مقامات امارات متحده عربی این هفته به ایران سفر کردند و این سفر در حالی انجام می‌شود که تنش‌ها در منطقه میان ایران و کشورهای غربی تشدید شده است.
ایالات متحده آمریکا و انگلیس هر کدام به دنبال ائتلافی به منظور حمایت از کشتی‌ها در منطقه خلیج‌فارس هستند.
اگرچه مقامات اماراتی هدف از این سفر را گفتگو در مورد مرزهای مشترک، ورود غیرقانونی کالا و ارتباطات دریایی اعلام کرده‌اند، اما گزارش‌ها حاکی از آن است که این اولین بار از سال ۲۰۱۳ تاکنون است که دو طرف در مورد این مسائل مذاکره می‌کنند.
به عقیده بسیاری از تحلیلگران سفر این هیات امارات به تهران می‌تواند نشان از چرخش این کشور به سوی ایران باشد. به نظر می‌رسد با بالا گرفتن تنش‌ها میان تهران و واشینگتن و توقیف نفتکش‌ها امارات ترجیح می‌دهد بار دیگر به ایران و دیگر کشورهای منطقه روی بیاورد تا آسیب کمتری را متحمل شود.
در عین حال، عقب‌نشینی تدریجی نیروهای اماراتی از یمن یک ماه پیش از سفر مقامات این کشور به ایران آغاز شده است و کارشناسان دلایل متعددی را در مورد این اقدام مطرح می‌کنند.
رسانه‌های داخلی و خارجی در گزارشهای خود به دوری امارات متحده عربی از عربستان و نزدیک شدن این کشور به ایران اشاره می‌کنند. گفته شده، سه روز پیش تفاهم‌نامه‌ای میان فرمانده مرزبانی ایران و فرمانده گارد ساحلی امارات امضا شده و این مساله گمانه‌زنی‌های گسترده‌ای را در سطح منطقه دامن زده است.
چرا امارات برای بهبود روابط با ایران تلاش می‌کند؟
یکی از تهدیدهای ایالات متحده آمریکا پس از خروج از برجام در ماه می و بازگرداندن تحریم‌ها، به صفر رساندن صادرات نفت ایران بود. ایران اما در همان زمان هشدار داد، در صورتی که صادرات نفت این کشور متوقف شود، تنگه هرمز را خواهد بست.
بر اساس آمار منتشرشده از سوی آژانس بین‌المللی انرژی در سال ۲۰۱۶، برآورد شده که روزانه ۱۹ میلیون بشکه نفت خام و دیگر محصولات نفتی از تنگه هرمز عبور می‌کند. بنابراین اگر این تنگه مسدود شود، عرضه نفت در جهان مختل شده و قیمت آن هم به شدت افزایش خواهد یافت.
علاوه بر تحریم‌های آمریکا، توقیف نفتکش بریتانیایی از سوی ایران به تشدید تنش‌ها در منطقه دامن زده است.
امارات یکی از کشورهای بزرگ صادرکننده نفت در جهان است. گزارش‌ها نشان می‌دهد بیش از ۲۰ درصد از صادرات نفت و میعانات گازی امارات متحده از بندر نفتی فجیره، در خارج از تنگه هرمز مبادله می‌شود. اما ۸۰ درصد نفت کشورهای حاشیه خلیج‌فارس از تنگه هرمز عبور می‌کند تا به اقیانوس هند برسد.
تحریم‌ها و کشمکش‌ها در منطقه علاوه بر آنکه ممکن است به صادرات نفت امارات آسیب برساند، روابط تجاری دو کشور را هم تحت‌الشعاع قرار داده است.
ایران و امارات متحده عربی سال‌هاست که روابط اقتصادی نزدیکی دارند. حجم تجارت میان ایران و دوبی سالانه و به‌طور متوسط ۱۰ میلیارد دلار گزارش شده است که بخش بزرگی از این تجارت واردات کالا از امارات است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد حجم سرمایه‌گذاری خارج از کشور در سال ۲۰۱۵ نزدیک به ۷۰۰ میلیارد دلار بوده که از این میزان ۲۰۰ میلیارد دلار آن در امارات متحده عربی متمرکز بوده است.
تجارت دوبی با ایران مدت‌ها پیش از پیوستن این منطقه به امارات متحده عربی آغاز شده و روابط اقتصادی دو کشور در اوایل قرن بیستم به شکل قابل توجهی گسترش یافت.
به این ترتیب، دوبی مدت‌هاست که به عنوان یکی از اصلی‌ترین پیوندهای ایران با جهان خارج شناخته می‌شود. اما با شروع تحریم‌های بین‌المللی در سال ۲۰۱۱ و بازگشت تحریم‌های آمریکا در سال ۲۰۱۸، روند تجارت میان دو کشور آهسته شده است.
از جمله محصولاتی که ایران به امارات صادر می‌کند می‌توان به گازهای نفتی، هیدروکربورهای گازی، مخلوط‌های هیدروکربورهای بودار، قیر نفت، روغن‌های سبک غیرخام، سایر روغن‌های سبک و فرآورده‌ها به جز بنزین، گاز طبیعی مایع‌شده، روغن موتور، روغن‌های معدنی قیری، گیریس، پسته، زعفران، فرش، صنایع دستی و میوه اشاره کرد.
همچنین اقلام دیگری از جمله آلومینیوم، زیورآلات، جواهرآلات، فلزات گرانبها، کاتد، قطعات کاتد از مس تصفیه‌شده و حلال‌ها از دیگر محصولاتی است که ایران به امارات صادر می‌کند.
در مقابل وسایل نقلیه موتوری، آهن، فولاد، ذرت دامی، لوکوموتیوهای دیزلی و برقی، تلفن همراه، سنگ آهن، پارچه، قطعات خودرو، لوازم الکترونیکی، شیشه و پلاستیک اقلامی است که ایران از امارات وارد می‌کند.
علاوه بر حجم بالای تجارت میان ایران و امارات، دهها هزار ایرانی در مراکز تجاری دوبی و دیگر نقاط امارات متحده عربی زندگی و کار می‌کنند. بسیاری از آنها در تجارت‌های چند میلیارد دلاری و صادرات مجدد به ایران فعالیت می‌کنند.
بر اساس گزارشهای صندوق بین‌المللی پول، واردات ایران در سال ۲۰۱۷ نزدیک به ۷۱٫۵ میلیارد دلار بوده که نزدیک به ۲۹ درصد آن از سوی امارات انجام شده است.
بنابراین به نظر می‌رسد، وزن اقتصادی ایرانی‌های مقیم امارات قابل توجه است. گزارش‌ها نشان می‌دهد حجم سرمایه‌گذاری خارج از کشور در سال ۲۰۱۵ نزدیک به ۷۰۰ میلیارد دلار بوده که از این میزان ۲۰۰ میلیارد دلار آن در امارات متحده عربی متمرکز بوده است.
همچنین در سال ۲۰۱۶، امارات بزرگ‌ترین شریک تجاری غیرنفتی ایران بوده و در این سال ایران با امارات ۲۳٫۷ میلیارد دلار تجارت داشته است.
در همان سال، ۶۲ درصد از واردات امارات متحده عربی از شورای همکاری خلیج‌فارس از سوی ایران انجام شده است.
در سال ۲۰۱۷، حجم تجارت امارات با ایران ۱۷ میلیارد دلار گزارش شده است. همچنین بر اساس گزارشهای صندوق بین‌المللی پول، واردات ایران در این سال ۷۱٫۵ میلیارد دلار بوده که نزدیک به ۲۹ درصد آن از سوی امارات انجام شده است.
گزارشهای فایننشال‌تایمز هم نشان می‌دهد که حجم تجارت میان دو کشور در سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۱۹ میلیارد دلار بوده است.
با این حال، نگرانی‌ها در مورد تشدید تنش‌ها در منطقه، نوسانات نرخ ارز و ترس شرکت‌ها از عبور تحریم‌های آمریکا موجب کاهش تجارت دوجانبه ایران و امارات شده است.
بانک‌ها در امارات متحده عربی از جمله دوبی از ترس تحریم‌های آمریکا تمایلی به همکاری با ایرانی‌ها ندارند. از سوی دیگر، پول ایران بیش از دو سوم از ارزش خود را در برابر دلار از دست داده و این مساله منجر به دشوار شدن واردات از امارات و دیگر کشورها شده است.
نزدیکی بیش از حد ابوظبی با تیم ترامپ، کاهش تجارت میان دو کشور را به دنبال داشته و با بازگشت تحریم‌های آمریکا بسیاری از شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران ایرانی به‌ناچار از دوبی بیرون رانده شدند.
براساس گزارشهای بلومبرگ، نزدیک به ۸۰ درصد ایرانی‌هایی که فعالیت تجاری با امارات دارند به دلیل محدودیت‌ها، بسته شدن حساب‌های بانکی و سقوط ریال فعالیت خود را متوقف کرده‌اند و بسیاری از آنها به عمان، قطر، ترکیه و گرجستان روی آورده‌اند.
با این حال شبکه المیادین به تازگی به نقل از رئیس انجمن بازرگانان ایران در امارات اعلام کرده که این کشور قصد دارد ویزاهای ورود مجدد را به تجار ایرانی اعطا کند.
او همچنین گفته است: ما با حاکم دوبی توافق کردیم تا حساب‌های بانکی را برای سرمایه‌گذاران و بازرگانان ایرانی باز کند. دلیل این مساله هم این است که بسیاری از ایرانی‌ها امارات را ترک کرده و شروع به سرمایه‌گذاری در دیگر کشورها کرده اند.
گزارشهای آمار گمرک ایران نشان می‌دهد، در هفت ماه ابتدایی امسال، میزان تجارت ایران و عمان به ۸۷۰ میلیون دلار رسیده است. در حالی که حجم روابط تجاری میان دو کشور در مدت مشابه سال گذشته ۵۷۷ میلیون دلار بوده است.
به دنبال تحریم‌ها واردات چهار شریک تجاری ایران، چین، ترکیه، آلمان و امارات به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است. در ۱۰ ماه ابتدایی سال ۱۳۹۷، حجم صادرات چین و ترکیه به ایران به ترتیب ۱۵ درصد و ۲۴ درصد کاهش یافته است. اما بیشترین کاهش مربوط به کشور امارات است و میزان تجارت امارات و ایران طی این مدت ۳۲ درصد افت داشته است. در ۱۰ ماه ابتدایی سال ۱۳۹۷، صادرات دوبی به ایران ۵٫۴ میلیارد دلار گزارش شده، اما این رقم در مدت مشابه سال قبل از آن هشت میلیارد دلار بوده که ۱۵ درصد از کل واردات ایران را شامل می‌شود.
به این ترتیب به نظر می‌رسد، اقتصاد امارات تحت تاثیر دو اتفاق مهم، اول بازگشت تحریم‌های آمریکا و نزدیکی ابوظبی به دولت ایالات متحده و دوم محاصره اقتصادی قطر دچار آسیب شده است.
به گفته نائب‌رئیس دوم اتاق مشترک ایران و امارات متحده عربی، امارات در مبادلات تجاری و اقتصادی‌اش تجدید نظر کرده و نیازمند بازار ایران است. با ورود مقامات اماراتی به ایران فصل جدید تجاری میان ایران و کشورهای عربی آغاز خواهد شد.
- 19
- 1
