بررسی «ایران» در میان منابع مختلف مطبوعات خارجی و مقاله‌های دانشگاهی، نشان می‌دهد که مسأله ابر تورم در دنیا، یک بحران جدی در طول سال‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۹۰ بوده است. در اوایل این دوره، کشورهای اروپایی با مسأله جدی تورم دست و پنجه نرم می‌کردند و بعد از آن نیز کشورهای امریکای لاتین. در حال حاضر نیز کنار عنوان ابرتورم ، نام ونزوئلا و زیمبابوه قرار دارد. طی سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸، تورم روزانه زیمبابوه به ۹۸ درصد رسیده بود و هر ۲۵ ساعت یک بار، قیمت‌ها دو برابر می‌شد. هر کدام از کشورها برای عبور از شرایط تورم راهکارهای متفاوتی را بسته به شرایط و ریشه‌های شکل‌گیری تورم انتخاب کردند، اما در میان تمام آنها یک سیاست موفق مشترک وجود دارد و آن هم «آزادسازی اقتصادی» است.
ابرتورم؛ از استرالیا تا پرو
بعد از جنگ جهانی اول و دوم، برخی از کشورها به خاطر خرابی‌های بعد از جنگ درگیر ابرتورم شدند. برخی از کشورها به خاطر ویژگی‌های صنعتی شدن با پدیده ابرتورم مواجه شدند و برخی هم بر اثر آشفتگی‌های داخلی. در سال ۱۹۲۲، استرالیا دچار تورم ۱۴۲۶ درصدی شد. در چین در سال ۱۹۴۷ بحران ابر تورم ایجاد شد و در آن زمان دولت چین با اصلاحات ارزی و جایگزین کردن یوان با یوان طلایی، توانست از این بحران عبور کند. کمی جلوتر و در دوره تاریخ معاصر، پرو یکی از کشورهایی است که با مسأله ابرتورم دست و پنجه نرم کرد. این بحران از دهه ۱۹۸۰ تا اوایل دهه ۱۹۹۰ طول کشید.
در آن زمان ارزش ۳ میلیارد و ۲۱۰ میلیون از سُل، واحد پول قدیمی پرو، برابر با یک دلار بود. دولت پرو در آن زمان واحد پول اینتی را برای جایگزینی با پول قبلی معرفی کرد که البته باعث تبدیل تورم شدید به یک ابرتورم جدی و وخیم‌تر شدن اوضاع کشور شد. در یونان در سال ۱۹۴۴ تورم روزانه به ۱۸ درصد رسیده بود و هر ۴ روز یک بار، قیمت‌ها دو برابر می‌شد. بحران تورم در یونان به اندازه‌ای بود که حتی به قحطی در برخی از شهرها هم رسید. اما تلاش‌های دولت پس از ۱۸ ماه برای رسیدن به ثبات از طریق اصلاحات مالی، تسهیلات دهی و ایجاد یک واحد پولی جدید برای مهار تورم نتیجه داد.
فوبیای آلمانی
«با خاطره دردناکی که از ابرتورم ۱۹۳۰ باقی مانده است، آلمان ممکن است برنامه بانک مرکزی اروپا را برای آزاد کردن نقدینگی تغییر دهد.» این خبر کوتاه اقتصادی، در ژانویه ۲۰۱۸ در خبرگزاری‌های مختلفی منتشر شد که نشان می‌داد آلمان اگرچه حالا دارای اقتصادی بزرگ و پیشرفته است اما ترس تاریخی از تورم هنوز در آن وجود دارد و عبرت‌هایی که از آن گرفته شده، تصمیمات را در اتحادیه اروپا تغییر می‌دهد. در دوره ابرتورم، هر سه روز قیمت‌ها در آلمان دو برابر می‌شد. یکی از دلایل اصلی ابرتورم آلمان، فشار دولت آن زمان به رایش بانک برای چاپ بی‌رویه اسکناس بود. اگرچه در سال‌های پس از جنگ جهانی اول هدف آلمان از تضعیف واحد پول خود افزایش توان رقابتی محصولات صادراتی‌اش بود، اما این سیاست در عمل باعث تبدیل مارک آلمان به کاغذی بی‌ارزش شد.
حالا حساسیت آلمان برای استقلال بانک مرکزی به اندازه‌ای است که از آن با عنوان «فوبیای ناشی از تورم» یاد می‌شود. بر اساس اطلاعات کتاب جنگ‌های ارزی نوشته جیمز ریکاردز که ترجمه آن را دنیای اقتصاد منتشر کرده است، دو راه‌حل بیشترین تأثیر را در مهار موج ابرتورم در آلمان داشته است؛ یکی «اصلاحات پولی» و دیگری «خارج کردن بانک مرکزی از منابع رفع کسری بودجه دولت» آلمان‌ها که در دهه پیش از جنگ‌جهانی دوم در برخی از برهه‌ها تورم ماهانه سه رقمی را تجربه کرده بودند پس از اصلاح نگاهشان به سیاست‌های پولی در سال ۱۹۴۸، بیش از تمامی کشورهای اروپایی و امریکا در مهار تورم موفق بوده‌اند.
مورد خاص بولیوی
مسأله تورم در بولیوی در تمام دنیا منحصر به فرد است. این کشور تنها موردی است که ابر تورم آن نه نتیجه جنگ خارجی، نه جنگ داخلی و نه حتی یک انقلاب سیاسی بوده است. تورم این کشور در نتیجه شوک‌هایی بود که طی یک دوره بی‌ثباتی سیاسی به کشور وارد شد.
جفری ساکس، اقتصاددان امریکایی در مقاله‌ای با عنوان «ابرتورم و ثبات در بولیوی» که سال ۲۰۰۱ منتشر شد، می‌نویسد:«تورم بولیوی طی سال ۱۹۸۴ و ۱۹۸۵ سریع‌ترین تورم در تاریخ امریکای لاتین و یکی از بزرگترین‌ها در جهان بوده است. طی یک بازه ۱۲ ماهه، نرخ تورم سالانه به ۶۰ هزار درصد رسید. اما در ۲۹ آگوست ۱۹۸۵ یک برنامه ثبات فراگیر توسط دولتی که تازه به قدرت رسیده بود، معرفی شد. طی ۱۰ روز تورم متوقف شد و قیمت‌ها شروع به کاهش کردند. اگرچه در دسامبر ۱۹۸۵ و ژانویه ۱۹۸۶ قیمت‌ها ۹ درصد افزایش یافتند، اما ابرتورم خنثی شده بود.» ساکس، علت موفقیت این برنامه را نیز چنین شرح می‌دهد:«برنامه دولت جدید، بسیار بلندپروازانه بود که ثبات در تمام جنبه‌های اقتصاد کلان را در برمی‌گرفت. این برنامه شامل اصلاحات مالی، آزادسازی تجاری، کنترل قیمت‌های داخلی و خصوصی‌سازی و تمرکززدایی کسب و کارهای عمومی بود.»
بـــــرش
تورم ۱۰ میلیون درصدی در انتظار ونزوئلا
۸۳۳۰۰۰% عددی است که نشان می‌دهد چه بر سر قیمت‌ها در ونزوئلا آمده است. بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول(IMF) نرخ تورم این کشور در ابتدای سال ۲۰۱۹ به ۱ میلیون درصد هم خواهد رسید. در ماه آگوست، رئیس جمهوری این کشور ارزی جدید را با کاهش ۵ صفر از بولیوار، پول ملی این کشور معرفی کرد، حداقل دستمزد و مالیات بر ارزش افزوده را افزایش داد و یارانه سوخت را هم کاهش داد. اما این سیاست‌ها در جنگ با ابرتورمی که در ۵ سال اخیر بلای جان این کشور شده شکست خوردند. سرعت رشد قیمت‌ها آنقدر افسارگسیخته شده که بر اساس پیش‌بینیIMF تورم آن تا انتهای سال ۲۰۱۹ ممکن است به ۱۰ میلیون درصد هم برسد.
ریحانه یاسینی
- 16
- 5
