محصولاتی چون پسته، زعفران و فرش، در اقتصاد ما حکم طلا را دارند؛ برای همین به آنها می گوییم طلای سبز، طلای سرخ، طلای ... قیمت بالای این محصولات آنها را هم ردیف و همسنگ طلا، باارزش و قیمتی کرده، با این همه اما در سال های گذشته قدر و قیمت شان هنوز به حدی نبود که ارزش ربودن با تیر و تفنگ داشته باشند و مثل طلا و جواهرات، برایشان عملیات سرقت مسلحانه و باند و گروه ترتیب بدهند... این اتفاق اما اکنون افتاده؛ آن هم برای پسته؛ پسته کال و رسیده کرمان. پسته این روزها آنقدر قدر و منزلت پیدا کرده که برایش قشون کشی کنند؛ نشان به آن نشان که حدود ۲۰ روز پیش فرمانده انتظامی شهرستان رفسنجان از متلاشی شدن یک باند سرقت مسلحانه پسته از انبارهای پسته رفسنجان و دستگیری سارقان خبر داد و حالا هم مسؤولان نهادهای نظامی و غیرنظامی استان کرمان به باغداران و تولیدکنندگان پسته هشدار می دهند که مراقب طلاهای سردرختی خود باشند و تا برداشت کامل محصول، چشم از آن برندارند و نگهبان مورد اعتماد بر باغ هایشان بگمارند. بماند که در برخی شهرستان های پسته خیز استان کرمان مثل زرند هم طرح مقابله با سرقت پسته و ساماندهی نگهبانان با عنوان طرح قرق، با حضور نیروهای بسیج و نیروی انتظامی و قضایی آغاز شده است.
بین ۸۰ تا ۹۰ درصد پسته تولیدی کشور در باغ های استان کرمان و شهرستان هایی چون کرمان، زرند، سیرجان و رفسنجان، به بار می نشیند و بر سر شاخ و برگ درختانشان، مانندیاقوت می درخشد، درست در چنین روزهایی؛ یعنی از اوایل شهریور تا اواخر مهرماه. در باغ های کرمان، پسته در دو حالت برداشت می شود؛ پسته کال که از اواخر مرداد تا اوایل شهریور وقت چینش آن است و پسته رسیده که از اواخر شهریور تا اواخر مهر حدود صدها هزار کارگر فصلی را از سراسر کشور و حتی خارج از کشور به باغ ها کرمان می کشاند.
پسته همیشه قیمتی بوده و نامش در فهرست اقلام باارزش صادراتی کشورمان چون زعفران و فرش و همیشه هم مشتریان پروپا قرص خودش را در داخل و خارج از کشورمان داشته. چه زمانی که مثل سال گذشته بخاطر خشکسالی و کم آبی، ارزآوری ۱.۷ میلیارد دلاری اش ۹۰ درصد کاهش یافت و چه امسال که به خاطر بارش های خوب و غنای خاک، تولیدش دوباره روبه فزونی گذاشت و طبق آمارها و گزارش ها رسیده، حداقل ۱۰ برابر سال گذشته خواهد بود. امسال سال پربار و پرمحصولی برای باغداران کرمانی است و دلار ارزشمندتر از هرسال است، مشتریان خارجی هم که همچنان به قوت خود باقی اند؛ مشتریانی که هم پای پسته های رسیده کرمان نشسته اند و هم نوع کال و نارسش را خریدارند، حتی همین حالا که تحریم هستیم و فروش و صادرات این محصولات راحت نیست.
باغ ها ی وسوسه انگیز
معمولا این تجار و بازرگانان هستند که پسته باغداران را خریداری و صادر می کنند، اما درآمد خوب فروش پسته از یک سو و بیکاری و شرایط سخت اقتصادی، چند سالی است وسوسه دستبرد زدن به باغ ها و انبارهای پسته و فروش و حتی صادرات پنهانی و قاچاق را به جان برخی انداخته. این وسوسه امسال که درختان پربارترند و خریدارانِ عرب حاشیه خلیج فارس مشتاق تر، بیشتر هم شده، برای همین دستبردهای ساده و انفرادی به دستبردهای گروهی و برنامه ریزی شده و گاه سرقت های از نوع مسلحانه تغییر یافته، یعنی همان اتفاقی که حدود ۲۰ مرداد، مهدی کریمی، سرپرست فرماندهی انتظامی شهرستان رفسنجان در جلسه ستاد پسته این شهرستان به آن اشاره کرده و از دستگیری سارقان مسلح انبارهای پسته خبر داد.
کریمی همان زمان از باغداران خواست با نصب دوربین در انبارها و به کارگیری کارگران و نگهبانان شناخته شده و مورد اعتماد، بیش از پیش مراقب دسترنج شان باشند.
در سیرجان نیز در حالی فرمانده انتظامی این شهرستان از سرقت یک تن پسته از باغ ها ی روستای جعفرآباد و کشف این پسته ها از یک سارق و مالخر خبر داده که همزمان تدابیر انتظامی و قضایی برای پیشگیری از سرقت پسته و برخورد با سارقان در این شهرستان و شهرستان هایی چون زرند و سیرجان، تشدید یافته است. دادستان شهرستان زرند در همین زمینه به اقدامات شبانه روزی برای پیشگیری از سرقت و مقابله با سارقان پسته اشاره کرده و می گوید: طرح ویژه مقابله با سارقان پسته در شهرستان زرند که به کمک نیروهای نظامی و انتظامی و بسیج مردمی آغاز شده، تا پایان دی ماه ادامه دارد.
ورود جدی دستگاه قضا
مظفر محمدی، باغدار پسته اهل زرند که دبیرِ خانه کشاورز این شهرستان هم هست، به جام جم می گوید: ورود جدی دادستان و نیروی انتظامی به بحث مقابله با سرقت پسته، باعث کاهش آمار سرقت این محصول خواهد شد که این امر از طریق ساماندهی باغ ها با الزام باغداران توسط دستگاه قضایی و نیروی انتظامی به صدور کارت برای نگهبانان باغ ها و به کارگیری کارگران دارای عدم سوء پیشینه و داشتن کارت اقامت توسط کارگران صورت می گیرد.
محمدی می افزاید: با توجه به اینکه در سال گذشته در شهرستان زرند برداشت پسته بسیار کم بود، در سال جاری و با افزایش تولید و قیمت این محصول، اگر دستگاه قضایی و شورای تامین شهرستان وارد عمل نمی شد، باغداران با مشکلات زیادی در رابطه با سرقت محصول باغ ها خود مواجه می شدند.
وی با تاکید بر اینکه امسال فقط کسانی که از صنف مجوز گرفته اند حق خرید پسته را دارند، می گوید: این اقدام باعث می شود که مالخرهای پسته نتوانند پسته های سرقتی را به راحتی در بازار بفروشند. به گفته این باغدار، اگرچه در برخی از موارد سرقت پسته توسط نگهبان های باغ ها انجام می شود، اما عمده افرادی که به سرقت از باغ ها اقدام می کنند، افراد معتاد هستند.
به مقصد آن سوی آب های خلیج فارس
در حال حاضر پسته ای که از باغ های استان کرمان برداشت می شود، پسته کال و نارس است که به دلیل مغز سبز و چرب و پرخاصیتش، قیمت بالا و مشتریان زیادی در کشورهای حاشیه خلیج فارس و اروپا دارد. این مغز سبز معمولا در صنایع شیرینی پزی و فرآورده های گوشتی این کشورها استفاده می شود. این شائبه اکنون وجود دارد که با توجه به افزایش قیمت دلار ،برخی از باندهای سرقت پسته، پسته کال را برای قاچاق به کشورهای حاشیه خلیج فارس سرقت می کنند؛ موضوعی که گر چه هیچ مقام مسؤولی آن را تایید یا رد نمی کند؛ اما جلیل کاربخش، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی استان کرمان در گفت و گو با جام جم آن را رد نمی کند و فقر و بیکاری را دلیل اصلی سرقت از باغ ها پسته می داند.
ردپای یک مصوبه دولتی
کاربخش می گوید: متاسفانه از آنجا که صادرکنندگان خوشنام پسته به دلیل تصمیمات بانک مرکزی و دولت مبنی بر الزام برگشت ارز صادارتی به کشور، دیگر تمایلی به صادرات ندارند، قاچاق این محصول به طرق مختلف افزایش و رواج یافته و عده ای افراد سودجو با اجاره کارت های بازرگانی به عنوان صادرکننده، اقدام به قاچاق پسته از مبادی مختلف همچون بازارچه های مرزی می کنند. عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی استان کرمان تاکید می کند: ما در سال های گذشته هم سرقت پسته را به دلیل فقر داشته ایم، اما تشکیل باندهای سرقت مسلحانه پسته را نمی توان به دلیل فقر دانست، بلکه طمع و سودجویی بیش از حد پشت آن نشسته.
سارقان، پسته هایشان را کجا آب می کنند؟!
بلوارهای شرف آباد، جهاد و خیابان ۲۰ متری دانشجوی شهر کرمان، محل اصلی خرید و فروش پسته در مرکز استان کرمان است؛ مکان هایی که این روزها در سردر تمام مغازه های آن پارچه نوشته های خرید پسته کال با نازل ترین قیمت به چشم می خورد و صاحبان این مغازه ها برای خرید پسته از فروشندگان مختلف با یکدیگر رقابت دارند و همین جاست که احتمال می رود پسته های سرقتی که توسط سارقان برای فروش آورده می شود نیز بدون بررسی هویت پسته خریداری شود. ایزدی، یکی از باغداران زرندی پسته که دو سال است به خرید و فروش پسته در بلوار جهاد شهر کرمان مشغول است، در پاسخ به سوالی درباره امکان خرید پسته های سرقتی توسط مغازه دارها به جام جم می گوید: من فقط از کسانی که به عنوان باغدار شناخته شده اند یا از طرف فردی معتمد معرفی شوند، پسته را می خرم و با وجود اینکه روزانه افراد زیادی برای فروش پسته به صورت کلی و جزئی مراجعه می کنند تا زمانی که از سرقتی نبودن پسته مطمئن نشوم هرگز به خرید آن اقدام نمی کنم.
نقش پررنگ افغانستانی ها در این میان
بیشترین کارگرانی که در باغ ها پسته کرمان مشغول به کار برداشت پسته یا نگهبانی هستند، افغانستانی هایی هستند که یا کارت اقامت و مجوز کار دارند یا بدون هویت مشخص و به صورت غیرمجاز مشغول به کارند. حسین نجف آبادی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ،صنایع و معادن و کشاورزی استان کرمان و ایران، با اشاره به افزایش سرقت از باغ ها پسته در سیرجان و دیگر مناطق استان و به دردسر افتادن باغداران به ما می گوید: نبود نیروی کار ایرانی برای برداشت پسته باعث استفاده باغداران از کارگران افغانستانی مجاز و غیرمجاز شده است. نجف آبادی که خود تولیدکننده و صادرکننده پسته است، می افزاید: افغانستانی ها حتی در صادرات پسته به خارج از کشور نقش دارند، طوری که افغان هایی که در سال های گذشته پسته را از باغداران می خریدند و به تاجر و صادرکننده ایرانی می فروختند، اکنون خودشان تاجر و صادرکننده پسته ایران شده اند.
وی تصریح می کند: در شرایطی که تحریم های اقتصادی باعث شده تاجران ایرانی پسته دیگر تمایلی به صادرات نداشته باشند و پسته ایران بازارهای جهانی خود را از دست می دهد، تجار افغانستانی با کارت های یک بار مصرف صادراتی که به نام های افراد مختلف می گیرند، پسته ایران را از طرق مختلف و حتی از طریق قاچاق، از کشور خارج می کنند و در کشورهای دیگر به نام پسته افغانستان یا پسته دیگر کشورها می فروشند.
نجف آبادی با بیان این که در حال حاضر بیشتر افغانستانی های داخل کشور خریدار پسته هستند، می گوید: برخلاف خریداران ایرانی، افغانستانی ها برایشان مهم نیست که پسته ای که می خرند از کجا آمده و این که سرقتی هست، یا نه.
- 14
- 2
