به گزارش فارس، نیشابور با فیروزه شناخته می‌شود و بالعکس، رنگ فیروزه‌ای در جای‌جای نیشابور رخ نمایان کرده است و آبی آسمان نیشابور، آسمانی نه، بلکه فیروزه‌ای است.
صنعتی که امروز یکی از پرسودترین صنایع نیشابور است و علاوه برآورده مالی، نام نیشابور را به‌مانند خیام و عطار در همه جهان به‌گوش افلاک رسانده است.
اما این صنعت قدیمی کماکان نیازمند توجه مسؤولان، مردم و البته تلاش بیشتر مردمان دیار فیروزه است.
معدن فیروزه در ۵۳ کیلومتری نیشابور و ۴ کیلومتری روستای معدن، در شهرستان فیروزه است.
رئیس هیأت مدیره تعاونی معدن فیروزه نیشابور در گفت‌وگو با فارس با اشاره به قدمت معدن فیروزه گفت: معادن فیروزه نیشابور یکی از قدیمی‌ترین معادن جهان است و آثار باستانی معدنی تا ۶ هزار و ۵۰۰ سال پیش در این منطقه کشف شده است.
قدیمی‌ترین معدن فعال جهان
حامد فضلیانی خاطرنشان کرد: معدن فیروزه نیشابور، قدیمی‌ترین معدن فعال جهان است و خصوصیت معدن فیروزه این است که هیچ وقت این استخراج متوقف نشده است.
وی با اشاره به ذخایر این معدن تصریح کرد: متخصص‌ها هشت هزار تن ذخیره فیروزه برآورد کرده‌اند که در حال حاضر به‌صورت میانگین سالانه ۴۰ تن سنگ فیروزه خام استخراج می‌شود.
رئیس هیأت مدیره تعاونی معدن فیروزه نیشابور با اشاره به نسبت برداشت و زخایر خاطرنشان کرد: تا ۲۰۰ سال دیگر استخراج بر اساس برآوردها ادامه دارد، استخراج به‌صورت اتاق و پایه است و پس از اتمام یک اتاق، به طبقه بالایی می‌رویم.
فضلیانی تأکید کرد: در حال حاضر محدوده‌هایی در معدن هست که تا ۱۸ طبقه اتاق در آن به وجود آمده است و عمیق‌ترین نقطه معدن از سطح زمین ۸۰ متر پایین‌تر است و به‌عنوان چاه آب‌دار شناخته می‌شود.
وی افزود: چاه‌های استخراج قدیمی بین ۷۰ تا ۸۰ متر هم داریم که از گذشتگان باقی مانده است، حدوداً ۳۴ غار قدیمی وجود دارد و جز این معدن، معدن فیروزه دیگری در نیشابور وجود ندارد.
اشتغال‌زایی ۲۰ هزار نفری در سه شهر استان خراسان رضوی
رئیس هیأت مدیره تعاونی معدن فیروزه نیشابور با اشاره به روش استخراج عنوان کرد: روش استفاده ما، جدیدترین روش استخراج است که البته تقریباً ۷۰ سال قدمت دارد، در سال ۸۱ این معدن زیر نظر سازمان معادن با ۱۸ نفر کارمند فعالیت می‌کرد و سالانه دو تن فیروزه استخراج می‌کرده است و در حال حاضر بعد از ۱۷ سال ۱۵۰ نفر کارکنان شاغل در این مجموعه در حال فعالیت است.
فضلیانی با اشاره به میزان اشتغال‌زایی این صنعت بیان کرد: طبق آخرین آمار استانداری، در سه شهرستان نیشابور، فیروزه و مشهد حدود ۲۰ هزار نفر در صنعت فیروزه مشغول به فعالیت هستند.
وی با اشاره به تقاضایی همیشگی برای سنگ فیروزه عنوان کرد: متقاضی برای سنگ همیشه هست و برای عدم اجحاف به مردم متقاضی این سنگ ارزشمند، سنگ‌ها را به‌صورت مزایده عمومی به فروش می‌رسد، در این روش سنگ‌ها را به‌صورت بسته‌بندی شده پس از ارزش‌گذاری با بیشترین قیمت به‌فروش می‌رسانیم.
رئیس هیأت مدیره تعاونی معدن فیروزه نیشابور با اشاره به ممنوعیت‌های قانونی برای این صنعت افزود: چون خروج سنگ خام از کشور ممنوع است، به خارجی‌ها امکان فروش سنگ را نداریم، همچنین وقتی سنگ از معدن خارج می‌شود دیگر نظارتی بر روی آن نداریم.
عدم نظارت بر صادرات فیروزه
فضلیانی با اشاره به عدم صادرات این سنگ اظهار کرد: باکمال تأسف بر روی صادرات سنگ فیروزه نظارتی وجود ندارد و دلیل آن یا نخواستن و یا نتوانستن دستگاه‌های متولی است، سنگ فیروزه به‌صورت چمدانی از کشور خارج می‌شود درحالی که هیچ جای دنیا چنین چیزی را نمی‌بینیم که سنگ‌های معدنی را به‌صورت ریالی بفروشند.
وی با اشاره به شایعاتی مبنی بر غیرعلمی اکتشاف کردن سنگ فیروزه تصریح کرد: صنعت فیروزه یکی از قدیمی‌ترین، کم‌نقص‌ترین و معتبرترین صنایع ایران است ولی کلمه سنتی بیشترین ضربه را به این صنعت زده است.
رئیس هیأت مدیره تعاونی معدن فیروزه نیشابور با اشاره به استدلال وقوع انفجار و آسیب رسیدن به سنگ تأکید کرد: انفجار در معدن باعث آسیب دیدن به سنگ‌ها نمی‌شود چون با محل اصلی فاصله دارد و آسیبی به رگه‌ها وارد نمی‌شود.
فضلیانی با اشاره به تلاش این مجموعه برای حرکت به سمت کاری علمی افزود: تاکنون دو بار درخواست ارائه روش‌های جدید را در رسانه‌ها به مهندسین و اساتید دانشگاه داده‌ایم ولی هنوز روش نوینی ارائه نشده است.
وی با اشاره به برگزاری یک دوره همایش علمی در رابطه با این سنگ تزئینی گفت: در بحث علمی تمام سعی‌مان را کرده‌ایم و حتی همایش علمی نیز برگزار کرده‌ایم و برای ارائه روش‌های نوین استخراج سه شرط شامل بهتر بودن از روش فعلی، خدمات پس از فروش و قابلیت اجرا در کشور ایران را مطرح کرده‌ایم.
تلاش برای نام‌گذاری فیروزه به نام اصلی در دیگر زبان‌ها
رئیس هیأت مدیره تعاونی معدن فیروزه نیشابور تأکید کرد: چندین بار پیگیری کردیم و در همایش‌های علمی خواسته‌ایم که نام فیروزه به اسم خودش یعنی فیروزه یا پیروزه به زبان‌های انگلیسی و لاتین باشد ولی تاکنون به نتیجه نرسیده‌ایم.
فضلیانی با اشاره به همایش علمی سال گذشته عنوان کرد: همایش اول ما با هدف معرفی فیروزه بود و هدفمان این است که در دوره‌های بعد موضوع را تخصصی کنیم و موضوع دوم با عنوان فیروزه، تجارت و بازرگانی نام‌گذاری می‌شود.
وی با اشاره به دلایل عدم استفاده از ظرفیت گردشگر عنوان کرد: برای ورود گردشگر باید بیمه و زیرساخت مناسب باشد و تا زمانی که این دو فراهم نباشد ما به‌عنوان تعاونی به آن ورود نمی‌کنیم.
رئیس هیأت مدیره تعاونی معدن فیروزه نیشابور تأکید کرد: ما یک معدن فعال استخراجی هستیم و ورود افراد غیره ممنوع است و برای بیمه رسمی افراد دیگر مانند گردشگران جهت وارد شده به معدن نیاز به قانون داریم که در کشور وجود ندارد.
دستور بر زمین‌مانده سه وزیر
فضلیانی با اشاره به اینکه زیرساخت‌های ضروری از قبیل جاده نیز فراهم نشده است، بیان کرد: تاکنون از سه وزیر صنعت، معدن و تجارت دستور کتبی برای آسفالت مسیر گرفته‌ایم ولی تاکنون دستور آن‌ها انجام نشده است، اخیراً نیز دستور رئیس سازمان برنامه و بودجه را اخذ کرده‌ایم.
وی با بیان اینکه ما رسماً گردشگری معدن را کلید نزده‌ایم، خاطرنشان کرد: اما خوب است بدانید تقریباً هر خارجی که به نیشابور می‌آید به معدن هم می‌آید.
رئیس هیأت مدیره تعاونی معدن فیروزه نیشابور با اشاره به حوادث معدن اظهار کرد: در تمام معادن دنیا حوادث از صنایع بیشتر است ولی خوشبختانه در این معدن طی ۱۷ سال حادثه منجر به فوت، قطع عضو و یا جراحت جدی نداشته‌ایم و اکثر حوادث آسیب دیدن‌های سطحی مانند انگشت بوده است که آن‌هم به خاطر کار با چکش امری طبیعی است.
فضلیانی با اشاره به تاریخ این معدن ادامه داد: طی تاریخی که در اختیار داریم این معدن فقط سه حادثه منجر به فوت داشته است و جدیدترین آن به سه سال قبل از انقلاب برمی‌گردد.
وی افزود: افزایش قیمت‌ها قطعاً در این صنعت نیز تأثیر داشته است به‌صورتی که مته حفاری را تا پیش از این دو میلیون و ۵۰۰ هزار ریال می‌خریدیم ولی اکنون با ۱۵ میلیون ریال حتی نیست که بخریم.
انواع فیروزه‌های تقلبی
رئیس هیأت مدیره تعاونی معدن فیروزه نیشابور با اشاره به دشواری‌های شناخت فیروزه اصل از غیر اصل عنوان کرد: فروش فیروزه‌های دامغان، کرمان، آمریکایی و چینی بسیار زیاد است که آن را به‌عنوان فیروزه نیشابور می‌فروشند.
فضلیانی افزود: متأسفانه تقویت رنگ سنگ با مواد شیمیایی و فروش فیروزه مصنوعی دیگر راه‌های تقلب در این صنعت است.
وی تأکید کرد: شناخت فیروزه اصل از غیر اصل کار سختی است و فقط افراد ماهر می‌توانند تشخیص دهند و بهترین کار این است که از افراد مطمئن خرید کنند.
رئیس هیأت مدیره تعاونی معدن فیروزه نیشابور با اشاره به راهکارهای جلوگیری از این تقلب افزود: در حال اقدامی هستیم که با ایجاد آزمایشگاه و تفاهم با دانشگاه نیشابور برای فیروزه‌ها شناسنامه‌دار صادر کنیم.
عدم وجود کارشناس در گمرک خراسان رضوی برای صادرات فیروزه
فضلیانی گفت: همچنین در تلاش هستیم تا یک شهرک صنعتی تراش فیروزه در حاشیه روستای معدن نیشابور ایجاد کنیم و امیدواریم پس از در اختیار قرار دادن زمین توسط هیئت‌مدیره، زیرساخت‌های آن از سمت دولت فراهم شود.
وی با اشاره به اینکه تمام چرخه فیروزه در نیشابور تکمیل است عنوان کرد: ولی متأسفانه مشکل قانونی وجود دارد، ما در استان خراسان رضوی گمرکی نداریم که مجوز صادرات سنگ فیروزه داشته باشد و برای حل این مشکل باید یک کارشناس به‌مانند استان اصفهان در گمرک مستقر شود که تاکنون عملی نشده است.
رئیس هیأت مدیره تعاونی معدن فیروزه نیشابور گفت: شرکت تعاونی صنف فیروزه‌تراش و حکاک مشهد تمام تولید فیروزه را با قیمت خیلی پایین خریداری می‌کردند اما از سال ۸۷ فروش فیروزه را عمومی کردیم که باعث اعتراض این افراد شد.
فضلیانی تأکید کرد: ما به هیچ‌کس خاصی به‌صورت مذاکره، بلندمدت و چکی فیروزه نمی‌فروشیم و مبالغ پرداختی باید نقدی باشد.
وی بیان کرد: اکنون تعداد خریداران فیروزه زیاد شده است و ما وظیفه فروش به‌صورت مزایده را نداریم، معدن فیروزه ۳۴۲ سهم دارد و تاکنون افزایش سهام مورد تائید مجمع عمومی مورد تایید قرار نگرفته است.
وی ادامه داد: افزایش قیمت فیروزه را در حال حاضر شاهد هستیم ولی افزایش قیمت در کاهش تقاضا تأثیرگذار بوده است هر چند کماکان در صنعت جواهرات فیروزه نیشابور مورد اقبال است.
نیاز و پیشنهاد تأسیس رشته سنگ‌های قیمتی در نیشابور
رئیس هیأت مدیره تعاونی معدن فیروزه نیشابور با اشاره به همکاری با دانشگاه نیشابور عنوان کرد: در دانشگاه نیشابور تلاش‌های زیادی شده است اما متأسفانه آن‌ها نیازمند مجوزهای وزارتخانه است ولی به نظرم وزارت علوم به لزوم این رشته پی نبرده است، اعتقاد داریم وزارت علوم باید رشته‌هایی که با بازار کار ارتباط مستقیم ندارد را حذف کند و به‌جای آن رشته‌هایی که می‌تواند بازار کار داشته باشد را اضافه کند.
فضلیانی ادامه داد: البته ویژگی بومی بودن نیز بسیار با اهمیت است و ما پیشنهاد تأسیس رشته سنگ‌های قیمتی را داده‌ایم چون هم رابطه بسیار مستقیمی در بازار دارد اما متأسفانه بر اساس همان رشته‌های کلاسیکی که دارند رفتار کرده‌اند، هر چند موفقیت‌های اولیه صادر شده است ولی هنوز مجوزی صادر نشده است.
روستایی که بیکار ندارد
عضو هیأت مدیره شرکت تعاونی معدن فیروزه در گفت‌وگو با فارس با اشاره به سهامداران این معدن گفت: تمام سهامداران بومی معدن هستند و تمام افرادی که در اینجا کار می‌کنند نیز بومی هستند.
علی‌محمد حمیدی خاطرنشان کرد: همه مردم روستا در ارتباط با فیروزه هستند و زندگیشان از این معدن می‌گذرد، در این روستا ۴۰۰ خانواده زندگی می‌کنند و هیچ فرد بیکاری وجود ندارد.
وی تأکید کرد: سنگ رگ، شجر و عجمی انواع سنگ است که بهترین و گران‌قیمت‌ترین سنگ، نوع عجمی است و هر منطقه معدن نوع خاصی از این سنگ‌ها را می‌دهد.
این عضو هیأت مدیره شرکت تعاونی معدن فیروزه بیان کرد: همه مردم روستای معدن فیروزه از فیروزه در تزئینات خانه و خودشان استفاده می‌کنند و به علت وجود حجم زیادی سنگ قیمت‌ها از دیگر شهرها کمتر است و با سود کمتری به فروش می‌رسانند.
یکی از کارگرهای معدن فیروزه نیشابور در رابطه با کار خود گفت: حدود ۱۲ سال است که در معدن فیروزه مشغول به کار هستم، این شغل علاوه بر بیمه، در نزدیکی محل زندگی ما هست و این ویژگی بسیار خوبی است.
محمدحسن معدنی ادامه داد: در روستای معدن هیچ فرد بیکاری نداریم، هر کسی به نحوی درگیر فیروزه است و از این محصول امرار معاش می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه همه کارگرهای معدن از سهامداران است تأکید کرد: تقریباً به همان میزانی که حقوق می‌گیریم، ماهانه سود معدن نیز به ما پرداخت می‌شود، مردم چون از طریق همین سنگ درآمد دارند سهام خود را نمی‌فروشند.
در نیشابور هم فیروزه تقلبی پیدا می‌شود
این سهامدار معدن فیروزه خاطرنشان کرد: روستای معدن نه قالیباف دارد و نه کشاورز، فقط بعضی‌ها به‌صورت محدود دام دارند. در این روستا چاه عمیق نداریم و از آن طرف دیمه کاری جوابگوی مخارج زندگی نیست و راحتی و درآمد بالای فیروزه باعث شده که مردم به این سمت سوق پیدا کنند.
معدنی تأکید کرد: جوان‌های این روستا بعد از سربازی در این معدن فعالیت کاری خود را شروع می‌کنند و اگر کسی بیکار بماند تقصیر خودش است چون نخواسته است، نعمت خدادادی به ما رسیده است و از همه رضایت کامل داریم.
وی با اشاره به اینکه بعضی وقت‌ها در دستان مسؤولان یا هنرمندان کشور فیروزه را می‌بینیم، تأکید کرد: وقتی چنین چیزی را می‌بینیم باعث می‌شود که مردم از لحاظ قلبی به سمت آن‌ها کشیده شوند و احساس می‌کنیم به آن‌ها نزدیک شده‌ایم و از این موضوع خوشحال می‌شویم.
یکی از فروشندگان فیروزه در نیشابور گفت: بازار دست خود بچه‌های معدن است، قبلاً بازار دست مشهدی‌ها بود اما اکنون بچه‌های روستا موضوع را در دست گرفته‌اند.
محمد معدنی تصریح کرد: در نیشابور بیش از ۴۰ تا ۵۰ فیروزه‌تراشی از خودمان هست و چون خودمان سهامداریم کسی توان رقابت با ما را ندارد.
وی خاطرنشان کرد: راه ساده‌ای برای شناسایی سنگ اصل فیروزه وجود ندارد و ما برای رفع این کار پشت فیروزه را یک تکه سنگ به‌عنوان شناسنامه می‌گذاریم و این سنگ‌ها به‌عنوان سنگ قرمز و سیاه شناخته می‌شود.
این سهامدار معدن فیروزه با انتقاد به تقلب در صنعت فیروزه گفت: متأسفانه برخی مغازه‌ها حتی در نیشابور، سنگ‌های احیا شده و سنگ‌های دیگر شهرها مانند کرمانی و دامغانی را به‌جای فیروزه نیشابور می‌فروشند که این کار مستقیماً به صنعت ما ضربه می‌زنند.
به نظر می‌رسد این صنعت می‌تواند با توجه بیشتر مسؤولان به‌خصوص مجلس شورای اسلامی با وضع قوانین روشن، شفاف و حمایتگر آینده‌ای روشن‌تر از امروز داشته باشد.
- 19
- 5
