چند سالی است نقدینگی ایرانیان در مسیر کشورهای همسایه بی‌قرار، یا به قول تحلیلگران اقتصادی سرگردان شده است. مشکلات اقتصادی در داخل کشور در کنار تبلیغ‌های اغواکننده برای سرمایه‌گذاری‌های پرسود ایرانیان در بازار مستغلات کشورهایی نظیر قبرس، ترکیه، گرجستان و ...، ایران را در ردیف دومین کشوری قرار داده که در ترکیه خانه خریدند. اگرچه آمارهای قابل استنادی وجود ندارد که از میزان سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها در بخش خرید ملک در ترکیه یا دیگر کشورهای منطقه خبر دهد، اما آماری که دولت ترکیه در این باره منتشر کرده قابل توجه است.
بر اساس گزارش‌ها، دولت ترکیه گزارشی را منتشر کرده که نشان می‌دهد در ۸ ماهه ابتدایی سال ۲۰۱۸، شهروندان ایرانی بعد از عراقی‌ها، بیشترین تعداد خانه را در ترکیه خریده‌اند. این آمار نشان می‌دهد که بیش از یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار ارز از ایران خارج و در بازار مسکن ترکیه سرمایه‌گذاری شده است.
این آمارها در حالی از سوی دولت ترکیه منتشر شده است که به باور بسیاری از دست‌اندرکاران اقتصادی، سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف به دلیل عدم ثبات اقتصادی سرمایه‌های مردم را در حالت معلق قرار داده است.
این بی‌ثباتی در سرمایه‌گذاری باعث شده تا با وجود هشدار کارشناسان مبنی پر ریسک بودن این سرمایه گذاری ها در کشورهای منطقه، مردم همچنان اقدام به خروج نقدینگی سرگردان خود از کشور کرده و به دنبال راهی پر سود و کم زحمت برای حفظ ارزش دارایی‌های خود باشند.
این ماجرا تا جایی پیش رفته که حتی برخی بهارستانی‌ها نیز به آن واکنش نشان داده‌اند. دو روز گذشته بود که سخنگوی کمیسیون عمران مجلس به خانه ملت گفته بود: « در شرایط کنونی گزارش هایی درباره سرمایه گذاری مردم در بخش املاک کشورهایی مانند ترکیه و گرجستان مطرح شده است که آمارها کاملا چشمگیر است.»
صدیف بدری در ادامه گفت: «افزایش آمار سرمایه گذاری در حوزه املاک در کشورهای منطقه نشات گرفته از تلاطم قیمت ارز و افت ارزش پولی کشور در یک سال اخیر است، به طوری که بخشی از مردم برای حفظ دارایی های مالی خود، اقدام به خرید ملک در کشورهای خارجی کردند. اما به نظر من نمی توان بر روی چنین سرمایه گذاری هایی حساب باز کرد، در هر صورت شاید در آینده همان کشوری که به راحتی اجازه سرمایه گذاری را به سرمایه گذاران داده بود، با وضع قوانین جدیدی مانع از خروج همان سرمایه ها شوند.»
به باور بسیاری از تحلیلگران اقتصادی آنچه که موجب خروج سرمایه‌های مردم از کشور شده است، نبود ثبات در اقتصاد بخصوص بعد از نوسانات نرخ ارز است. کاظم دوست حسینی، کارشناس اقتصادی، درباره علت اصلی افزایش سرمایه‌گذاری در کشورهای منطقه در سال‌های اخیر، اینطور به «همدلی»، توضیح می‌دهد: «یکی از علت‌های اصلی خروج سرمایه‌ها از کشور بی‌ثباتی ارزش پول ملی است، اگر ارزش پول ملی باثبات باشد، اکنون شاهد خروج سرمایه‌ها از کشور نبودیم.»
دوست حسینی در ادامه توضیح داد: «اقتصاد کشور در شرایطی است که نمی‌توان با پیچیدن یک نسخه همه دردهای آن را درمان کرد، چرا که علاوه بر نبود ثبات در ارزش پول ملی کشور، یکی از اشکالات اساسی مشکلات در نظام مالیاتی کشور است و باید تحولی اساسی در این زمینه ایجاد شود.»
او در ادامه راهکار خروج از این بحران را نیازمند حمایت از تولید و اشتغال عنوان می‌کند: «باید از بخش‌های غیر مولد مالیات اخذ شود اما از بخش‌های مولد به میزان کمتری مالیات گرفت» او یکی از راه‌کارهای اصلی برای حمایت از تولید را کاهش مالیات از بخش‌های مولد اقتصادی عنوان می‌کند.
به باور این کارشناس اقتصادی: «حمایت از تولید به معنای حمایت از تولید صنعتی نیست؛ باید از تولید در بخش ساخت و ساز حمایت کرد و مثل سال‌های گذشته به فرو.ش متری زمین پرداخت؛ افراد در حد وسع خود در بافتهای فرسوده برای خرید زمین سرمایه‌گذاری کنند.»
گره کور بی‌ثباتی در اقتصاد
اقتصاد ایران سال‌هاست که درگیر گرفتاری بزرگی به نام بی‌ثباتی است؛ آنقدر که طی چند ماه بتواند قیمت کالاهای اساسی را زیر و رو کند. داستان این بی‌ثباتی بخصوص در ماه‌های اخیر بود که روی خود را به اقتصاد ایران نشان داد و چنان لرزه‌ای در بخش‌های مختلف ایجاد کرد که سراغ هر کالایی را که می‌گرفتی با تغییر قابل‌توجه نرخ‌ها مواجه بود؛ از قیمت ارزهای بین‌المللی گرفته تا مسکن و خودرو که طی کمتر از یکسال منقلب شد.
نگاهی به حال و هوای چهارراه‌استانبول یا جمهوری حکایت از آن دارد که طی ماه‌های گذشته قیمت دلار از ۵ هزار تومان روزهای ابتدایی بهار فاصله گرفت و در اواخر شهریورماه به ۱۹ هزار تومان رسید، یورو نیز طی همین چند ماه از این قافله جا نماند و از ۶ هزار تومان به کانال ۱۶ هزار تومان پا گذاشت. این بی‌ثباتی وقتی پررنگ‌تر شد که قیمت سکه از یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان در فروردین ماه سال جاری به ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در شهریور ماه رسید، یا مهم‌تر اینکه قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار از ۱۶۱ هزار تومان در ۲۱ فروردین ماه به ۳۶۳ هزار تومان در آخرین ماه تابستان رسید.
حتی می‌توان برای درک این بی‌ثباتی‌ها سراغی از بازار مسکن گرفت؛ چرا که بر اساس آمارهای رسمی قیمت مسکن طی ماه‌های اخیر با تغییرات قابل‌توجهی همراه شده است. آنطور که جدیدترین آمار رسمی نشان می‌دهد، قیمت مسکن در تهران طی مهر ماه امسال نسبت به شهریور ۹۷ بالغ بر ۶.۳ درصد و در مقایسه با سال گذشته ۸۳ درصد رشد کرده است.
با چنین اتفاقی اقتصاد ایران بیشتر از همیشه بی‌ثباتی را احساس می‌کند. به باور بسیاری از تحلیلگران دولت برای خروج از این بی اعتمادی و جلوگیری از خروج سرمایه‌ها از کشور از تولید و ساخت و ساز حمایت کند و میزان مالیات را از بخش‌های مولد کاهش دهد. از طرفی نیز برای جذب سرمایه‌های خرد و خانگی می‌توان به فروش متری زمین اقدام کرد که با این کارها می‌توان از آسیب ناشی از ریس سرمایه‌گذرای در کشورهای منطقه به دلیل اتفاقات سیاسی پیشگیری کرد.
فاطمه آقایی فرد
- 11
- 6
