سیاست پولی چیست؟

ابتکار تغییر حجم پول به طور عمده در دست بانک مرکزی قرارداد و این بانک با اعمال سیاست‌های پولی نظیر تغییر در نرخ ذخیره قانونی بانک‌ها، تغییر درنرخ تنزیل مجدد و عملیات بازار بار حجم پول را تغییر می‌دهد.

به طور کلی سیاست پولی بردو نوع انبساطی و انقباضی تقسیم می‌شود و سیاست پولی انبساطی به سیاست هائی اطلاق می‌گردد که از طریق افزایش در عرضه پول خود را به هدف عمومی سیاست پولی می‌رساند و یا به عبارت دیگر هر سیاستی یا تدبیری افزایش دهندهٔ عرضه پول را سیاست انبساطی پولی گویند.

این سیاست بیشتر در حالاتی قابل تطبیق است که اقتصاد در حالت رکود باشد که در این حالت بانک مرکزی جهت برقراری تعادل در اقتصاد کشور و رفع اثرات نامطلوب این پدیده بر مقدار عرضه پول می‌افزاید تا اینکه از این طریق رکود را مهار کند.

سیاست‌های پولی دیگر که انقباضی نامیده شده به تدابیری اطلاق می‌گردد که از طریق کاهش در عرضه پول، اهداف عمومی سیاست‌های پولی را بر آورده می‌سازد و یا به عبارت دیگر هر نوع تدابیری که کاهندهٔ عرضهٔ پول را شامل شود سیاست پولی انقباضی گویند.

عمده‌ترین اهداف سیاست پولی در اقتصاد

به طور کلی مهمترین اهداف سیاست‌های پولی در اقتصاد را می‌توان تسریع رشد اقتصادی، ایجاد اشتغال کامل، تثبیت سطح عمومی قیمت‌ها و ایجاد تعادل در موازنهٔ پرداخت‌های خارجی برشمرد.

ابزار‌های سیاست گذاری پولی

دست یافتن به اهداف سیاست‌های پولی مستلزم در اختیار داشتن ابزار‌ها و وسایلی ست که از جمله میتوان به نرخ بهره، نرخ سپرده قانونی، نرخ تنزیل مجدد، کنترل کمی و کیفی اعتبارات و شرکت در عملیات بازار باز اشاره کرد.

ازمهمترین ابزار‌های رایج سیاست پولی درکشور‌های پیشرفته نرخ تنزیل یا نرخ بهره بانک مرکزی است که به نام نرخ بانک (Bank rate) معروف است و کمترین نرخ بهره‌ای است که به بانک مرکزی برای تنزیل بروات درجه اول به کار می‌گیرد و شاخص تغییرات سایرنرخ بهره‌ها می‌باشد که درکشور‌های رو به توسعه البته چندان نقشی به عهده ندارد.

 ابزار‌های سیاست پولی در ایران

در اجرای سیاست پولی، بانک مرکزی می‌تواند مستقیماً از قدرت تنظیم‌کنندگی خود استفاده نموده و یا به طور غیرمستقیم از اثرگذاری بر روی شرایط بازار پول به عنوان انتشار دهنده پول پرقدرت (اسکناس و مسکوک در جریان و سپرده‌های نزد بانک مرکزی) استفاده نماید.

بر همین اساس دو نوع ابزار سیاست پولی قابل تفکیک می‌باشد که ابزار‌های مستقیم (عدم اتکا بر شرایط بازار) و غیرمستقیم (مبتنی بر شرایط بازار) سیاست پولی نامیده می‌شوند.