تسعیر ارز چیست و چگونه ثبت میشود؟

نرخ تسعیر ارز تاثیر مهمی در سود آوری و صورت های مالی شرکت های تجاری دارد

تسعیر ارز چیست؟

نرخ تسعیر ارز عبارت است از نرخ تبدیل دو واحد پولی به یکدیگر (حاوی انواع نرخ های برابری رسمی، قراردادی و غیره) که در فرآیند تسعیر به کار گرفته می شود، به طوری که نتایج آن عموماً با اثرهای تغییرات نرخ ارز بر جریان های وجوه نقد واحد تجاری و ارزش ویژه آن هماهنگی داشته باشد و این اطمینان را به وجود آورد که صورت های مالی، تصویری مناسب از نتایج عملکرد ارائه می دهد. اکثراً نیاز است برای معامله با سازمان های دیگر در بیرون از کشور از پول متداول آن کشور استفاده کنیم، پس لازم است اطلاعات مربوط به عملیات ارزی که واحد پولی غیر از واحد پول اصلی گفته می شود را دانست. نرخ ارز منظور مبلغی به پول ملی است که بابت خرید یک واحد مبادله از هر ارز پرداخت میشود.

اقلام تسعیر ارز

به طور کلی اقلام تسعیر ارز به دو نوع زیر تقسیم می شوند.

۱- اقلام پولی:

 اقلام پولی شبیه دارایی ها و بدهی ها و پول نقد (بانک) که قرار است با مبلغ مشخصی از وجه نقد دریافت یا پرداخت شود، با نرخ ارز در تاریخی که ترازنامه تنظیم می شود مجدداً تسعیر (تبدیل واحد ارزی) انجام می شود و قابلیت تفاوت در نرخ تسعیر ارز وجود دارد.

>> نمونه اقلام پولی

• سایر حساب ها و مدارک دریافتی و پرداختی تجاری
• سود سهام پرداختی (مخصوص اشخاص حقوقی)
• موجودی نقد و بانک
• پیش دریافت ها (پیش دریافت هایی که نرخ آن درزمان تحویل معلوم می شود)
• جاری شرکا و سهام داران
• حساب ها و مدارک دریافتی و پرداختی تجاری
• تسهیلات مالی دریافتی/ پرداختی

۲- اقلام غیر پولی: 

اقلام غیر پولی که به بهای تمام شده تاریخی برحسب ارز ثبت شده است باید با استفاده از نرخ تسعیر ارز در تاریخ انجام معامله تسعیر شود و به ارزش منصفانه برحسب ارز ثبت شده باشد.

هدف اصلی تسعیر ارز اینست که بسنجیم چه نرخی برای تسعیر به کار گرفته شود

>> نمونه اقلام غیر پولی

• سرمایه گذاری در سهام
•  موجودی کالا
• پیش پرداخت‏ها 
• دارایی‏ های ثابت مشهود و نامشهود
• پیش دریافت
• سرمایه

هدف تسعیر ارز

هدف اصلی برای تسعیرارز در واقع این است که بسنجیم چه نرخی برای تسعیر به کار گرفته شود که بتوانیم تسعیر را انجام دهیم و آثار مالی که ناشی از این تغییر نرخ ارز است به چه شکلی در صورت های مالی نمایش داده شود. زمانی که ارزش ارز طرفین معامله چه در زمینه خرید و چه در زمینه فروش با هم تفاوت داشته باشند، باید این تفاوت محاسبه و سود یا زیان ناشی از تسعیر ارز تعیین گردد.

نحوه محاسبه تسعیر ارز

واژه تسعیر در معامله های ارزی شرکت ها بکار میروند. وجه مبادله ای بین یک شرکت مستقر در ایران و شرکتی در خارج از کشور، اکثراً یک ارز مرسوم است. به عنوان نمونه دلار آمریکا، به تبدیل ارز به وسیله شرکت ها به پول رایج کشور خود تسعیر میگویند.

تسعیر ارز چگونه ثبت میشود؟

نخستین قدم در ثبت سند تسعیر، ثبت اولیه معامله ارزی است. در این شرایط حسابدار معامله را در تاریخ انجام شده و با قیمت روز ارز به ثبت میرساند. این معامله در نرم افزار های حسابداری هم نسبت به نوع معامله به ثبت میرسد. 

فقط سود تسعیر ارز حاصل از صادرات، از مالیات معاف است

روش برخورد حسابداری با سود و زیان ناشی از تسعیر ارز

ضرر حاصل از تسعیرارز طبق اصول رایج حسابداری منوط بر اتخاذ یک روش یکسان طی سال های گوناگون از سوی مؤدی جزء هزینه های قابل قبول می‏باشد.

شرط اول رعایت مفاد ماده ۱۴۷ ق.م.م. یعنی اولا متکی به اسناد و مدارک مثبته باشد دوم مربوط به منحصراً مربوط به تحصیل درآمد مؤسسه باشد و سوم در دوره مالی مربوط رخ داده باشد.

شرط دوم رعایت مفاد بند ۲۴ ماده ۱۴۸ ق.م.م یعنی این که اولا طبق اصول مرسوم حسابداری( استاندارد ۱۶) بوده و طی سالهای گوناگون رویه یکنواختی اتخاذ شده باشد.

نرخ تسعیر ارز در حسابداری در چه بازه های زمانی انجام میشود؟

نرخ تسعیرارز را می توان به ۳ حالت در اسناد حسابداری حساب کرد:

- در حالت نخست، تمامی معاملات با یک قیمت ثابت ارز ثبت و در آخر سال تفاوت تسعیر محاسبه میشود. البته این روش به علت نوسانات بالای ارز در کشور ایران از طرفداران متعددی بهره مند نیست.

- در روش دوم، در آغاز هر دوره مالی مشخص یا آغاز هر ماه نرخ ارز را تغییر داده و با نرخ جدید عملیات تسریع ارز انجام می شود.

- در روش سوم هم نرخ ارز به صورت روزانه ثبت میشود و سپس عملیات تسریع ارز انجام می شود که این روش بیش از دو روش قبلی مورد استفاده قرار میگیرد.

ارتباط تورم با تسعیر ارز

شرکت هایی که به واردات و صادرات اشتغال دارند با پول های اغلب کشور های مبدا و مقصد ارتباط داشته و از پول رایج کشور ها استفاده می کنند. به همین علت شرکتها احتیاج دارند که اطلاعات مربوط به پول کشور ها را دریافت کرده و نرخ تورم را در هر کشور محاسبه کنند و سود و ضرر خود را با توجه به محاسبات و معاملات و نرخ ارز مورد معامله خود شناسایی کنند. بعنوان نمونه در صورتیکه عملیات شرکت طبق ریال محاسبه شود تبدیل واحدهای ارزی به واحد ریال را تسعیر ارز می نامیم.

شناسایی سود تسعیر ارز در موسسات دولتی و غیر دولتی متفاوت است

گردآوری: بخش اقتصاد سرپوش