سردرگمی تجارت در نوار مرزی

اعتصاب سراسری، آخرین راه نشان دادن اعتراض است. اعتراضی که اخیرا برخی از مردم و کسبه نقاط مرزنشین به بسته شدن مرزها داشتند و باعث اعتصابات گسترده به روش بستن مغازه‌ها شد. 

این موضوع از اواسط فروردین ماه سال جاری در جوانرود استان کرمانشاه، شهر بانه در استان کردستان و چندین شهر کوچک دیگر که بازارچه‌های مرزی داشتند، دیده می‌شد. طرح ساماندهی مبادلات مرزی مرداد سال گذشته با رایزنی‌های فرماندار بانه و نماینده سقز و بانه در مجلس شورای اسلامی، تصویب و به دنبال اجرای این طرح معابر موقت مرزی به دستور دولت مرکزی عراق بسته شد.

با اجرای طرح مبادلات مرزی که با سفر مدیرکل دفتر گمرک ایران به بازارچه سیرانبند بانه افتتاح شد، فعالان اقتصادی می‌توانستند کالاهایی را که در ایران نمایندگی ندارد و یا مشابه داخلی آنها تولید نمی‌شود را وارد کشور کنند اما عده‌ای از فعالان اقتصادی بانه به این دلیل که نرخ گمرک تعیین شده زیاد است به ندرت از این طریق واردات کرده‌اند.

شهرستان بانه دارای معابر موقت مرزی «هنگه ژاله و گله سوره و بازارچه سیرانبند بانه» است‌، بازارچه سیرانبند اولین بازارچه مرزی در کشور بوده که واردات کالاهای آنسوی مرز به مدت ۱۱ روز از طریق این مرز تمدید شد و در ایام تعطیلات نوروز امسال، رونق مضاعفی هم به بازار و هم به وضعیت معیشت مرزنشینان این شهرستان بخشید.

در این راستا فلاحی، فرماندار بانه طی جلسه‌ای که با بازاریان و کسبه بانه داشته است، مطرح کرد: مسئولان استانی و شهرستانی در حال پیگیری چارچوب های اجرایی طرح ساماندهی مبادلات مرزی به ویژه اخذ معافیت‌های گمرکی و مزایای بیشتر برای ساکنان این شهرستان هستند.

وی افزود: اجرای طرح مبادلات مرزی تامین کننده منافع همه فعالان اقتصادی شامل صاحبان بار و کالا، بازاریان مغازه‌دار و ساکنان مناطق روستایی است و یکی از مهم‌ترین اهداف و رویکردهای اجرای این طرح، حذف کوله بری و ارتقای شان و کرامت مرزنشینان و روستائیان است. فرماندار شهرستان بانه در ادامه به پیگیری‌های استاندار کردستان و نماینده مردم سقز و بانه در مجلس شورای اسلامی پیرامون دیگر مزایای مرزی مبادلات پیله وری با کارت الکترونیک از طریق بازارچه سیرانبند بانه اشاره کرد .

وی عنوان کرد: این مزایا تنها برای ساکنان این شهرستان است و از هرگونه خروج تجمیعی کالای وارداتی به شیوه کانتینری جلوگیری خواهد شد. به عبارت دیگر کالاهایی که از طریق پیله‌وری وارد می‌شود، تنها در بانه و به منظور رونق و پویایی بازار این شهرستان عرضه می‌شود.

پرویز رعدی، عضو اتاق بازرگانی سنندج در خصوص دلایل نا‌آرامی های اخیر در بازارچه‌های شهرهای مرزی استان کردستان گفت: در سطح کشور معضلی به نام قاچاق از مبادی وارداتی وجود داشت که دولت برای مقابله با این معضل که به تولیدات کالای داخلی لطمه وارد کرده بود، سعی در جلوگیری واردات کالا از مبادی ورودی بازارچه های مرزی این استان داشت. در همین راستا فشار مضاعفی به ۲۰ هزار خانواری وارد شد که از طریق این بازارچه‌ها امرار معاش می‌کردند. 

او افزود: اما نکته‌ای که دولت باید به طور جدی به آن توجه کند، این است که این مبادی، راه‌های اصلی ورود کالای قاچاق نیستند، بلکه را‌ه‌های مخفی و گسترده‌تری وجود دارد که متاسفانه با همکاری برخی از دست اندرکاران نهادهای ناظر، هنور قاچاق از آن مسیرها جریان دارد. به همین دلیل معاون وزیر صنعت و معاون وزیر کشور در بازدید از این مناطق، به بررسی راه حل‌هایی برای حل مشکل پرداختند. پس از آن نیز مغازه‌داران بازارچه های مرزی، مغازه‌های خود را باز کردند. اصلی‌ترین پیشنهادی که نمایندگان هیئت دولت از اینجا به تهران بردند، کاهش تعرفه واردات برای بازارچه‌های مرزی این مناطق بود که قیمت کالای این شهرها با تهران برابر نشود، اما اختلاف کم شده و مبدا ورودی نیز، قانونی باشد. با طی کردن این مسیر، به صورت همزمان از قاچاق جلوگیری می‌شود و مردم این منطقه نیز بیکار نشده و اشتغال کولبری پایدار می‌ماند. 

نیاز کردستان به احیای کشاورزی مدرن

رعدی در خصوص امکان احیای استان از طریق طرح‌های توسعه گفت: استان کردستان به دلیل داشتن حجم آب دو و نیم برابری نسبت به سایر استانها، ظرفیت کشاورزی بالایی دارد. اکنون عمده کشاورزی این منطقه به صورت سنتی و دیمی انجام می‌شود. در حالی که اگر کشاورزی مدرن در استان احیا شود، هر هکتار زمین کشاورزی می‌تواند حداقل ۵ برابر میزان فعلی محصول داشته باشد. 

معاش مردم سیستان با رونق بازارچه‌های مرزی

در استان سیستان و بلوچستان تعداد ۳۹۸ هزار و ۹۶۸ خانوار مرزنشین زندگی می‌کنند که جمعیتی معادل یک‌میلیون و ۳۳۵ هزار نفر را تشکیل می‌دهد و اقتصاد آن‌ها با مرز گره‌خورده است.

به دلیل فراگیر شدن بیکاری و فقر در این استان، سامان دادن به وضعیت بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان همواره به‌عنوان راهکاری برای مقابله با بیکاری و فقر اقتصادی جزو مطالبات مردم و مسئولان استان بوده و به این منظور بارها دست به دامان مسئولان دولتی شده‌اند. استان سیستان و بلوچستان بر اساس مصوبه جدید هیئت دولت دارای ۱۳ بازارچه مرزی مصوب است که در حال حاضر ۷ بازارچه در امر صادرات و واردات کالا فعال هستند.

از مجموع بازارچه‌های مصوب ۶ بازارچه در مرز مشترک با افغانستان و ۷ بازارچه در مرز مشترک با پاکستان قرار دارند.

محمدعلی نشاطی، عضو اتاق بازرگانی زاهدان در خصوص وضعیت بازارچه های مرزی این استان گفت: هم اکنون تمام بازارچه های مرزی این مناطق فعال هستند و برخی از بازارچه‌های مرزی ماند میلک زابل اکنون رونق چشمگیری دارند. 

نشاطی در خصوص وضعیت تسهیلات مرزنشینان در این بازارچه‌های مرزی گفت: هم اکنون تا ۱۰ کیلومتری تمام مرزها، افراد بومی عضو تعاونی مرزنشینان هستند. این افراد تخفیف بالای تعرفه‌ای برای واردات انواع مواد غذایی دارند و در خصوص سایر کالاها نیز تا ۵۰ درصد تخفیف تعرفه به این افراد تعلق می‌گیرد. هم اکنون دولت نیز به توسعه این طرح‌ها کمک می‌کند.

سمیرا ابراهیمی