در حالی که دلالی و سفته‌بازی در عرضه محصولات کشاورزی به حدی رسیده که عرضه‌‌کنندگان زعفران درصدد یافتن بازاری مطمئن برای رسیدن به سود واقعی در معاملات هستند، مسئولان بورس کالا را بهترین بازار برای عرضه زعفران می‌دانند.
کارشناسان نیز کاهش هزینه‌‌های معاملاتی، کشف قیمت عادلانه و شفاف و از بین رفتن معایب روش‌های سنتی و ایجاد بستری مطمئن برای انجام معامله محصولات را از مزایای عرضه زعفران در بورس کالا عنوان کرده لذا تولیدکنندگان زعفران را که محصول‌شان قلم مهم صادراتی خراسان رضوی است به فروش زعفران از طریق بورس کالا تشویق می‌کنند.
به گزارش ایرنا، زعفران همواره رتبه بالایی را بین کالاهای صادراتی خراسان رضوی به خود اختصاص داده و محصولی است که همیشه بیشترین ارزش صادرات غیرنفتی را نصیب این استان کرده است. عمده زعفران جهان در خراسان رضوی تولید می‌شود و این محصول جای خود را در بازارهای دنیا یافته است.
۹۰ درصد زعفران تولیدی ایران محصول مزارع خراسان است و ۸۶ هزار هکتار از مزارع خراسان رضوی زیر کشت زعفران قرار دارد و این ارقام اهمیت این محصول را به منظور عرضه آن در بازاری مطمئن و به دور از واسطه‌ها نشان میدهد.
این گزارش به معرفی بورس کالا و مزایا و معایب عرضه زعفران در آن از دید کارشناسان و مسئولان مختلف می‌پردازد.
بورس کالا چیست؟
بازار کالاهای پایه در بخش‌های مختلف صنعتی، پتروشیمی و کشاورزی در ایران همواره با محدودیت‌ها و دشواری‌های ساختاری زیادی روبه‌رو بوده و بخش عمده‌ای از این مشکلات مربوط به عدم استفاده از ابزارهای نوین اقتصادی و ساختار نامناسب و ناکارآمدی بازار است. باوجود تلاش‌های بسیار انجام شده در جهت اصلاح این ساختار اما شاهد عدم بازدهی مناسب و عدم حصول نتایج مورد انتظار در این بخش بوده‌ایم به‌گونه‌ای که دولت‌ها باوجود صرف هزینه‌‌های بسیار برای تنظیم بازار و تعیین قیمت نهاده‌ها و محصولات در بخش تولید و توزیع و مصرف، همواره با مشکلات فراوانی روبه‌رو بوده‌اند.
مهمترین این مشکلات را می‌توان نوسانات کاذب قیمت محصولات، فقدان یک نظام قیمت‌‌گذاری شفاف بر پایه تعادل میان عرضه و تقاضا و نیاز بازار، نبود یک سیستم ناظر بر حسن انجام تعهدات طرفین معامله، عدم هماهنگی میان بخش‌های تولیدی و بازرگانی در زمینه واردات، صادرات و بازار مصرف دانست.
نیاز به ایجاد بازاری متشکل و سازمان یافته برای تقابل آزاد عرضه و تقاضا و دستیابی به اثرات مثبت این مهم در اقتصاد تولید و مصرف، دولت و مجلس شورای اسلامی را بر آن داشت تا بستر قانونی لازم جهت تاسیس و راه‌اندازی بورس‌های کالایی را در ایران فراهم سازند.
بورس کالای ایران می‌کوشد با ایجاد بازاری شفاف جهت تسهیل معاملات و کشف نرخ قیمت کالاهای اساسی و مواد اولیه واسطه‌‌ای براساس مکانیزم عرضه و تقاضا، ضمن تضمین تعهدات طرفین معامله، ابزارهای تامین مالی و مدیریت ریسک را در اختیار فعالان بازار قرار میدهد. در این راستا با تصویب بند ج ماده ۹۵ قانون برنامه سوم و بند الف قانون برنامه چهارم، شورای عالی بورس موظف به تشکیل و گسترش بورس‌های کالایی در ایران شد.
در پی این امر، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریور ماه سال۸۲ به عنوان اولین بورس کالای کشور فعالیت خود را آغاز کرد و پس از آن نیز سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در شهریور ماه سال ۸۳ شروع به فعالیت کرد.
با تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب ۲۴/۹/۱۳۸۴ و طبق ماده ۵۷ این قانون و تبصره آن سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران و سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی منحل شدند و شرکت بورس کالای ایران به موجب ماده ۵۸ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک شرکت جدید و کاملا مستقل از سازمان‌های کارگزاران بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی پس از پذیره‌نویسی در چهار گروه سهام‌داری و برگزاری مجمع عمومی از ابتدای مهرماه سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز کرد.
بدین ترتیب هم‌اکنون بورس کالای ایران با تجربه‌ای بیش از ۱۰ سال به داد و ستد انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی و کشاورزی ازجمله زعفران در قالب قراردادهای نقدی، نسیه، سلف، سلف استاندارد، آتی، اختیار معامله و روش‌هایی چون صندوق‌های کالایی و گواهی سپرده کالایی می‌پردازد. برای فعالیت در بورس کالای ایران معافیت‌های مالیاتی، مزایای خرید و فروش و پذیرش کالاها و مزایای مالیاتی خاصی نیز در نظر گرفته شده است.
فاصله قیمت زعفران در بازار داخلی و خارجی با عرضه زعفران در بورس کالا کاسته می‌شود
مدیر باغبانی و زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در این خصوص گفت: باتوجه به فاصله قیمت فروش زعفران در بازار داخلی و صادراتی، بورس زعفران می‌تواند این فاصله قیمتی را کاهش دهد.
سیدهاشم نقیبی حسینی افزود: این امر با ایجاد عرضه و تقاضای واقعی و کشف قیمت عادلانه ممکن می‌شود تا سهم کشاورز و عایدی زعفران‌کاران از قیمت صادراتی زعفران افزایش یابد. بورس زعفران یا عرضه زعفران در بورس کالا می‌تواند حلقه‌های مفقوده در زنجیره تولید زعفران را پیدا و به هم متصل کند.
حذف واسطه‌ها به کمک بورس
مدیرکل دفتر جذب و حمایت از سرمایه‌گذاری استانداری خراسان رضوی نیز دراین‌باره گفت: عرضه زعفران در بورس کالا باعث حذف دلالان از این عرصه و سود بیشتر زعفران‌کاران از محل فروش محصول می‌شود.
شکوه میرشاهی قیمت کنونی خرید هر کیلوگرم زعفران از کشاورز در بازار را ۸۰ میلیون ریال ذکر و بیان کرد: این در حالی است که در صورت عرضه زعفران در بورس کالا هر کیلوگرم محصول با نرخ ۱۱۰ میلیون ریال به فروش می‌رسد و این سود به طور خالص در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد. در همین چارچوب، کشاورزان خراسانی تشویق به فروش محصول زعفران خود در بورس کالا شده‌اند و این مهم در فصل زراعی کنونی مورد استقبال آنها قرار گرفته است.
لزوم تعریف ساز و کاری برای تضمین عرضه زعفران در بورس کالا
نائب‌رئیس شورای ملی زعفران نیز دراین‌باره گفت: هر اقدامی ازجمله تشویق کشاورزان به عرضه زعفران در بورس که موجب حفظ منافع کشاورزان شود مورد حمایت ما است اما در این راستا باید به آنان آموزش‌های لازم برای حضور در بورس هم داده شود.
غلامرضا میری افزود: میزان تولید زعفران در خراسان رضوی سالانه ۴۰۰ تن است اما بورس تنها قابلیت انبار کردن زعفران به میزان هفت تن را دارد لذا باید برای حل این مشکل راهکار لازم ارائه شود. باید ساز و کاری تعریف شود که فرد عرضه‌کننده زعفران در بورس حتما کشاورز باشد نه اینکه دلالی از بورس، زعفران بخرد و بعد به عنوان کشاورز دوباره محصول را به بورس عرضه کند یعنی بورس نباید جای دلال‌بازی شود و فقط در جهت حفظ منافع کشاورز پیش رود. علاوه بر این باید شرایطی فراهم شود که کشاورز هر زمان که خواست بتواند زعفران خود را در بورس عرضه کند. ۸۵ درصد محصول زعفران خراسان رضوی صادراتی است لذا زعفران نیاز به ثبات بازار و تعیین قیمت از طریق عرضه و تقاضا دارد. باید متولیان، کف قیمت زعفران را براساس سال زراعی مشخص کنند تا خیال کشاورز از این بابت آسوده باشد که قیمت از نرخی که توسط دولت تعیین شده است کمتر نمی‌شود و بعد از این اقدام، باید عرضه و تقاضا در طول مدت سال تعیین‌کننده قیمت در معاملات باشد.
کمک بورس به صادرات زعفران
مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی هم گفت: نباید تنها به دنبال توسعه کمی زعفران بود بلکه کیفیت زعفران از کمیت آن مهم‌تر است.
حسین زینلی افزود: تولید گیاهان دارویی همچون زعفران در کشور در حال گسترش است و برای افزایش آن باید دانش و فناوری در تولید نیز به روز شود.
وی با اشاره به گردش مالی ۴۰۰ میلیون دلاری زعفران در کشور گفت: از کل این مبلغ، ۳۵۰ میلیون دلار مربوط به صادرات زعفران است و ۵۰ میلیون دلار آن در بازار داخل مورد معامله و مصرف قرار می‌گیرد و این در حالی است که گردش مالی زعفران در دنیا هشت میلیارد دلار است. باوجود اینکه ایران بزرگ‌ترین تولید‌کننده زعفران در دنیا است، کشورهای اروپایی ما را به‌عنوان اصلی‌ترین تولید‌کننده این محصول نمی‌شناسند و بیشتر اسپانیا در این حوزه مورد توجه است. به کمک بورس بسترهای لازم ایجاد شده و فرصت خوبی فراهم آمده است تا زعفران به صورت استاندارد از ایران به دنیا صادر شود زیرا به کمک بورس هم قیمت‌ها شفاف شده است و هم کشاورز امیدوار می‌شود که می‌تواند محصول خود را با شرایط مختلف و با قیمت‌های عادلانه و در فرصت‌های مناسب بفروشد.
کمک بورس به ارتقای کیفی محصول زعفران
مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران نیز گفت: معامله زعفران به صورت گواهی سپرده کالایی موجب شده کشاورز برای اینکه بتواند محصول خود را تحویل انبارهای بورس دهد استانداردهای لازم را رعایت و محصول باکیفیت تولید و عرضه کند در نتیجه بورس، باعث فرهنگ‌سازی جهت استانداردسازی زعفران و ارتقای کیفیت آن شده است.
اکبر میرزاپور افزود: قیمت زعفران دارای استاندارد بورس حتی حدود یک تا دو میلیون تومان در هر کیلو بالاتر از قیمت زعفران بی‌کیفیت است و این ارزش افزوده بالاتری را برای کشاورز به همراه دارد پس همه کشاورزان به سمت تولید محصول باکیفیت بالاتر حرکت کرده‌اند که این امر قطعا در رشد کیفی تولید و صادرات محصول باکیفیت‌تر موثر است.
وی با تشریح کارکردها و فرآیند صدور گواهی سپرده کالایی زعفران در بورس ادامه داد: در بورس، انبارهای پذیرفته شده براساس استاندارد ملی، محصول را از کشاورزان و زعفران‌کاران دریافت و قبض انبار مربوطه را صادر می‌کنند که این قبوض انبار درواقع اوراق بهاداری است که مانند سایر اوراق بهادار، قابلیت معامله و خرید و فروش دارد و زیرساخت‌های لازم برای معاملات آنلاین آن توسط یک سامانه نیز مهیا شده است. نکته مهم دیگری که در‌خصوص این اوراق وجود دارد این است که برای آن یک بازار پیوسته راه‌اندازی شده است.
- 11
- 4
