سیطره خرید اینترنتی بر اقتصاد

پی یر امیدیار، نخستین برنامه کامپیوترى خود را در سن ۱۴ سالگى براى کتابخانه مدرسه اى که در آن مشغول تحصیل بود نوشت. در سال ۱۹۸۸ در رشته رایانه فارغ‌التحصیل شد و چند سال در شرکت‌های زیرمجموعه اپل و ماکروسافت مشغول کار شد تا اینکه سایت خود را راه‌اندازی کرد. او سایت eBay را راه انداخت؛ بزرگترین مرکز خرید اینترنتی در جهان و بزرگترین سایت خرده فروشی آنلاین که ارزش کل دارایی آن به ۲۳.۸ میلیارد دلار می‌رسد. بنیانگذار سایت دراپ باکس نیز یک ایرانی است.

آرش فردوسی، دراپ باکس معروف را با بیش از ۱۸ میلیون کاربر در سراسر جهان برای ذخیره‌سازی آنلاین به راه انداخت و حتی پیشنهاد استیوجابز، بنیانگذار اپل را برای خرید این مجموعه رد کرد. نشریه «بیزینس اینسایدر» آرش فردوسی را جزو ۱۰۰ چهره شاخص سیلیکون ولی، منطقه تکنولوژی در امریکا، دانسته است. تجارت الکترونیکی، اقتصاد را در تمام جهان هم متحول و هم وابسته به خود کرده‌اند و ایرانی‌ها در حوزه کسب و کارهای آنلاین جزو سرآمدان جهان بوده‌اند. حالا چند سالی است که به لطف ضریب نفوذ ۱۰۴ درصدی موبایل و عضویت ۴۷ میلیون ایرانی در شبکه‌های اجتماعی، کسب و کارهای آنلاین در ایران نیز با اقبال روبه‌رو شده‌اند و گفته می‌شود که ۱۱ هزار شرکت اینترنتی در ایران به فعالیت مشغولند.

در جهان تجارت آنلاین چه می‌گذرد؟

بانک جهانی در گزارشی درباره نیاز شهرها به تغییر سیستم‌های حمل‌و‌نقل مطابق با رشد کسب و کارهای نوین می‌نویسد: «در سراسر جهان طی یک دهه گذشته انفجاری برای تجارت الکترونیک رخ داده است؛ انفجاری که فقط مخصوص به جهان توسعه یافته نیست و شامل کشورهای در حال توسعه هم می‌شود. بر اساس شاخص تجارت الکترونیک جهانی، چین در رتبه دوم، شیلی در رتبه نوزدهم، مکزیک در رتبه هفدهم و برزیل نیز در رتبه بیست‌و‌یکم در میان ۳۰ بازار مهم تجارت الکترونیک قرار می‌گیرند.

همچنین هند، اندونزی و چین نیز در سال ۲۰۱۷ در میان ۱۰ کشور با بالاترین میزان خرید آنلاین در جهان قرار گرفته‌اند.» بر اساس اطلاعات پایگاه داده‌پردازی استاتیستا، در حال حاضر حجم تجارت جهانی در جهان ۲.۳ تریلیون دلار است و پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۲۱ به ۴.۵ تریلیون دلار برسد. به این ترتیب از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۱؛ افزایشی ۲۴۶ درصدی در حجم فروش تجارت الکترونیکی اتفاق خواهد افتاد.

گزارش پایگاه خبری بیزینس، نشان می‌دهد که چین با ۶۷۲ میلیارد دلار، بزرگ‌ترین بازار تجارت الکترونیکی جهان است. بعد از چین، امریکا با ۳۴۰ میلیارد دلار و بعد از آن هم انگلستان با ۹۹ میلیارد دلار قرار گرفته است. ژاپن و آلمان نیز با بازارهایی با اندازه‌های ۷۹ و ۷۳ میلیارد دلاری، در جایگاه‌های چهارم و پنجم قرار دارند.

همچنین بر اساس گزارشی که مؤسسه نیلسن منتشر کرده است، تجارت آنلاین در هر کشوری در حوزه‌های خاصی رشد کرده است. بیش از ۷۰ درصد کسب و کارهای آنلاین آلمان و کره جنوبی، در حوزه مد و فشن است. ژاپنی‌ها بیشتر از تمام کشورهای دیگر اقتصاد آنلاین‌شان فرهنگی است.

۷۹ درصد از کسب و کارهای آنلاین ژاپن، در حوزه فیلم و موسیقی است. اسپانیایی‌ها بیشتر از تمام کشورهای دیگر در حوزه سفر کسب و کار آنلاین راه‌انداخته‌اند و ۷۹ درصد از فعالیت‌شان در کسب و کارهای مسافرتی متمرکز است. با گسترش کسب و کارهای آنلاین در تمام جهان بخصوص در کشورهای در حال توسعه، تمرکز این نوع از تجارت از غرب در حال کم شدن است. «شاپیفای» پایگاهی که در همین حوزه فعالیت می‌کند، می‌نویسد:«با رواج جهانی شدن، دیگر شوکه‌کننده نیست که سهم امریکا از تجارت آنلاین در حال کاهش است و تا سال ۲۰۲۰ حدود ۱۶ درصد کاهش پیدا خواهد کرد.»

تاجران جوان آنلاین

نسل جدیدی از کارآفرینان از راه رسیده‌اند و حتی از والدین‌شان بهتر عمل می‌کنند. «فورچون» این اطلاعات را از گزارش کارآفرینی جهانی BNP2016 نقل کرده است. این گزارش، در میان ۲۶۰۰ کارآفرین برتر از ۱۸ کشور جهان به تحقیق و پیمایش پرداخته که کسب و کار آنها روی هم، ۱۷ میلیارد دلار ارزش دارد. در زبان انگلیسی millennial به معنای نسل هزاره، نسل جدید است و entrepreneur به معنای کارآفرین، از تلفیق این دو، واژه جدید millebipreneurs با معنای ضمنی کارآفرینان نسل جدید شکل گرفته است. آنها بین ۲۰ تا ۳۵ سال سن دارند و مطالعه‌ای جدید، نشان می‌دهد شرکت‌های بیشتری را نسبت به نسل قبلی خود پایه‌گذاری کرده‌اند، کارمندان بیشتری را مدیریت می‌کنند و اهداف سودده بالاتری را نیز در سر دارند و البته که در حوزه کسب و کارهای آنلاین و استارت آپی فعال هستند.

کارآفرینان جدید، پیش از رسیدن به ۳۰ سالگی نخستین کسب و کارشان را راه‌اندازی کرده‌اند. همچنین آنها تیم‌های بزرگ‌تری را  رهبری می‌کنند؛ تقریباً برای هر کسب و کار ۱۲۲ کارمند دارند در حالی که نسل پیشین، از ۳۰ کارمند استفاده می‌کرد. این مسأله نیز به خاطر حوزه‌هایی است که در آن فعالیت می‌کنند. در نسل قدیم، پول درآوردن در بخش‌های خدمات حرفه‌ای مثل حسابداری، حقوق و خدمات مشاوره‌ای متمرکز شده، در حالی که نسل جدید تمرکزش را روی خرده فروشی، تکنولوژی، مدیریت سرمایه‌گذاری و تجارت الکترونیک گذاشته که به نیروی کار بیشتری نیاز دارد.

در تجارت آنلاین ایران چه خبر است؟

در میانه‌های سال ۹۴ بود که بحث استارت آپ‌ها در ایران داغ شد. شبیه به هر اتفاق نوی دیگری، عده‌ای به مخالفت با آن پرداختند و در نقد این نوع کارآفرینی، مطالب زیادی نوشته شد. اما استارت آپ بازها رفته رفته از موجوداتی ترسناک و غریبه، به‌عنوان کارآفرینانی خلاق در جمع مردم پذیرفته شدند. استارت آپ‌های کوچک به شرکت‌هایی بزرگ تبدیل شدند و اعتماد مردم را به بازار و اقتصاد اینترنتی با خدمات سریع و ارزان جذب کردند و دیجی کالا به ارزشی بیشتر از ۱۵۰ میلیون دلار رسید.

 طی یکی دو سال اخیر نیز با گسترش سرویس‌های حمل و نقل آنلاین، تحول جدیدی اتفاق افتاد. سرویس‌های تاکسی‌های اینترنتی راه‌اندازی شدند و به خاطر استقبال بالای مردم، مقاومت صنف‌های سنتی نتوانست راه به جایی ببرد. با این حال، هنوز در ایران پیمایش دقیقی روی کسب و کارهای آنلاین صورت نگرفته است اما برخی اطلاعات نشان می‌دهد که ۱۱ هزار شرکت اینترنتی در کشور فعالیت می‌کنند و ۴ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور، از طریق معاملات آنلاین تأمین شده است.

گرگانی نژاد، رئیس سابق مرکز توسعه تجارت الکترونیک نیز پیش از این گفته بود:« در صدر شرکت‌های دنیا بالاتر از شرکت‌های نفتی و بانکی، شرکت‌های آی تی و آی سی تی قرار دارند.» بر اساس صحبت های او، در سال ۹۳، ۵۰ هزار میلیارد تومان خرید به صورت اینترنتی در کشور انجام شده بود که این رقم تا پایان سال ۹۶ به ۱۰۰ هزار میلیارد تومان می رسد.

برخی حساب‌های سرانگشتی نیز نشان می‌دهد از طریق سرویس‌های حمل و نقل آنلاین، روزانه گردش مالی میلیاردی در ایران ایجاد شده است. دو تاکسی اینترنتی پایتخت، روی هم رفته از طریق بیش از ۱۰۰ هزار راننده، روزانه حدود یک میلیارد تومان گردش مالی دارند. پیک موتوری آنلاین نیز که به تازگی کسب و کار آن گسترش یافته است، با حدود ۲۰ هزار راننده روزانه ۵۰۰ میلیون تومان گردش مالی در تهران ایجاد کرده است. مهدی نایبی، مدیرعامل یک پیک موتوری آنلاین چند وقت پیش در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت:«راه انداختن استارت آپ، ریسک‌پذیری بالایی می‌خواهد. ۱۵۰ نفر در دفترمان کار می‌کنند ولی ما هنوز برای خودمان به سوددهی نرسیده‌ایم. اما می‌دانیم با ظرفیت‌های بالایی که تجارت و بخصوص حمل و نقل آنلاین در ایران دارد، آینده کاری‌مان روشن است.»

نیم نگاه

تجارت الکترونیکی، اقتصاد را در تمام جهان هم متحول و هم وابسته به خود کرده‌اند و ایرانی‌ها در حوزه کسب و کارهای آنلاین جزو سرآمدان جهان بوده‌اند

برخی اطلاعات نشان می‌دهد که ۱۱ هزار شرکت اینترنتی در کشور فعالیت می‌کنند و ۴ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور، از طریق معاملات آنلاین تأمین شده است

ریحانه یاسینی