آنها با مراکز علمی و تکنولوژی دنیا ارتباط داشته است و از همه مهمتر نقل و انتقال پولی براحتی صورت گرفته است ولی در کشور ما کدام یک از اینها در مدت ۴۰ ساله اتفاق افتاده است؟ که از دولت روحانی انتقاد می‌شود.حجت الله مسعودی یکی از فعالان عرصه سخت افزار نیز به «ایران» گفت: آیا این نامزد می‌داند که سخت افزار نیاز به دانش فنی و تکنولوژی دارد و ما تکنولوژی که منجر به تولید سخت افزار در کشور شود را نداریم؟ پس چطور می‌توان چنین ادعایی مطرح کرد. از سوی دیگر چقدر ما با کشورهای صاحب تکنولوژی سخت افزاری ارتباط تنگاتنگ داریم که بخواهیم در زمینه سخت افزاری ورود کنیم آیا بستر فراهم است؟ اگر چین، هند، تایوان، کره و... سخت افزار و نرم افزار تولید می‌کنند با شرکت‌های معروف و مطرح سخت افزار همچون اینتل ارتباط تنگاتنگی دارند بنابراین بخشی از سخت افزارها را در کشور خود تولید می‌کنند.

این فعال عرصه سخت افزار با بیان اینکه تنها با شعار و زیر سؤال بردن دولت نمی‌توان وارد این عرصه شد گفت: اگر نامزدی به دنبال عملی کردن چنین شعاری است نیاز به مدیریت کلان دارد و اینکه باید بتواند با کشورهای مهدتکنولوژی ارتباط برقرار کند. به عبارتی کاری که دولت در زمینه خودرو انجام می‌دهد را باید در زمینه سخت افزار نیز اجرا کند. قرار است در خودرو به مرور زمان مشارکت در ساخت باشد تا اینکه میزان آن به ۷۰ به ۳۰ برسد. همان کاری که در خودرو قرار است انجام شود حتی ۹۰ به ۱۰ در سخت افزار انجام شود آرام آرام می‌توان تولید واقعی سخت افزار یا حداقل طراحی سخت افزار را به کشور وارد کرد وگرنه با شعار کاری از پیش نمی‌رود.ذکر این نکته ضروری است که دولت تدبیر و امید با تهیه پیوست فناوری بحث انتقال دانش و فناوری را در بخش فاوا مد نظر قرار داده است و از این به بعد هر شرکت خارجی بخواهد در زمینه‌ ای تی  وارد کشور شده و سرمایه‌گذاری کند باید دانش آن را نیز به داخل کشور منتقل کند.

ایران؛ مصرف‌کننده نرم افزار

«دولت‌های گذشته هیچ کاری در زمینه تولید نرم افزار نکرده‌اند و دولت نیز سعی کرده فضای دانشگاه‌ها را آرام تر کند ولی از آنجایی که مطمئن نبود که با وجود مشکلات اقتصادی و فراهم نبودن بستر و زیرساخت کافی بتواند از طریق سرمایه‌گذاری روی این بخش‌ها به درآمدزایی برسد، از این‌رو خیلی با احتیاط ورود پیدا کرد. به نظر من به این دولت نمی‌توان ایراد گرفت چون بستر کافی وجود ندارد و نمی‌توانست ریسک کند.»سلیمان فلاح استاد نرم افزار دانشگاه امیرکبیر با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: البته این‌طور نیست که در کشور در زمینه نرم افزار کاری صورت نگرفته است در این دولت کارهای بزرگی انجام شده و نرم افزارهای خوبی تولید می‌شود ولی کارهای انجام شده کافی نیست و انتظارها بیش از این است.فلاح افزود: بله درست است خیلی از کشورها در بخش نرم افزاری سرمایه‌گذاری کرده و به درآمدزایی رسیده‌اند فقط به این دلیل که بستر آن را در کشورشان فراهم کرده‌اند. اکنون ایران مصرف‌کننده نرم افزار است، چرا که قانون کپی رایت در کشور رعایت نمی‌شود پس باید با رعایت این قانون به سمت تولید نرم افزار برویم تا دیگران هم از ما خرید کنند. واقعاً مسئولان حکومتی چقدر تلاش کرده‌اند که نیروهای متخصص در کشور بمانند. این همه برای تربیت نیروی متخصص در کشور هزینه می‌شود ولی چون محیطی آرام را فراهم نمی‌کنند و حمایتی از این قشر صورت نمی‌گیرد مهاجرت کرده و در شرکت‌های بزرگی چون گوگل و... کار می‌کنند.این استاد دانشگاه با بیان اینکه درست است کشوری مانند هند اکنون در تولید نرم افزار پیشرو شده است ولی آیا نامزدی که این مسأله را مطرح کرده می‌داند چرا؛ به «ایران» گفت: چون هند در این زمینه هزینه کرده است. هند در دانشگاه‌ها و مؤسسات خود نیروی انسانی تربیت می‌ کند. در قالب طرح با کشورهای صاحبنام در تولید نرم افزار کار می‌کند. مایکروسافت در کشور آنها دفتر دارد. اینها همه محرک است و از سوی دیگر شرکت‌ها و نیروهای خود را تشویق و حمایت می‌کند. اما در کشور ما چگونه است؟ چند دفتر شرکت‌های صاحبنام نرم افزار و سخت افزار در کشور وجود دارد؟ با محدود کردن تولید نرم افزار به چند شرکت خاص که نمی‌شود حرف اول را زد.محمدرضا رزازی، دیگر استاد نرم‌افزار دانشگاه امیرکبیر نیز معتقد است به هر حال امکان تولید

نرم افزار در فضای مجازی یا غیر از فضای مجازی وجود دارد و عملی شدن آن خوب است اما آنچه حرف اول را می‌زند، مدیریت است تا بتوان با تولید نرم افزار حرف اول را زد.رزازی به «ایران» گفت: باید شرکت‌هایی که در این زمینه فعال هستند را تشویق به تولید نرم افزار کرد. باید طرح‌ها را به افراد کاردان سپرد که معمولاً به دلیل نفوذهایی که وجود دارد این اتفاق نمی‌افتد و طرح‌ها به دست کسانی سپرده می‌شود که در این زمینه تخصص ندارند همین می‌شود که نمی‌توانیم پیشرفت کنیم.وی افزود: تولید نرم افزار اکنون با این شرایطی که از گذشته در کشور وجود دارد، مقرون به صرفه نیست بنابراین اینکه بگویم می‌توانیم در تولید نرم افزار حرف اول را بزنیم شعار است و  با شعار دادن کار از پیش نمی‌رود چرا که باید تمام زمینه‌ها و مجموعه‌های آن فراهم شود و مهمتر اینکه باید محیط کار سالم‌سازی شود و کارها به کاردان سپرده شود.

محمدرضا طلایی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان نرم‌افزار درباره بحث تولید نرم افزار در کشور به «ایران» گفت: دولت روحانی گام‌های خوبی دراین زمینه برداشته است ولی باید در قوانین و مقررات حوزه نرم افزار و حتی کسب و کارهای نو بازبینی و هدف‌گذاری شود. در این دولت تولید نرم افزار بخصوص نرم افزار‌های موبایلی با افزایش سرعت اینترنت بسیار توسعه یافته است. تولید‌کنندگان این عرصه گام‌های خوبی را برداشته‌اند ولی جای کار زیادی دارد. باید بدانیم که فناوری نو می‌تواند عامل توسعه اقتصادی در کشور باشد و همه بخش‌ها با آی تی در ارتباط هستند ولی با شعار و گفته‌های ناپخته نمی‌توان راه به جایی برد.

سیاستگذاری غلط و شتابزده معضل فاوا

«برخی نامزدهای انتخاباتی چون فکر می‌کنند این صنعت در دسترس عموم قرار دارد و نیروی انسانی در کشور موجود است و از سوی دیگر چون فکر می‌کنند که توسعه در صنعت فاوا بخصوص بخش نرم افزار ساده‌تر و کم هزینه‌تر از سایر بخش‌ها است، چنین شعارهایی را می‌دهند.»مهدی حسینی مقدم کارشناس فناوری به «ایران» گفت: در حالی که این صنعت پیشرو در دنیا دارای پیچیدگی‌های خاصی است که از چشم بسیاری از جمله برخی نامزدها مخفی مانده است و این نگرش سطحی با این صنعت و تصور اینکه به سادگی می‌توان به جایگاه ویژه‌ای در آن دست یافت، مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد.

حسینی مقدم افزود: نگاه سطحی به صنعت فاوا نشان می‌دهد نامزدها از شرایط و دنیای سایبری فاصله دارند و همین موضوع می‌تواند برای صنعت فاوا مشکلاتی در قانونگذاری و سرمایه‌گذاری نامناسب برای این حوزه ایجاد کند. باید به این نکته مهم توجه کرد که سرمایه‌گذاری در صنعت فاوا مانند دیگر صنایع نیست و نتایج آن در کوتاه مدت به‌دست نمی‌آید و حتی بیش از طول عمر یک دولت نیاز به ثمر رسیدن دارد، بنابراین اگر در این زمینه بدرستی سیاستگذاری نشود و شتابزده عمل شود و تغییرات مداومی در این حوزه را شاهد باشیم تنها بر معضلات صنعت فاوا افزوده‌ایم.این فعال حوزه فناوری گفت: اگر بخواهیم مثالی بسیار موفق از دولتمردان دوستدار تکنولوژی بزنیم باید به دولت استونی اشاره کرد. دولت استونی تنها با ایجاد چند وب سایت و تولید نرم افزار و سخت افزار به این هدف نرسیده است، بلکه سیاسیون و احزاب و البته دولتمردان به نوعی ساختارسیاسی خود را با در نظر گرفتن امنیت، حریم شخصی و نگاه به آینده، بازسازی کردند. به نظر می‌رسد احزاب سیاسی ما نیز نیاز به بازطراحی ساختارهای خود برای جهان سایبری و صنایع آن دارند.