وقتی برجام اتفاق افتاد نخستین نکته‌ای که کارشناسان پیش‌بینی کردند چرخش شرکای تجاری ایران بود.تا قبل از آنکه تحریم‌ها برداشته شود مبادلات تجاری ایران محدود به چند کشور چون امارات، چین ، ترکیه و عراق بود.
اما چند ماه بعد از توافق کشورهای ۱+۵، تجار ایرانی برای رسیدن به بازارهای اروپایی خیز برداشتند و اکنون آمارها از رشد ۱.۷ برابری تجارت ایران با کشورهای اروپایی نسبت به سال ۲۰۱۶ خبر می‌دهد. تغییر شرکای تجاری در مورد کالاهای وارداتی هم اتفاق افتاده است.
تجار می‌گویند در زمان تحریم مجبور بودیم با کشورهای محدودی تجارت داشته باشیم اما اکنون از هر کشوری که بخواهیم می‌توانیم کالاهای مورد نیاز کشور را خریداری کنیم.
درلیست کشورهای واردکننده کالا به ایران که گمرک هر ماه ارائه می‌کند از کشورهای آلمان، سوئیس، فرانسه، انگلستان، ایتالیا، هلند و بلژیک صحبت شده است. در مدت تحریم از کشورهای یاد شده هیچ ردپایی وجود نداشت اما اکنون بعداز چین جزو فروشندگان اصلی کالا به ایران شدند. تا پایان تیرماه از آلمان که ششمین کشور واردکننده به کشورمان است به ارزش ۸۶۳ میلیون دلار واردات صورت گرفته است. سوئیس هم که بتازگی به صادرکنندگان ایران پیوسته است رقم ۶۶۲ میلیون دلار کالا را در کارنامه کاری خود ثبت کرده است. فرانسه هم که ایران را ترک کرده بود و حاضر به همکاری مشترک نبود در مدت ۴ ماه معادل ۴۵۶ میلیون دلار کالا وارد ایران کرد.
تجار انگلیسی، ایتالیایی و بلژیکی هم در حدود فرانسوی‌ها کالاهای خود را به ایرانیان فروخته‌اند. قبل از آنکه این کشورها مبادلات خود را با ایران شروع کنند، امارات سهم آنها را گرفته بود. در این میان ایران به غیر از آنکه توانست به بازار کشورهای اروپایی چون ایتالیا و انگلیس دست پیدا کند به کانادا هم صادرات داشت. همچنین توانستیم محصولات خود را به «افغانستان، پاکستان، تایلند، تایوان، عمان، ژاپن، ترکمنستان و اندونزی»صادر کنیم .
برجام اثر خود را در صادرات گذاشت
مهدی کرباسیان معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت یکی از کسانی است که برجام را در صادرات و همکاری با کشورهای اروپایی موفق ارزیابی می‌کند. وی گفت: بواسطه برجام ایران توانست به بازارهای مختلف جهان دست پیدا کند. زمانی که تحریم بودیم یک ماده معدنی را نمی‌توانستیم به کشورهای اروپایی صادر کنیم اما اکنون با مذاکرات صورت گرفته، صادرات را آغاز کردیم. کانادا یکی از کشورهایی است که تجار ایرانی توانستند به آن ورود کنند.
صادرات با جذب سرمایه گذاری خارجی امکانپذیر است
سیدرضی آقا میری رئیس کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی ایران از وضعیت موجود تبادلات تجاری ایران با کشورهای اروپایی راضی نیست و این اعداد را کم می‌داند. وی می‌گوید: تا زمانی که نتوانیم سرمایه‌گذاری خارجی جذب کنیم امکان صادرات در حد و اندازه ایران را شاهد نخواهیم بود. زمانی رشد صادرات را شاهد خواهیم بود که تولیدات ایرانی ضمن کیفیت بالا، قیمت رقابتی داشته باشد در غیر این صورت باید به اعداد کم و ناچیز قانع باشیم. وی ادامه داد: اگر با تکنولوژی‌های روز، تولید داشته باشیم کالایی تولید خواهد شد که توان رقابت و حضور در بازارهای اروپایی دارد. وی ادامه داد: نکته دیگری که باعث افزایش صادرات خواهد شد واقعی شدن نرخ ارز است. تمام دولت‌ها بر این امر تأکید دارند اما هنوز قیمت ارز تک نرخی و واقعی نشده است.
نباید درجا بزنیم
محمدلاهوتی رئیس کنفدراسیون صادرات ایران نیز معتقد است: حمایت از تولید صادرات محور و نقشه راه اقتصاد مقاومتی، باید ملاک عمل برای حمایت از واحدهای ظرفیت‌دار و مزیت‌دار صادراتی باشد و حمایت نیز به سمت کالای تولیدی صادرات محور و با نگاه درون‌زا و برون‌نگر هدایت شود تا بتوانیم با کشورهای مختلف بخصوص اروپایی تبادلات تجاری خود را افزایش دهیم، در غیر این صورت درجا می‌زنیم و تجارت بزرگتر نخواهد شد.
حجم تجارت ایران با ۲۸ کشور اروپایی ۱۳ میلیارد یورو بوده است
در این میان معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران هم نگاهی به وضعیت تبادل کالایی ایران با اتحادیه اروپا داشته است. آمار ۸ ماهه نخست ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که مناسبات تجاری ایران با اروپا بهبود یافته است؛ به‌طوری که براساس داده‌های مرکز آمار اروپا، حجم تجارت بین ایران و ۲۸ کشور اروپایی عضـو اتحادیـه اروپـا در پایـان ۸مـاهه ۲۰۱۷ بالغ بر ۱۳.۱ میلیارد یورو بوده که در مقایسه با مدت مشابه ۲۰۱۶ بیش از ۱.۷ برابر شده است.
عامـل اصلی در افزایش حجم تجارت بین ایران و اتحادیه اروپا، رشد صادرات کالایی ایران به این منطقه اقتصادی است. با وجود افزایش قابل توجه صادرات کالایی ایران، تقریباً مشابه وضعیت عمومی ترکیب صادرات کالایی کشور، بخش عمده صادرات کالایی ایران به اتحادیه اروپا مربوط به صادرات سوخت و مواد نفتی است. از سوی دیگر عامل مسلط در رشد ۳۷.۵ درصدی واردات کالایی ایران از اتحادیه اروپا، واردات ماشین‌آلات و تجهیزات حمـل و نقـل بـا سهم ۲۵.۵واحد درصدی از این رشد بوده است. واردات این گروه کالایی در مدت مورد بررسی ۵۷ درصـد افـزایش داشـته است.
صادرات کالایی ایران به کشورهای اتحادیه اروپا طی هشت ماهه ۲۰۱۷ حدود ۶.۵ میلیارد یورو بوده که نسـبت بـه هشـت ماهه ۲۰۱۶ تقریباً ۲.۴ برابر شده است. رشد واردات ۶.۶ میلیارد یورویی ایران از این منطقـه طـی هشـت ماهـه ۲۰۱۷ نیـز حدود ۳۷.۵ درصد بوده است. بیشی گرفتن رشد صادرات کالایی از رشد واردات کالایی در تبادلات تجاری بین ایران و اتحادیه اروپا، موجب شد تا حـدود ۲ میلیارد یورو از تراز منفی تجاری کالایی ایران کاسته شده و از منفی ۲.۱ میلیارد یورو به منفی ۱۶۰ میلیون یـورو، بهبـود یابد.
۸۸ درصد صادرات ایران سوخت و مواد نفتی بوده است
با وجود افزایش قابل توجه صادرات کالایی ایران، تقریباً مشابه وضعیت عمومی ترکیب صادرات کالایی کشور، بخش عمده صادرات کالایی ایران به اتحادیه اروپا یعنی بیش از ۸۸ درصد از آن مربوط به صادرات سوخت و مواد نفتی است که رقمـی معادل ۵.۷ میلیارد یورو را تشکیل می‌دهد و سهم سایر اقلام صادراتی ناچیز است. صادرات اقلام نفتی ایران بـه اتحادیه اروپا در ۸ ماهه ۲۰۱۷، بیش از ۳ برابر رشد داشته است. صادرات محصولات غذایی ایران به اتحادیه اروپا در مدت مورد بررسی حدود ۲۲۴ میلیون یورو بوده که رتبه دوم را از حیث ارزش کالای صادراتی به این منطقه تشکیل می‌دهد. صادرات این گروه اقلام در مدت هشت ماه نخست ۲۰۱۷ همراه با کاهش۱۳ درصدی بوده است.
صادرات محصولات شیمیایی ایران با سهم۳.۴ درصدی از صادرات کالایی ایران به اروپا، طی هشـت ماهـه ۲۰۱۷ از رشـد نزدیک به ۶۰ درصدی برخوردار بوده است. به استثنای صادرات مواد نفتی و محصولات شیمیایی، تقریباً از صادرات سایر اقلام عمده ایران به اتحادیـه اروپـا طـی بـازه بررسی شده، کاسته شده است. همچنین ترکیب گروه کالاهای صادراتی ایران به مقصد کشورهای اتحادیه اروپا طی هشت ماهه نخست ۲۰۱۷؛ شامل مواد غذایی، نوشیدنی و دخانیات، ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل با، محصولات شیمیایی، مواد خام غیرخوراکی به استثنای سوخت و سوخت‌های معدنی و روان‌کننده‌ها گزارش شده است.
همچنین، سه گروه کالایی ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل، محصولات شیمیایی و محصولات غذایی، نوشـیدنی و دخانیـات، بـا مجموع ارزشی ۵ میلیارد یورو حدود ۷۵ درصد از کل واردات کالایی ایران از اتحادیه اروپا طی هشت ماهه ۲۰۱۷ را تشکیل می‌دهند. عامل مسلط در رشد ۳۷.۵ درصدی واردات کالایی ایران از اتحادیه اروپا، واردات ماشین‌آلات و تجهیزات حمـل و نقـل بـا سهم ۲۵.۵واحد درصدی از این رشد بوده است. واردات این گروه کالایی در مدت مورد بررسی ۵۷ درصـد افـزایش داشـته است.
تقریباً اکثر اقلام عمده وارداتی از اروپا به‌استثنای گروه مواد غذایی، نوشیدنی و دخانیات در هشت ماهه ۲۰۱۷ با رشـد همـراه بوده است. واردات مواد غذایی با سهم تقریباً ۴درصدی از کل واردات کالایی از کشورهای اتحادیه اروپا، حدود ۲۸۳ میلیون یورو بوده که در مقایسه با مدت مشابه گذشته نزدیک به ۱۹ درصد کاهش داشته است. «مواد غذایی، نوشیدنی و دخانیات»، «مواد خام غیرخوراکی به استثنای سوخت»، «سوخت‌های معدنی، روان‌کننده‌ها و سایر مواد مرتبط»، «سایر کالاها و محصولات طبقه‌بندی نشده» و «ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل» از جمله ترکیب گروه کالاهای وارداتی از اتحادیه اروپا طی ۸ ماه نخست سال ۲۰۱۷ است.
- 18
- 6
