آیا حذف ۴ صفر در هزینه های چاپ اسکناس کشورصرفه جویی ایجاد می کند؟

«برای ضرب هرسکه ۵۰۰ تومانی، ۸۳۰ تومان هزینه می شود!» این بخشی از صحبت های محمود بهمنی رئیس سابق بانک مرکزی در برنامه مناظره با اجرای مرتضی حیدری درباره حذف چهار صفر از پول ملی بود که در شبکه های اجتماعی هم بازتاب زیادی داشت. او در بخشی دیگر از صحبت هایش با اشاره به کاهش ارزش ذاتی سکه ها در مقابل ارزش فلز آن ها  از ذوب کردن سکه های ۱۰۰ و ۵۰۰ ریالی برای تبدیل کردن به سینی، شیرآلات و قاشق و چنگال هم  گفت. پیش از این ها نیز شاهد خبرهایی از خرید در حجم وسیع سکه های پنج تا ۵۰۰ تومانی با ۱.۵ برابر قیمت واقعی آن ها بودیم که به خاطرآلیاژهای به کار رفته در آن ها ذوب و استفاده های دیگر از آن می شد.به واقع هزینه های چاپ اسکناس و امحای آن برای کشور چقدر است و آیا حذف چهار صفر، این هزینه ها را کاهش خواهد داد؟

تعداد قطعه اسکناس موجود در کشور

بنا به گزارش ایرنا، هم اکنون هشت میلیارد و ۷۰۹ میلیون قطعه اسکناس و ایران ‌چک در اقتصاد ایران در گردش است. از میان این تعداد قطعه اسکناس، دو میلیارد و ۹۴۴ میلیون قطعه چک پول های ۵۰ و ۱۰۰ هزار تومانی، یک میلیارد و ۸۸۷ میلیون قطعه اسکناس ۱۰ هزار تومانی، یک میلیارد و ۲۶۷ میلیون قطعه اسکناس پنج هزار تومانی است و  دو میلیارد و ۶۱۱ میلیون قطعه اسکناس  به اسکناس های دو هزار تومانی، هزار تومانی،  ۵۰۰ تومانی و... تعلق دارد. ارزش ریالی کل اسکناس‌ها و ایران‌چک‌های کشور به ۶۵ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان می‌رسد.

هزینه چاپ و امحای اسکناس

در سال ۹۱ ، مسئولان بانک مرکزی هزینه چاپ هر قطعه اسکناس را حدود ۱۰۰ تومان اعلام کردند که این رقم در سال ۹۳  به ۱۱۸ تومان رسید. البته هزینه تولید سکه های ۲۰۰ و ۵۰۰ تومانی در همان سال به ترتیب ۱۵۰ و ۲۳۰ تومان اعلام شد. در سال ۹۶ نیز بر اساس اعلام مسئولان بانک مرکزی، هزینه امحا و جایگزینی هر اسکناس به ۲۲۰ تومان رسید. این در حالی است که بررسی ها نشان می دهد چاپ هر قطعه اسکناس طی امسال برای بانک مرکزی چیزی حدود ۱۹۰ تومان هزینه دارد که باید هزینه ۳۴ تومانی امحا را هم به آن اضافه کرد که در کل هزینه هر اسکناس به ۲۲۴ تومان می رسد. باید یادآوری کنیم ،  با توجه به گفته رئیس بانک مرکزی، سالانه ۷۰۰ میلیون قطعه اسکناس در کشور امحا و جایگزین می شود که با توجه به عدد به دست آمده در سال، چیزی حدود ۱۵۶ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان صرف جایگزین شدن پول های از رده خارج می شود.

هزینه جایگزینی اسکناس ها بعد از حذف ۴ صفر

برای جایگزینی اسکناس های کشور باید تمامی هشت میلیارد و ۷۰۹ میلیون قطعه اسکناس(البته در فرایندی دو ساله بعد از تصویب نهایی طرح) امحا شود که هزینه ای برابر با ۲۹۶ میلیارد و ۱۰۶ میلیون تومان را  (براساس محاسبه هزینه ای زمان حال)در پی خواهد داشت. اما با توجه به کم شدن صفرها به گفته رئیس بانک مرکزی نیاز کشور به جای هشت میلیارد و ۷۰۹ میلیون قطعه اسکناس به سه میلیارد قطعه اسکناس می‌رسدکه هزینه چاپ آن هم با توجه به آن چه در بالا گفتیم، ۵۸۲ میلیارد تومان می شود. در مجموع جایگزینی اسکناس ها بعد از حذف چهار صفر ۸۷۸ میلیارد و ۱۰۶ میلیون تومان هزینه برای کشور خواهد داشت.این رقم فقط مربوط به اسکناس است و چون از رقم کل سکه ها، آماری در دست نیست، نمی توان در این باره عددی را اعلام کرد.

صرفه جویی سالانه

با حذف چهار صفر و خارج شدن اسکناس‌ها و سکه‌های خرد از چرخه اقتصاد، امحای اسکناس ها از سالانه ۷۰۰ میلیون به حدود ۲۰۰ میلیون قطعه خواهد رسید. در این صورت، هر سال ۴۴ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان صرف جایگزینی اسکناس‌های فرسوده خواهد شد. به این ترتیب با حذف چهار صفر، سالانه حدود  ۱۴۰ میلیارد تومان در چاپ و امحای اسکناس صرفه جویی می شود که در دراز مدت به نفع کشور است.