دیده بان ایران نوشت: در هفتههای اخیر قیمت دلار در بازار آزاد همراه با تشدید تنشهای منطقهای بهشدت افزایش یافته است، به نحوی مطابق گزارشات ارائهشده در کانالهای معتبر اطلاعرسانی قیمت طلا و ارز، نرخ دلار آزاد از یکم شهریور یعنی زمان شروع به کار کابینه جدید تا امروز که بیش از دو ماه از نشستن وزیران دولت چهاردهم روی کرسیهای خود گذشته، از ۵۸ هزار تومان به ۶۶ هزار تومان رسیده است. در این میان، اگرچه کالاهای اساسی و نهادههای مورد نیاز برای تولید آنها از جمله مرغ و تخممرغ براساس ارز ترجیحی که در قانون بودجه ۱۴۰۳، ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان قیمتگذاری شده است، تامین میشود، ولی نوسانات ارز در بازار آزاد هم روی قیمت دلار نیمایی تاثیر میگذارد که نرخ مکملها، واکسنها و داروهای لازم برای پرورش مرغ به آنها وابسته است و هم در بلندمدت، قیمت تمام کالاها از جمله نهادهها را افزایش خواهد داد.
به همین دلیل، فعالان بازار مرغ نگران آن هستند که در ماههای آتی که خریدهای قبلی نهادهها، مکملها و واکسنها توسط مرغداران به پایان برسد و آنها بخواهند مواد اولیه مورد نیاز خود را با قیمتهای جدید تهیه کنند، خواه ناخواه قیمت مرغ و تخممرغ نیز افزایش پیدا کند. از نظر آنها، حتی اگر دولت بخواهد قیمتهای مصوب را به صورت دستوری پایین نگه دارد، طبیعتا توان تولیدکنندگان کاهش خواهد یافت که این مساله هم روی کاهش صادرات قانونی مرغ و تخممرغ تاثیر میگذارد و هم روی افزایش قاچاق غیرقانونی این کالاها. در این میان، با توجه به این که دولت در لایحه بودجه تقدیمی به مجلس، نرخ مشخصی را برای ارز ترجیحی در سال آینده تعیین نکرده است، این نگرانی وجود دارد که افزایش قیمت ارز ترجیحی در شروع سال ۱۴۰۴ با تاثیر بلندمدت نوسانات اخیر دلار در بازار آزاد همراه شود و قیمت کالاهای اساسی نظیر مرغ و تخممرغ را بالا ببرد.
تاثیر مهم افزایش قیمت ارز ترجیحی، نیمایی و آزاد روی بازار مرغ
این نگرانیها را با ناصر نبیپور، رئیس هیاتمدیره اتحادیه مرغ تخمگذار استان تهران در میان گذاشتیم. این مقام صنفی گفت: نهادههای مورد نیاز برای تولید مرغ و تخممرغ از جمله ذرت و کنجاله سویا، در حال حاضر با ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی وارد میشود، اما این روزها زمزمههایی درباره افزایش قیمت ارز ترجیحی در لایحه بودجه ۱۴۰۴ شنیده میشود، بخصوص که دولت قیمت مشخصی را برای این ارز در بودجه سال آینده تعیین نکرده است؛ بنابراین اگر دولت بخواهد قیمت ارز ترجیحی را افزایش دهد، حتما در ابتدای سال آینده با افزایش محسوس قیمت مرغ و تخممرغ مواجه خواهیم شد.
این فعال بازار مرغ با تاکید بر این که برخی کالاهای مورد نیاز برای پرورش مرغ از جمله ریزمغذیها، ویتامینها و داروها با ارز نیمایی وارد میشود، اظهار داشت: نرخ دلار نیما معمولا با افزایش قیمت دلار آزاد بالا میرود، بنابراین اگر دولت بخواهد ارز نیما را در بودجه سال آینده به صورت پلکانی حذف کند، این مساله تاثیر خود را روی افزایش قیمت مرغ خواهد گذاشت؛ زیرا درست است که ۸۰ درصد مواد غذایی مورد نیاز برای پرورش مرغ، نهادههایی هستند که با ارز ترجیحی وارد میشوند، ولی ۲۰ درصد جیره غذایی مرغها مربوط به کالاهایی است که با ارز نیمایی تامین میشود و قیمت آنها که از نهادههای اصلی نیز بالاتر است، وابستگی مستقیمی به نرخ دلار نیما دارد.
وی همچنین به تاثیر روانی افزایش قیمت دلار در بازار آزاد روی بازار مرغ نیز اشاره کرد و گفت: بخشی از تاثیر افزایش شدید قیمت دلار روی بازار کالاهای اساسی، مربوط به اثر روانی آن است، زیرا اصولا وقتی هر روز قیمت دلار بالا برود، جسارت صاحبان کسبوکارها برای فعالیت اقتصادی پایین میآید. به طور مثال در بازار مرغ، اگرچه مرغداران ذرت و سویا را با ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی میخرند، اما سایر اجناس را از کسبهای تهیه میکنند که کالاهای خود را با ارز نیما یا ارز آزاد قیمتگذاری میکنند؛ بنابراین وقتی قیمت دلار آزاد ثبات نداشته باشد، طبیعتا کل بازار ثبات نخواهد داشت، یعنی اگرچه نوسانات شدید ارز به صورت لحظهای روی قیمت نهادههای اصلی تولید مرغ و تخممرغ تاثیر ندارد، اما حتما در بلندمدت روی بازار مرغ تاثیر میگذارد.
افزایش قیمت دلار آزاد در ۶ ماه آینده روی بازار مرغ تاثیر میگذارد
نبیپور با تاکید بر این که تاثیر نوسانات دلار در بازار آزاد روی بازار مرغ و تخممرغ در بلندمدت خواهد بود و نه در کوتاه مدت گفت: هیچ مرغداری، نهادهها و مواد اولیه مورد نیاز خود را به صورت روزانه تهیه نمیکند، بلکه همیشه برای چند ماه بعد ذخیره میکند، بنابراین شاید نوسانات شدید قیمت ارز، همین امروز تاثیر مستقیمی روی بازار مرغ و تخممرغ نداشته باشد، اما اگر اوضاع به همین منوال پیش برود، افزایش محسوس قیمت ارز در هفتههای اخیر، حدود ۶ ماه دیگر یعنی در ماههای ابتدایی سال آینده تاثیر خود را روی قیمت مرغ و تخممرغ نشان دهد.
رئیس هیاتمدیره اتحادیه مرغ تخمگذار استان تهران خاطرنشان کرد: اگر دولت در بودجه سال آینده ارز نیمایی را به صورت پلکانی حذف کند و جایگزینی برای آن در نظر نگیرد، یعنی قیمت دلاری که برخی مواد اولیه مورد نیاز برای تولید کالاهای اساسی با استفاده از آن وارد کشور میشود، به دلار آزاد نزدیک شود، در بلندمدت شاهد تاثیر قابل توجه این تصمیم روی قیمت اجناس ضروری از جمله مرغ و تخممرغ خواهیم بود، زیرا تنها بخشی از مواد اولیه لازم برای تولید این کالاها با ارز ترجیحی تامین میشود و قیمت بخش زیادی از مواد اولیه به دلار نیمایی وابسته است.
توقف صادرات مرغ و تخممرغ در صورت حذف پلکانی ارز نیمایی
نبیپور با اشاره به این نکته که قیمت مرغ و تخممرغ در کشورمان به صورت دستوری تعیین میشود، اظهار داشت: اگر دولت بخواهد ارز نیمایی را به صورت پلکانی حذف کند یا قیمت ارز ترجیحی را در بودجه سال آینده به میزان قابل توجهی افزایش دهد، صرفه اقتصادی تولید مرغ و تخممرغ برای تولیدکنندگان کاهش مییابد که در آن صورت، ممکن است صادرات آنها متوقف شود. به عبارت دیگر، اگر ما امروز میتوانیم مرغ و تخممرغ صادر کنیم، به خاطر این است که قیمت ارز ترجیحی که نرخ نهادهها براساس آن تعیین میشود، ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان است، ولی اگر قیمت این ارز حتی ۱۵ تا ۲۰ درصد نیز افزایش پیدا کند، دیگر تولیدکنندگان ایرانی نمیتوانند با تولیدکنندگان کشورهایی مثل ترکیه رقابت کنند و محصولات خود را به کشورهایی نظیر عراق صادر کنند.
رئیس هیاتمدیره اتحادیه مرغ تخمگذار استان تهران ادامه داد: نگرانی فعالان بازار این است که حدود ۵ تا ۶ ماه بعد یعنی در شروع سال آینده، هم به دلیل تاثیر بلندمدت نوسانات کنونی ارز آزاد و هم به دلیل افزایش قیمت ارز ترجیحی توسط دولت در لایحه بودجه، قیمت مرغ و تخممرغ افزایش خواهد یافت. امروز با ارز ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی، هر کیلوگرم تخممرغ درب مرغداری بین ۵۷ تا ۵۸ هزار تومان تمام میشود، ولی اگر قیمت ارز ترجیحی حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش پیدا کند، ممکن است تولیدکنندگان بزرگ به تولید خود ادامه دهند، ولی هم دیگر تولیدکنندگان کوچک نمیتوانند در بازار رقابت کنند و هم مردم نمیتوانند مرغ و تخممرغ تهیه کنند؛ یعنی همانطور که مصرف گوشت در سالهای اخیر به دلیل افزایش قیمت پایین آمده است، مصرف مرغ و تخممرغ نیز کاهش پیدا کرده است
افزایش مصرف مرغ در سالهای اخیر به دلیل گرانی گوشت قرمز
اما با وجود نگرانی رئیس هیات مدیره اتحادیه مرغ تخمگذار استان تهران درباره کاهش مصرف مرغ و تخممرغ در صورت افزایش قیمت ارز ترجیحی یا حذف پلکانی ارز نیمایی توسط دولت در لایحه بودجه سال آینده، علی ابراهیمی، مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی ایران معتقد است که با توجه به کاهش مصرف گوشت قرمز به دلیل افزایش شدید قیمت آن در سالهای اخیر، مصرف مرغ و تخممرغ طی این سالها بهشدت افزایش یافته است، زیرا به گفته او، مطمئنترین منبع از نظر شهروندان برای تامین پروتئین جایگزین گوشت، مرغ و تخممرغ است و مردم میتوانند بهجای یک کیلو گوشت، ۸ کیلو مرغ تهیه کنند و وعدههای غذایی بیشتر را برای خانواده خود تامین کنند.
مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی ایران با تاکید بر این که در سالهای اخیر، استقبال مردم از مرغ و تخممرغ به شکل قابل توجهی بیشتر شده است، اظهار داشت: اگر در گذشته، مرغداران برای تولید گوشت مرغ ماهانه بین ۱۱۰ تا ۱۲۰ میلیون قطعه جوجهریزی میکردند، الان میزان جوجهریزی به حدود ۱۵۰ میلیون قطعه در ماه و یک میلیارد و ۷۰۰ تا یک میلیارد و ۸۰۰ قطعه در سال در سطح کشور رسیده است و البته بازار کشورمان نشان میدهد که حتما کشش بیشتر از این مقدار را دارد.
تاثیر ۵۰ درصدی نوسانات دلار آزاد روی بازار مرغ
ابراهیمی همچنین به تاثیر نوسانات دلار در بازار آزاد روی قیمت مرغ و تخممرغ اشاره کرد و گفت: با توجه به این که دو نهاده اصلی مورد نیاز برای پرورش مرغ یعنی ذرت و کنجاله سویا با ارز ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی تامین میشود، طبیعتا بخش اصلی خوراک مرغ به صورت مستقیم تحت تاثیر نوسانات دلار آزاد قرار نمیگیرد، اما بقیه کالاهای مورد نیاز برای تولید مرغ از جمله مکملها، واکسنها و انواع داروها حتما تحت تاثیر نوسانات قیمت دلار در بازار آزاد قرار دارد. البته باید توجه داشت که تاثیر نوسانات ارزی فقط روی قیمت تمامشده مرغ نیست، بلکه با افزایش نرخ دلار در بازار آزاد، ارزش پول ملی ما نیز پایین میآید که این میتواند روی افزایش میزان قاچاق مرغ و تخممرغ دامن بزند.
مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی ایران ادامه داد: مسئولان اصرار دارند که قیمت مرغ و تخممرغ را در بازار داخلی ثابت نگه دارند و در چنین شرایطی، خرید مرغ ایرانی که قیمتگذاری آن براساس ریال انجام میشود، در بازارهای کشورهای همسایه بهصرفهتر است. به عبارت دیگر، در حال حاضر قیمت هر کیلو گوشت مرغ در کشورهای همسایه ما بین ۲ تا ۲.۲ دلار یعنی ۱۴۰ تا ۱۵۰ هزار تومان است، اما قیمت مرغ در بازار ایران کمتر از ۸۰ هزار تومان است و همین حالا قاچاق گوشت مرغ به کشورهای همسایه به روشهای مختلف رواج دارد؛ بنابراین با افزایش قیمت ارز و در نتیجه، افزایش قیمت تمامشده تولید مرغ، اگر دولت همچنان بخواهد قیمت مرغ را به صورت دستوری پایین نگه دارد، طبیعتا قاچاق گوشت مرغ به کشورهای همسایه بهشدت افزایش مییابد.
وی در ادامه تاکید کرد: اگر نوسانات اخیر دلار در بازار آزاد روی بازار مرغ تاثیر صد درصدی نداشته باشد، ولی حتما تاثیر ۵۰ درصدی خواهد داشت که مهمترین تاثیر آن نیز روی افزایش میزان قاچاق مرغ و تخممرغ خواهد بود که میتواند کمبود این محصولات در بازار داخلی را به همراه داشته باشد که مشکلات عدیدهای را برای مردم ایجاد میکند.
توزیع ارز ترجیحی و قیمتگذاری دستوری، فسادزا است
ابراهیمی همچنین در پاسخ به سوال ما درباره تاثیر افزایش قیمت ارز ترجیحی توسط دولت روی قیمت مرغ و تخم و مرغ، توضیح داد: از گذشته قرار بوده است که دولت ارز ترجیحی را در قالب حمایت از تولید به واردکنندگان کالاهای اساسی، نهادهها و داروها اختصاص بدهد، اما در سالهای اخیر شاهد آن بودهایم که عملا بخش زیادی از ارز ترجیحی توزیعشده برای واردات نهادهها و کالاهای اساسی به هدر رفته است که نشان میدهد ما باید بهجای توزیع رانت در قالب ارز ترجیحی و بعد هم تعیین قیمتهای دستوری برای کالاهای ضروری، اقتصاد آزاد، رقابتی و البته سالم را رواج دهیم.
مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی گفت: بهتر است که دولت بهجای این که مثلا برای کاهش قیمت تمامشده مرغ و تخممرغ هزینه کند و به واردکنندگان نهادهها ارز ترجیحی اختصاص دهد یا به واردکنندگان سایر مواد اولیه، ارز نیمایی بدهد، این هزینه را برای افزایش قدرت خرید مردم انجام دهد، زیرا سرکوب قیمتی هیچگاه به نفع مصرفکننده نهایی تمام نشده است و بهجای این کار دولت میتواند با توزیع کالابرگ، کارت اعتباری خرید کالاهای اساسی یا روشهای دیگر، کاری کند که مردم بتوانند به کالاهای اساسی دسترسی داشته باشند، اما نباید قیمتها برای تولیدکنندگان سرکوب شود.
وی همچنین خاطرنشان کرد: تجربه چندساله توزیع ارز ترجیحی نشان داده است که هرچقدر توزیع این ارز ادامه پیدا کند و فاصله آن با قیمت ارز در بازار آزاد بیشتر باشد، کانالهای فساد بیشتر توسعه خواهد یافت. یعنی در تمام بازارها از جمله بازار مرغ توزیع ارز ترجیحی بهجای این که به نفع تولیدکنندگان و مصرفکنندگان باشد، در نهایت به نفع واسطهها تمام شده و واسطهگری را رواج داده است؛ بنابراین در همه بازارها از جمله در بازار کالاهای اساسی که بازارهای وابسته زیادی دارد، باید به دنبال ترویج اقتصاد آزاد و نه تداوم قیمتگذاری دستوری باشیم.
تداوم ناآرامیهای منطقهای، قیمت مرغ و تخممرغ را افزایش میدهد
ابراهیمی با تاکید بر این که تنشهای منطقه خاورمیانه حتما تاثیر مستقیمی روی بازارهای گوناگون از جمله بازار مرغ ایران گذاشته است گفت: قرار بود با تغییر دولت، کشورمان به سمت کاهش تنشها و تعامل بیشتر با دنیا حرکت کند که این مساله میتوانست روی ثبات قیمت ارز اثر بگذارد. همچنین دیدگاههای تیم اقتصادی دولت جدید به بازار آزاد نزدیکتر است و این موضوع فعالان بازار را امیدوار کرده بود که در دولت چهاردهم شاهد فضایی سالمتر و رقابتیتر باشیم، ولی متاسفانه شرایط غیرعادی منطقه و تشدید تنشها، از همان نخستین روز شروع به کار دولت جدید خود را نشان داد و طبیعتا دولت هنوز مجالی برای پیاده کردن ایدههای خود در بازار پیدا نکرده است.
وی در پایان تصریح کرد: به طور کلی جنگ ایران و اسرائیل وتنش در خاورمیانه قیمت مرغ را افزایش داد. امیدواریم شرایط منطقه به سمت کاهش ناآرامیها پیش برود تا در بازار ایران نیز هم نوسانات ارزی کاهش پیدا کند و هم دولت فرصت پیاده کردن ایدههای خود در حوزه اقتصادی و سیاست خارجی را پیدا کند. در این صورت نگرانیها درباره وضعیت کالاهای اساسی در ماههای آینده کاهش پیدا میکند، اما اگر شرایط کنونی تنشهای منطقه ادامه پیدا کند، حتما نگرانیها بیشتر میشود که حاصل آن ناآرامی در بازار کالاهای اساسی در ماههای آینده و افزایش قیمتها خواهد بود.
- 17
- 5
