روزنامه توسعه ایرانی نوشت: اگر زمانی نگرانی برای افزایش فروش نفت و به تبع آن، افزایش نقدینگی و بیماری هلندی وجود داشت؛ امروز بیشتر عدم وصول دلارهای نفتی مایه نگرانی است. هرچند که به اعتقاد برخی کارشناسان، درآمد ایران از فروش نفت هنوز هم مطلوب است اما وضعیت پرداخت بدهی‌های ایران نگران‌کننده است.
چندسالی است ایران به جای دریافت مطالبات نفتی خود به صورت دلار، کالا دریافت می‌کند و اخیرا این تهاتر به حوزه سرمایه‌گذاری نیز کشیده شده و برای مثال چینی‌ها، که اولین شریک تجاری ما هستند و ایران در رتبه ۳۸ تجارت خارجی این کشور قرار دارد، به جای پرداخت مطالبات نفتی در پروژه‌هایی چون ساخت فرودگاه و ورزشگاه و مسکن در ایران شرکت می‌کنند.
پرداخت بدهی سریلانکا به ایران با چای
بنا به اعلام نخست‌وزیر سریلانکا، تاکنون ۲۰ میلیون دلار چای بر اساس قرارداد پایاپای (در ازای نفت) به ایران صادر شده است. گفتنی است که سریلانکا در مجموع ۲۵۱ میلیون دلار بدهی نفتی به ایران دارد.
به گزارش تجارت‌نیوز، قرارداد مبادله چای در برابر نفت میان ایران و سریلانکا در دسامبر ۲۰۲۱ منعقد شد، اما انتقال چای به ایران به دلیل بحران اقتصادی سریلانکا به تعویق افتاد. سریلانکا در آوریل ۲۰۲۲ بدهی خارجی ۴۶ میلیارد دلاری خود را نپرداخت و سال گذشته ۲.۹ میلیارد دلار کمک مالی از صندوق بین‌المللی پول دریافت کرد.
لازم به ذکر است که در سال ۲۰۱۶، چای سیلان تقریباً نیمی از مصرف چای ایرانیان را تشکیل می‌داد. اما این میزان در سال‌های اخیر کاهش یافته است.
پیشنهاد چینی‌ها بوی تهاتر و تخفیف نفتی می‌دهد
در همین راستا، رئیس کانون انبوه‌سازان در گفت‌وگو با اکوانگار درباره ورود چینی‌ها به ساخت مسکن در ایران تصریح کرد: نمی‌دانم چطور شده که چینی‌ها گفته‌اند با مترمربعی ۱۰۰دلار برای ایران مسکن می‌سازند! به نظر من یک جای کار قاعدتا باید اشکال داشته باشد که چنین قیمتی اعلام شده. تا همین الان هم من اطلاعی ندارم که چه مراوداتی و به چه شکلی بین طرفین ردوبدل شده. فقط می‌دانم قیمت ۱۰۰ تا ۱۵۰ دلاری که اعلام کردند اصلا منطقی نیست مگر اینکه پای روابط و موضوعات دیگری در میان باشد که ما از آن بی‌خبریم.
ایرج رهبر افزود: فکر می‌کنیم هر چه هست مربوط به بحث تهاتر نفت است. تنها حدس من این است که از این طریق مثلا چینی‌ها بتوانند نفتمان را ارزانتر بگیرند؛ اما چون اطلاعی از قیمت‌های نفتی که قرار است تحویل بدهیم ندارم، نمی‌توانم مقایسه انجام بدهم و دقیق به شما بگویم چه چیزی برایشان جذابیت ایجاد کرده است.
تهاتر به شرط اختیار!
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه تهاتر یکی از روش‌هایی است که می‌توانیم منابع خود را به کشور منتقل کنیم، عنوان کرد: تهاتر در شرایط تحریمی می‌تواند یک راهکار باشد به شرط اینکه کالاهای مورد نیاز خود را وارد کنیم نه اینکه هر کالایی را که طرف خارجی می‌خواهد به ما بدهد، دریافت کنیم.
عباس آرگون با تاکید بر اینکه اگر کالایی که مورد نیاز و تقاضای ماست و امکان تولید آن را نداریم وارد کنیم، تهاتر می‌تواند یک ابزار مثبت باشد، اما اگر در شرایطی باشیم که تهاتر اجبار شود و به نوعی تنها ابزار ما باشد، می‌تواند قدرت چانه‌زنی را کم کند. او تصریح کرد که با این کم شدن قدرت چانه‌زنی، برای مثال کشورهای دیگر می‌توانند کالاهایی که ما به آن نیاز نداریم را حتی با قیمت بالاتر بدهند.
این فعال اقتصادی در ارزیابی خود از تهاتر نفتی ایران و چین برای ساخت فردوگاه و ورزشگاه و مسکن، اظهار کرد: اگر این روش به قیمت منصفانه باشد و به نوعی زیرساخت‌های لازم را برای کشور ایجاد کند می‌تواند مفید باشد.
آرگون افزود: اما اگر تهاتر از سر اجبار باشد و حق انتخاب وجود نداشته باشد، مزیت آن از بین می‌رود. اگر اختیاری باشد و تحلیل اقتصادی پشت آن باشد، به نوعی یک تیر با دو نشان است زیرا هم منابع منتقل شده و هم زیرساخت‌ها تامین شده. به گفته او، برای تهاتر در بخش‌هایی که امکان و ظرفیت داخلی داریم باید ملاحظاتی را رعایت کرد تا نیروی داخلی بیکار نماند.
تهاتر به ضرر داخل تمام می‌شود
رویه پرداخت مطالبات ایران با چای و برنج و ... دیری است در اقتصاد کشور شروع شده و امکان دریافت دلارهای نفتی را نداریم اما به دلیل نبود ابزارهای لازم ارتباط جهانی، کالاهایی به ایران داده می‌شود که هیچ نیازی به آن در کشور حس نمی‌شود.
برای مثال در زمینه چای، ایران خود یکی از کشورهای تولیدکننده است و اگر ظرفیت تولید برای صادرات کافی نباشد، حداقل پاسخگوی نیاز داخل است. این تهاتر در کنار واردات در شرایطی در حال انجام است که به گفته خود منابع دولتی، تولید امسال چای زیاد بوده و طبق معمول مطالبات چایکاران پرداخت نشده است! آخرین اخبار پرداخت مطالبات چایکاران مربوط به چهارشنبه هفته گذشته است که علی تقی‌پور، رئیس اداره چای رودسر، با اشاره به پرداخت ۸۸ درصدی مطالبات چایکاران این شهرستان گفت: تاکنون ۳۰۵ میلیارد تومان پرداخت شده است. هنگامی که در این شرایط تولید، تهاتر در کنار واردات صورت می‌گیرد، تنها و تنها به قیمت نابودی تولید داخل و خانه‌خرابی کشاورزان و چایکاران است.
همچنین در زمینه ورود چینی‌ها به حوزه مسکن ایران، تقریبا تمام کارشناسان متفق‌القولند که ظرفیت داخلی تولید مسکن ایران بالاست. برای مثال رئیس کانون انبوه‌سازان در گفت‌وگو با اکوانگار تصریح کرد که از نظر فنی و نیروی داخلی هیچ مشکلی در کشور نداریم، هیچ مشکل و ناتوانی از سوی ما وجود ندارد و از نظر مهندسی دوم یا سوم دنیا هستیم. همچنین احمد خرم، وزیر راه دوره خاتمی، در گفت‌وگو با جماران ضمن انتقاد از طرح ساخت خانه توسط چینی‌ها در ایران، با بیان اینکه چینی‌ها، خانه می‌سازند، اما با نفت ۳۰ درصد زیر قیمت جهانی، گفت: تصمیم برای ساخت خانه توسط چین، تصمیمی سیاسی است و مبنای تخصصی ندارد. اگر این امتیاز را به پیمانکار ایرانی بدهند، با اشتیاق برای اجرای پروژه می‌دود. او تاکید کرد که تصمیمی که برای خانه‌سازی توسط چینی‌ها گرفته‌اند، حقارت جامعه مهندسی است. مشت محکم کوبیدن به صورت مردم و بی‌توجهی به منافع آن‌هاست. با پول نفت ایران، برای چین اشتغال و آبرو و منافع درست می‌کنند. چه می‌خواهند از این بهتر! باید روشن شود، ما با این تصمیم چه منافعی در جیب چین کردیم!
همچنین در زمینه ساخت فرودگاه توسط چینی‌ها باید در نظر گرفت که اگرچه نیاز به توسعه فرودگاه بین‌المللی احساس می‌شود اما توسعه این فرودگاه ملزومات دیگری دارد که به نظر نمی‌رسد دولت برای حل آنها فکری کرده باشد.
با تمام این اوصاف، دست ایران از ابزارهای ارتباط جهانی کوتاه است و هرچند که مسئولین نبود FATF و سوئیفت را مشکلی برای تجارت خارجی ایران نمی‌بینند، اما دیگر کشورها از نبود این ابزارها و همچنین کمبود شریک تجاری ایران سوءاستفاده می‌کنند؛ امری که به ضرر تجارت و تولید ایران تمام می‌شود.
رامتین موثق
- 17
- 6
