سر و صدای زیادی پیرامون طرح موسوم به مسکن ملی راه افتاده و حتی سامانه‌ای برای ثبت نام تدارک دیده شده است تا متقاضیان برای مسکن ثبت نام کنند.
دولت یازدهم بعد از روی کار آمدن تلاش کرد تا طرح عقیم و بلاتکلیف مسکن مهر را به سرانجامی برساند، وزیران دولت تلاش کردند تا هر طور شده آن را به سرانجامی برسانند اما انگار یک جای کار می‌لنگید و گویا مسکن مهر میراثی بود که مشکلات آن پایان ناپذیر بود به خصوص که این بیم وجود داشت که مسکن مهر با همه مشکلاتش به دولت بعد از روحانی هم منتقل شود.
از همین رو بعد از گرانی تقریبا ۹۰ درصدی مسکن طی یک سال و رکود عمیق بعد از آن، دولت گزارش‌هایی دریافت کرد که از رکود عمیق مسکن حکایت داشت به همین دلیل تصمیم به اجرای سیاست تحریک تقاضا و همچین افزایش عرضه گرفته شد که نام آن، طرح اقدام ملی مسکن نام گرفت.
>منشاء طرح چیست؟
از قرار معلوم ۴۰۰ هزار واحد مسکونی طی این طرح ملی قرار است تکمیل شود؛ یعنی واحدهای نیمه کار مسکن مهر به علاوه واحدهای جدیدی قرار است ساخته شده و در اختیار مردم قرار بگیرد.
بر اساس آمارهای موجود در حال حاضر ۵۰۰ هزار واحد مسکن مهر نیمه کاره و بلاتکلیف وجود دارد ضمن آنکه ۲۰۰ هزار واحد مسکن روستایی هم از قبل وجود داشته است؛ اما در این میان قرار است ۴۰۰ هزار واحد مسکونی جدید هم احداث شود تا در کل، دولت دوازدهم، معادل یک میلیون و ۱۰۰ هزار واحد مسکن احداث کند.
>بنیاد مسکن پای ثابت کار
تقریبا ۲ ماه قبل بود که اعلام شد کرمان به عنوان پایلوت طرح اقدام ملی مسکن انتخاب شده و قرار شد بعد ۱۰ روز در کل کشور اجرا شود که البته به تعویق افتاد.
اما نکته مهم این است که طرح ملی مسکن که هم اکنون آوازه آن همه جا را فراگرفته در واقع اقدامی فرادستگاهی است که صرفا با مشارکت دولت صورت نمی‌گیرد.
قضیه از این قرار است که بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ساخت ۱۰۰ هزار واحد مسکونی را بر عهده گرفته و قرار است به متقاضیان این واحد‌ها وام بدهد. طرح ملی مسکن شامل ساخت ۴۰۰ هزار واحد مسکونی است که ساخت ۲۰۰ هزار واحد آن در شهرهای جدید و با مشارکت بخش خصوصی، ۱۰۰ هزار واحد در مناطق بافت فرسوده و توسط شرکت بازآفرینی شهری و ۱۰۰ هزار واحد بر عهده بنیاد مسکن انقلاب اسلامی است. در این گزارش جزئیات طرح ملی مسکن و وام ۷۵ میلیونی آن را بررسی کرده‌ایم. جزئیاتی که از زبان جواد حق شناس، معاون مسکن شهری بنیاد مسکن اعلام شده است.
>خیلی هم ملی نیست!
مهدی کیاشمشکی کارشناس حوزه مسکن در خصوص جزئیات طرح ملی مسکن به آفتاب یزد می‌گوید: البته آن طور که از محتوای این طرح بر می‌آید این طرح خیلی هم ملی نیست و در واقع طرحی خاص برای اقشار خاص تر است و اینکه تصور شود هرکس حتی دلالان می‌توانند برای خرید ثبت نام کنند تصور نادرستی است.
وی با بیان اینکه طرح ملی باید شامل حال همه طبقات جامعه باشد، گفت: ۴۰۰ هزار واحد اضافی که قرار است به مسکن مهر و مسکن روستایی از سوی دولت ضافه شود در واقع واحدهایی است که اقشار ضعیف جامعه را شامل می‌شود که ساخت نزدیک به صدهزار واحد آن بر عهده بنیاد مسکن انقلاب اسلامی است.
این کارشناس در پاسخ به این سوال که آیا طرح ملی مسکن با مسکن مهر متفاوت است یا خیر، گفت: تنها تفاوتی که وجود دارد این است که ظاهرا اشتباهات رخ داده در پروژه مسکن مهر را اصلاح کرده و ماجرا را تقاضامحور کرده‌اند؛ یعنی اول قرار است ببینند در کجا تقاضا برای مسکن زیاد است در همانجا برای ساخت پروژه‌های جدید دست بکار شوند نه اینکه ابتدا در بیابان واحدهایی را بسازند و بعد مشتری برای آن جمع کنند.
وی ادامه داد: قرار است در این طرح از ساخت خانه در بیابان و غیر شهر اجتناب شود ضمن آنکه دولت نقش مستقیمی در ساخت و سازها ندارد و پیمانکار هم مکلف شده پروژه را سریعتر تحویل دهد.
کیاشمشکی در پاسخ به این سوال آفتاب یزد که آیا همه ثبت نام کننده‌ها خانه دار می‌شوند یا خیر، یاد آور شد: ظاهرا اقشار و شهرهای خاص مد نظر هستند و مقرراتی وضع شده تا هرکسی مشمول طرح نشود اما باید در نظر داشت روند راستی آزمایی و پایش متقاضیان پس از پایان ثبت نام خود پروسه‌ای است که قدری وقت گیر است با توجه به اینکه ۱ ماه زمان برای ثبت نام متقاضیان در نظرگرفته شده و پس از پایان مهلت ثبت نام بررسی پرونده‌ها آغاز می‌شود هنوز به طور کامل نمی‌توان گفت واجدین شرایط این طرح چه کسانی خواهند بود.
>دودسته‌ای که هدف طرح هستند
این فعال عرصه مسکن در این خصوص که چه کسانی با این طرح در اولویت خانه دار شدن قرار خواهند گرفت تصریح کرد: متقاضیان طرح ملی مسکن دو دسته هستند، اگر فرد ثبت نام کننده زمین یا خانه‌ای در بافت فرسوده داشته باشد که بخواهد در آن ساخت و ساز کند، بنیاد مسکن به آنها تسهیلات ساخت و مجوز برای ساخت خانه می‌دهد. در حالت دوم که می‌تواند بخش زیادتری از متقاضیان را شامل شود افرادی که زمین یا مکانی برای ساخت ندارند از بنیاد مسکن درخواست زمین یا مکان می‌کنند که این سازمان هم از اراضی دولتی که در اختیارش است به افراد واجد رایط زمین برای ساخت می‌دهد.
وی در پاسخ به این سوال که فیزیک و ساخت خانه‌ها در مسکن ملی چگونه خواهد بود و آیا آپارتمان‌ها و مجتمع‌های بزرگ چندین واحدی ساخته خواهند شد یا خیر، گفت: قرار است در مسکن ملی شاهد علم کردن ساختمانها بلندمرتبه ۱۰ یا ۲۰ طبقه‌ای نباشیم و در نهایت ساختمان‌هایی را که انبوه سازان برای ساخت آن ورود می‌کنند، ۷ یا ۸ طبقه ساخته خواهد شد.
>وام و آورده نقدی کجای این طرح قرار دارد؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد طرح ملی مسکن شرایط سختی را هم درون خود نهفته دارد که ممکن است برای خیلی‌ها جذاب نباشد و آنطور که از گفته‌های مسئولان امر بر می‌آید غیر از هزینه ابتدایی که باید صورت بگیرد، انتظار پشت درهای وام و نقدینگی کافی هم باید در دسترس باشد تا بتوان در این پروژه پیش رفت.
بر همین اساس اگر یک نفر در سامانه ثبت نام کند و به او زمین هم تعلق بگیرد و یا بافت فرسوده در اختیار داشته باشد و نیاز به وام داشته باشد ۷۵میلیون تا ۱۰۰ میلیون وام به وی تعلق می‌گیرد اما نکته بسیار عجیب نرخ ۱۸ درصدی این وام است که بسیار سنگین به نظر می‌رسد حتی بالاتر از خانه اولی‌ها!
البته با جعاله ۲۰ میلیون تومانی در قبال خرید اوراق هم راه به رسمیت شناخته شده دیگری است که می‌تواند به کمک متقاضیان بیاید.
با این حال، معاون مسکن شهری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی جزئیات بیشتری از نحوه تامین نقدینگی برای ساخت را در خلال این پروژه بیان کرده است. جواد حق شناس پیشتر گفته بود: «کسانی که در طرح ملی مسکن ثبت‌نام می‌کنند، باید همان اول کار یک هزینه جزئی پرداخت کنند. بعد از نهایی شدن ثبت‌نام، متقاضیان طرح ملی مسکن باید مبلغی بین ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومان در بانک مسکن سپرده‌گذاری کنند تا بتوانند از تسهیلات ۷۵ تا ۱۰۰ میلیونی استفاده کنند. البته دهک‌های اول و دوم یعنی اقشار کم‌درآمد که شامل افراد تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی هستند، نیازی به سپرده‌گذاری اولیه برای دریافت تسهیلات مسکن ۷۵ تا ۱۰۰ میلیونی ندارند.
این ماجرا شامل حال کسانی است که زمین یا خانه‌ای در بافت فرسوده دارند اما درباره کسانی که زمین از دولت می‌گیرند تکلیف چیست؟ در این صورت است که انبوه سازان واجد شرایط وارد میدان می‌شوند و کار به دست آنها سپرده می‌شود که در این حالت فرآیند پروژه می‌تواند حالت مسکن مهری پیدا کرده و شبیه به آن شود.
>مجردها دل خوش نکنند
ممکن است برای خیلی افراد این سوال پیش بیاید که چه افرادی و با چه ویژگی‌هایی می‌توانند در این پروژه ثبت نام کنند. آن طور که گفته‌اند متقاضیان مسکن ملی باید متاهل باشند. مجردها بختی برای خرید خانه ندارند و زنان سرپرست خانوار هم باید دست‌کم ۳۵ سال سن را داشته باشند. طبق بررسی‌ها متقاضیان باید سابقه ۵ سال سکونت در شهر مورد تقاضای مسکن را داشته و از امکانات و تسهیلات دولتی برای خرید مسکن استفاده نکرده باشند ضمن آنکه شرایط دریافت تسهیلات اعم از اعتبارسنجی و... را نیز داشته باشند.
فقط کسانی می‌توانند در طرح اقدام ملی مسکن ثبت‌نام کنند که فرم (ج) آنها سبز باشد. براساس فرم (ج) هر فردی می‌تواند یک‌بار از امکانات دولتی برای خانه‌دار شدن استفاده کند و کسانی که فرم(ج) آنها قرمز باشد، بدین معنا است که قبلاً از این امکانات استفاده کرده‌اند.
از دیگر ویژگی‌های متقاضیان می‌تواند شامل حال افرادی باشد که قبلا یک بار در صندوق پس‌انداز یکم مسکن برای دریافت تسهیلات خرید خانه سرمایه‌گذاری کرده بودند، این افراد هم نیز می‌توانند در طرح اقدام ملی مسکن ثبت نام کنند.
>اگر اهل قسط دادن نیستید ورود نکنید!
سخت ترین بخش کار اما پرداخت اقساط است؛ موضوعی که عملا در تضاد با اهداف اجرای طرح که برای اقشار ضعیف تعریف شده قرار می‌گیرد.
پرداخت اقساط سنگین با توجه به درآمدهای اندک، یکی از مواردی است که طبق تجربه‌های قبلی ممکن است متقاضیان را منصرف کند. بر همین مبنا گفته شده اگر توانایی پرداخت ماهانه حداقل یک و نیم میلیون تومان اقساط وام را دارید وارد میدان شوید. البته این اقساط بعد از پایان کار ساخت خانه‌ها از متقاضیان دریافت می‌شود.
>زمین مجانی می‌دهند؟
شاید تصور شود آن بخش از مسکن ملی که مرتبط با ارائه زمین از سوی دولت است کاملا رایگان است که این موضوع صحت ندارد چرا که به گفته محمود زاده سرپرست معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی؛ با توجه به قوانین موجود، امکان ارایه زمین به صورت رایگان وجود ندارد، به همین دلیل، طرح اقدام ملی تولید مسکن برای گروه‌های کم‌درآمد به صورت واگذاری زمین به صورت اجاره ۹۹ ساله و به صورت گروهی برای متقاضیان است که طرح ملی مسکن در شهرهایی مانند کرمان، سیرجان و زاهدان به این شیوه اجرا می‌شود.
>قیمت تمام شده هر واحد برای ساخت؟
گرچه محاسبه قیمت مصالح با توجه به تورم بخش ساختمان به روز نیست اما طبق بررسی‌های اولیه گفته می‌شود میانگین هزینه ساخت در طرح اقدام ملی مسکن متری دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان خواهد بود و واحدهای مسکونی این طرح بین ۷۵ تا ۱۰۰متر زیربنا دارند. با این حساب قیمت تمام شده هر واحد مسکونی در این طرح بین ۱۸۷ تا ۲۵۰ میلیون تومان تخمین زده می‌شود.
>ساکنان این شهرها اقدام نکنند
اینکه در چند سطر بالایی به نقل از کارشناسان گفته شد طرح مسکن ملی چندان هم ملی به نظر نمی‌رسد در واقع از اینجا ناشی می‌شود که انبوه جمعیت حاضر در کلانشهرها نمی‌توانند در این طرح ثبت نام کنند. بر همین مبنا، اولویت بنیاد مسکن برای اجرای طرح اقدام ملی، شهرهایی است که کمتر از ۱۰۰هزار نفر جمعیت دارند. بر اساس اعلام سامانه آباد که ثبت نام متقاضیان را از ۱۵ آبان برعهده دارد برای شهرهای اراک، اردبیل، ارومیه، اصفهان، اهواز، بندرعباس، تبریز، تهران، رشت، زاهدان، شیراز، کرمان، کرج، کرمانشاه، مشهد، همدان، یزد و تمامی شهرهای جدید سهمیه‌ای در نظر گرفته نشده است!
همچنین، ۱۰ استان آماده نام نویسی هستند که در اولین گام از سیستان و بلوچستان، قم، خراسان شمالی و جنوبی آغاز می‌شود. مرحله دوم مربوط به کردستان، کهگیلویه و بویراحمد و گلستان است. در گام سوم نیز نام نویسی در چهارمحال و بختیاری، همدان و یزد شروع می‌شود.
>یک ابهام بزرگ؟!
خاطر نشان می‌شود طرح ملی مسکن با هدف خانه دار کردن ۶ دهک جامعه طراحی و در حال عملیاتی شدن است ضمن آنکه تولید مسکن برای دهک‌های یک و دو که توسط نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد و بهزیستی صورت می‌گیرد و بنا بر این آنها در این ماجرا حضوری نخواهند داشت اما این طرح اقشار ضعیف بعد از مددجویان حمایتی را شامل می‌شود.
معاون وزیر راه و شهرسازی اواخر هفته قبل گفته بود: «متقاضیان می‌توانند شرایط ثبت نام را از روز شنبه ۱۸ آبان ( امروز) مطالعه کنند و برای اینکه فرصت برابر در اختیار همه قرار گیرد، سه روز زمان دارند که مدارک خود را بارگذاری کنند. با این حال ابهام بزرگی که در این بین بی جواب می‌ماند این است که کدام قشر ضعیف ماهیانه بیشتر از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان حقوق دریافت می‌کند که باید این مقدار را به صورت قسط ماهیانه آن هم با نرخ سرسام‌آور ۱۸ درصد پرداخت کند؟ ضمن آنکه به نظر می‌رسد بخش زیادی از متقاضیان مسکن اکنون در کلانشهرهایی که در این طرح جایی ندارند، سکونت دارند.
- 25
- 8
