به گزارش خبرآنلاین، بیش از دو دهه از تشکیل مناطق آزاد در ایران می گذرد،مناطقی که قرار بود،علاوه بر توسعه صادرات غیرنفتی زمینه توسعه صادرات کشور را نیز فراهم کنند.اما این اتفاق نیفتاد.
در ماده یک قانون و مقررات مناطق آزاد مصوب سال ۱۳۸۳ ،رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه گذاری و افزایش درآمد عمومی، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه ای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی تسریع شده، و به فعالان بخش خصوصی و دولت این امکان را می دهد که زمینه توسعه صادرات محصولات و حتی صادرات مجدد را از این مناطق انجام دهند.
از آنجا که یکی از مشکلات عمده صادراتی ایران افزایش قیمت تمام شده کالاهای تولیدی صادراتی و قوانین و رتبه بالای کسـب وکار در شاخص های رقابت پذیری است،قرار بود که با ایجاد مناطق آزاد سعی بر آن شده که تاحدودی از این قوانین دست وپاگیر کاسته و زمینه رشد بیشتر صادرات فراهم شود. این در حالی است که بنا به گفته علی شمس اردکانی اقتصاددان و مدیرعامل اسبق منطقه آزاد قشم این هدف ها محقق نشد.
او می گوید:« اساس کار مناطق آزاد یعنی رهایی از برخی قوانین و مقررات دست وپاگیر. به طور مثال، قرار بود کالای خام وارد مناطق آزاد شـود، سپس با انجام فرآوری آن کالا ارزش افزوده مناسبی یابد و صادرات صورت گیرد.»
شمس اردکانی ارزآوری و تولید، را یکی دیگر از اهدافی دانست که در قانون مناطق آزاد پیش بینی شده بود، اما این مناطق حتی به آن نزدیک نشدند.او می گوید:« اگر مناطق آزاد مبتنی بر فعالیت بخش خصوصی و جذب سرمایه گذاری باشد، امکان توسعه خواهند داشت.»
داستان مناطق آزاد در دنیا
مفهوم مدرن مناطق آزاد تجاری در چند دهه اخیر مطرح و رایج شده است. در سال ۱۹۷۵ فقط ۲۵ کشور مناطق آزاد تجاری داشــتند، درحالی که این تعداد تا ســال ۱۹۹۷ به ۹۳ کشور رسید و از آن زمان تاکنون در حال افزایش بوده است.
در سال ۲۰۱۴ بیش از ۳۰۰۰ منطقه آزاد تجاری در جهان در مرحله عملیاتی شدند، که در این میان ۱۷۴ منطقه در آمریکا هستند، و شمار افراد شاغل در مناطق آزاد تجاری از ۱۰۰میلیون تجاوز کرده است.
تجارت روزافزون جهانی و رشـد سـریع توسـعه زیرساختها تغییرات شگرفی به دنبال آورده و همین عوامل منجر به آن شــده است که مفهوم مناطق آزاد تجاری بیش از پیـش در جهان پذیرفته شـود. در دهه های اخیر این مفهوم تغییرات بسیاری به خود دیده و اصطلاحات جدیدی در این حوزه وارد شده اند.
کشـورها از مناطق آزاد تجاری به عنوان ابزارهایی برای تسهیل رشد اقتصادی و کمک به ایجاد مزایایی اقتصادی برای فعـالان اقتصادی و مصرف کنندگان شان اسـتفاده می کنند.
در واقع اگر قوانین و مقررات به درستی تعیین و اجرا شوند، رشد و شکوفایی اقتصادی ناشی از مناطق آزاد تجاری، که در دهه های گذشــته شتاب گرفته اسـت، برای هردو بخـش خصوصی و دولتی، که از مناطق آزاد تجاری در سـاختار قانونی ای منظم و ساختارمند که تجارت را تشویق می کند و به مدیریت تجارت غیرقانونی کمک، در این میان سود بسیار خواهند برد.
چرا مناطق آزاد از هدف های جهانی جا ماند؟
بررسی ها نشان می دهد در چندسالی که از ایجاد این مناطق گذشته، هنوز هدف هایی که از ابتدا برای این مناطق درنظر گرفته شد،محقق نشده است. بسیاری از این مناطق بیشتر در خدمـت واردات بوده اند.
در سالهای گذشته آنچه بسـیار مشهود بود،ورود بسیاری از کالاهای مصرفی و مسافرتی از این مناطق بوده است.از همین رو،کارشناسان پیشنهاد می کنند که برای توسعه صادرات و تخصصی کردن این مناطق و همچنین افزایش صادرات مجدد از این مناطق با توجه به موقعیت مناسب آن در منطقه به سرعت تصمیم گیری شود.
صادرات مجدد یکی از مهمترین اهداف و برنامه هــای ایجاد مناطق آزاد بوده و به خصوص سه منطقه کیش،قشم و چابهار به دلیل امکان دسترسی به آبهای جنوب و شمال و مزیت حمل ونقل در کریدور جنوب - شــمال می توانند نقش فعال تری در دیپلماسی اقتصادی داشته باشند.،این در حالی است که این هدف هم همچنان محقق نشده است.
کارشناسان اقتصادی می گویند، یکی از روش های توسـعه صادرات، ایجاد سـاختار رقابت داخلی محصولات در کشـور است که منجر به بهبود کیفیت و نوآوری در ارائه خدمات می شود. اگــر رقابت داخلی را افزایش دهیم، توان رقابت پذیری صنعت بیشتر شده و امکان صدور محصولات در سـطح جهانـی فراهم می شود.
- 18
- 6
