بررسی وضعيت صنعت لوازم خانگی در كشور

صنعت لوازم خانگی در ایران بیش از نیم قرن قدمت دارد اما به نظر می‌رسد برندهای ایرانی نتوانسته‌اند در این مدت مانند برندهای کره‌‌ای و ژاپنی در بازارهای جهانی نقش‌آفرینی کرده و برای کشور ارزش افزوده ایجاد کنند. از سوي ديگر برخی گمان می‌کنند لوازم خانگی مورد نیاز مردم ما، از انواع چینی و چرخ گوشت و سبزی خردکن گرفته تا لوازم خانگی بزرگ مانند یخچال و ماشین لباسشویی، از طریق واردات تامین می‌شود و برندهای ما بیکار نشسته‌اند، در حالی که چنین نیست. در طول سال‌های گذشته مجوزهای زیادی برای توسعه این صنعت از سوی وزارت صنایع وقت صادر شده و برخی صنعتگران سرمایه خود را صرف توسعه صنعت لوازم خانگی کرده‌اند. در این میان برندهای داخلی و مشارکتی توانسته‌اند حدود ۷۵ درصد نیاز داخل را تامین کنند. این رقم ‌اندكي برای صنایع لوازم خانگی ایران نیست و نشان دهنده آن است که درصورت رونق بازار، این صنعت قادر است علاوه بر تامین نیازهای داخلی به صادرات روی آورده و محصولات خود را در یک بازار رقابتی ارائه دهد. اما با توجه به محدودیت‌های بین‌المللی که از سال ۹۰ آغاز شد، این صنعت نیز دچار مشکل شد و نتوانست خود را همپای ساير برندها، به روز کند و فناوری‌اش را ارتقا دهد.

افزايش قيمت پنج درصدي

حمیدرضا غزنوی، سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی در خصوص گراني‌هاي اخير لوازم خانگي مي‌گويد: حدود یک ماه است که شاهد افزایش قیمت لوازم خانگی به دلایل مختلف هستیم و پس از بررسی‌های صورت گرفته به این نتیجه رسیدیم که قیمت لوازم خانگی تولید داخل به طور متوسط پنج درصد نسبت به ماه گذشته، رشد داشته و لوازم خانگی خارجی نیز بیش از پنج درصد افزایش قیمت داشته‌اند. افزایش پنج تا ۲۰ درصدی قیمت فولاد و پتروشیمی به عنوان مواد اولیه در تولید لوازم خانگی و نیز تحولات قیمت ارز در بازار از علل اصلی افزایش قیمت لوازم‌خانگی به شمار می‌رود. به گفته مسئولان در صورتی که شرایط بازار دستخوش تغییر نشود و همچنان شاهد افزایش قیمت دلار باشیم به طور حتم قیمت لوازم خانگی نیز با رشد قیمت همراه خواهد بود اما اگر جلوی افزایش قیمت دلار در بازار گرفته ‌شده‌و برای این مساله چاره‌اندیشی شود، قیمت لوازم خانگی با افزایش روبه‌رو نخواهد بود.

فضای تبلیغات بستر امن برندهاي خارجي

آرمان خالقی، دبیرکل انجمن لوازم خانگی ضمن تاکید بر لزوم استفاده‌ جدی کسب و کارها از ابزار بازاریابی و اشاره به بالا بودن هزینه تبلیغات در ایران گفت که برندهای خارجی، فضای تبلیغات محیط را قبضه کردند. موضوع بازاریابی يكي از ملزومات تولید است. کسب و کارهای مختلف با توجه به ماهیتی که دارند، در شرایط سخت و در شرایطی که فشارهای بیرونی درخصوص محیط نا مساعد کسب‌وکار به آن‌ها وارد می‌شوند، باید به بازاریابی و تبلیغات توجه جدی داشته باشند. رقبای خارجی به خوبی از ابزار تبلیغات و بازاریابی استفاده می‌کنند. با وجود آنکه می‌دانیم از رقبای خارجی یک قدم عقب تر هستیم، زمانی به فکر بازاریابی می‌افتیم که یک بازار محصول را از دست داده‌ایم یا به رقبا واگذار کردیم.

عدم حمايت صدا و سيما از توليد ايراني

متاسفانه تبلیغات محیطی و تبلیغات رسانه‌اي هزینه‌های بسیار بالايی دارد و کسب و کارهای ما نمی‌توانند به سراغ آن‌ها بروند؛ در حالی که می‌بینیم در کشوری مثل ترکیه با تنوع کانال‌های بسیار زیاد و هزینه‌های متناسب، موضوع تبلیغات به راحتی قابل پیگیری است اما در ایران به‌دليل ایجاد مافیا در حوزه تبلیغات عمومی و کنسرسیوم‌هایی که این شرکت‌های انحصاری با ‌يكديگر تشکیل می‌دهند، نرخ انواع تبلیغات به خصوص در صداوسیما و فضاهای شهری بسیار بالا رفته است. امروز تولیدکنندگان ما توان این را ندارند که ماهانه۱۲۰ میلیون تومان برای یک بیلبورد در اتوبان‌های تهران هزینه کنند یا تبلیغات گران قیمت صدا و سیما را مورد استفاده قرار بدهند، در حالی که امروز فضای بازاریابی نوین به خصوص بازاریابی دیجیتالی می‌تواند بسيار هزینه‌های بازاریابی و تبلیغات کسب و کارها را کاهش دهد. در اين باره دستگاه‌هاي مسئول تصميم گرفتند به تازگي براي حمايت از توليد ايراني به فروشندگان پوشاك ايراني تسهيلاتي ارائه دهند و در زمينه تبليغات رسانه‌اي با آن‌ها همراهي ‌كنند. با اين حال، انتظار مي‌رود كه در ساير صنايع اين اتفاق اساسي ‌براي حمايت از توليد داخلي صورت بگيرد.

ایرانی‌ها پرفروش‌ترند؟

بازار لوازم خانگی از جمله بازارهایی است که همواره مورد توجه عموم قرار دارد و مردم تغییر و تحولات قیمتی آن را زیر ذره بین‌مي‌برند. در اين ميان قیمت انواع لوازم خانگی در بازار بسته به نوع برند،کیفیت، ایرانی یا خارجی بودن متفاوت است. برندهای خارجی قیمت بیشتری نسبت به برندهای ایرانی دارند و محصولات ایرانی به‌طور نسبی از تقاضای بیشتری برخوردارند. در هفته‌های گذشته، صحبت‌هایی مبنی بر افزایش قیمت انواع لوازم خانگی مطرح و گفته شد که با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه و هزینه، نرخ لوازم خانگی افزایش می‌یابد؛ چراکه افزایش قیمت فولاد و پتروشیمی در چند وقت اخیر از جمله دلایلی محسوب‌مي‌شود که انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی برای گران شدن لوازم خانگی مطرح کرده است. این در حالی است که فروشندگان نسبت به کمبود تقاضا در بازار گله‌مند و معتقد هستند که بازار شرایط افزایش قیمت را ندارد، چرا که منجر به کاهش بیشتر تقاضا در بازار لوازم خانگی می‌شود.

ايران هاب منطقه مي‌شود

درهمه بخش‌ها ما شاهد حضور کالاهای تولید مشترک در بازار هستیم. بر همین اساس در موارد متعدد تلاش این شرکت‌ها و کارخانه‌ها بر آن است که از ایران به‌عنوان پایگاه صادراتی برای منطقه خلیج‌فارس استفاده کنند؛ به‌گونه‌ای‌که پیش‌بینی می‌شود در دو سال آینده یا حتی پیش از آن، ایران به هابی برای صادرات لوازم‌خانگی سامسونگ و ال‌جی در منطقه تبدیل شود. کشور ما با توجه به نزدیکی به کشورهای خاورمیانه، گزینه‌ بسیار مناسبی برای صادرات لوازم‌خانگی برندهای مختلف محسوب می‌شود؛ چراکه برای مثال، سامسونگ و ال‌جی در گذشته در خاورمیانه خط تولیدی نداشته‌اند و شاید فقط یکی از آن‌ها در زمینه تولید تلویزیون در نزدیکی مصر، محلی برای تولید به خود اختصاص داده است.

كاش نفت نداشتيم!

محمدطحان پور

ريیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی

در حوزه ميزان فروش لوازم خانگي، ايراني‌ها پيشتاز شده‌اند. زماني كه سامسونگ و ال جي توليد داخل نبود، فروش لوازم خانگي ايراني و خارجي ۵۰ در ۵۰ بود. در حال حاضر كارخانه‌هاي بسياري داريم و از زماني كه اين دو برند به ايران آمدند، كف ترازو به نفع ايران پايين آمد. افزايش قيمت لوازم خانگي به دليل افزايش نرخ دلار است. اين گراني همچون ساير بخش‌ها مثل مسكن به ضرر مصرف‌كننده تمام مي‌شود. با افزايش قيمت دلار توليدات داخلي، مواد اوليه كارخانه‌ها گران شده و قيمت تمام شده نيز افزايش مي‌يابد. در اين ميان توليدكنندگان نيز راغب به افزايش قيمت مي‌شوند. البته قيمت كالاهاي خارجي و ايراني هر دو افزايش پيدا مي‌كند. در لوازم خانگي ايراني مشكل كالاهاي بي‌كيفيت است زيرا توليد با كيفيت، مشتري خود را دارد. به اين معنا كه محصولاتي كه كيفيت ندارند و قيمت‌شان بالا مي‌رود، در دام ركود گرفتار مي‌شوند. اكنون نسبت به توليد و واردات، توليد در داخل كشور بيشتر از واردات است. اما صادرات قابل توجهي در اين بخش نداريم.

بيشتر توليدات داخلي در كشور به فروش مي‌رسد. البته هنوز اعتماد به جنس ايراني به وجود نيامده است. در برخي موارد بايد به مردم حق داد. كالاي ايراني و بي‌كيفيت به قدري مصرف كننده را اذيت مي‌كند كه ديگر از خريد دوباره جنس ايراني منصرف مي‌شود. در اين ميان جنس‌هاي بي‌كيفيت، لطمه به توليدات خوب مي‌زنند. در كشور بخشي از لوازم خانگي همچون تلويزيون با كيفيت عالي توليد مي‌شود. حدود سه سال پيش بخش بسياري از كالاهاي باكيفيت مونتاژ بود اما حالا بيشتر قطعات در داخل توليد مي‌شود. البته اكنون توليد برخي كالاها در داخل كشور به صرفه نيست و بايد از خارج وارد شود. ممکن است تولید برخی محصولات این شرکت‌ها در ایران گران تمام شود و آن‌ها آخرین فناوری خود را راهی ایران نکنند؛ برای مثال شايد یخچالی که این شرکت‌ها در کارخانه‌های اصلی خود تولید می‌کنند برای ایران کمی گران باشد اما در نهایت تولیداتی با همان کیفیت در ایران نیز تولید می‌شودکه نمونه ایرانی، آپشن‌های کمتری دارد. لوازم خانگي داخلي در زمره محصولات پرفروش است.

برخي معتقدند كه جنس خارجي بيشتر به فروش مي‌رسد اما بايد گفت نگاه ما بيشتر به شهرهاي بزرگ است. اگر كل ايران را در نظر بگيريم، مي‌بينيم لوازم خانگي ايراني در شهرستان‌ها بيشتر استفاده مي‌شود و به فروش مي‌‎رسد. اكنون ‌هشت هزار ميليارد تومان، گردش مالي لوازم خانگي خارجي و ايراني است. هنوز توانايي صادرات به كشورهاي ديگر را نداريم اما برخي كالاها به اندازه محدودي صادر مي‌شوند. براي صادرات بايد تعامل و روابط ديپلماتيك عالي داشته باشيم اما هنوز اين تعاملات به شكل فعالي صورت نگرفته است. اكنون به كشورهايي همچون عراق، افغانستان و برخي كشورهاي آفريقايي، صادرات محدودي صورت مي‌گيرد و آبگرمكن و چرخ خیاطی نيز به برخي كشورهاي اروپايي صادر مي‌شود. البته ميزان صادرات اين بخش بسيار اندك اما براي توليدكننده خوب است. در رابطه با تكنولوژي كارخانه‌ها و شركت‌ها در ايران ،فقط سامسونگ و ال جي از تكنولوژي روز برخوردارند. تكنولوژي در ساير بخش‌ها به‌روز نيست.

در اين ميان اگر كشور از لحاظ سياسي آرام شود، مي‌توانيم سامسونگ و ال جي را ساخت ايران توليد كنيم. به اين ترتيب صنعت لوازم خانگي در كشور مانند صنعت خودروسازي از كمبود تكنولوژي رنج مي‌برد.، بايد گفت به نوعي صنعت لوازم خانگي به دنبال خودروسازي مي‌رود. هيچ‌كدام از شركت‌ها آينده را نمي‌بينند و در مورد آن برنامه ريزي نمي‌كنند. يكي از برندهاي آبگرمكن ايران به اروپا صادرمي‌شودو اين صادرات دليل دارد و آن ‌نيز آينده‌نگري است. اين شركت قادر است كه ‌پنج سال آينده را ببيند و بر اساس آن برنامه‌ريزي كند. تكنولوژي براي شركت‌هاي امثال اين شركت بسيار مهم است و كارمندان فروش و فني آن بايد دوره‌هاي خاصي را آموزش ببينند. اما برخي شركت‌ها و كارخانه‌‎هاي داخلي آينده‌نگري ندارند. هر چه توليد كردند، مردم خريدند و به دنبال دانش و تكنولوژي نرفتند. علت عقب ماندگي ما در حوزه لوازم خانگي همين است.

در حال حاضر براي آينده صنعت لوازم خانگي نااميد نيستم اما اميد نيز ندارم. اين اواخردر اين زمينه در حال شكل‌گيري اعتبار در ميان برخي كشورها و سرمايه‌گذاري از سوي شركت‌هاي خارجي بوديم اما با ناآرامي‌هاي اخير اين سرمايه‌گذاري‌ها كمرنگ‌تر شده است. اين اتفاقات تاثيرگذار بوده، زيرا فردي كه مي‌خواهد سرمايه‌گذاري كند به وضعيت سياسي و آرامش داخلي توجه مي‌كند. سرمايه‌گذاران نگاه مي‌كنند به اينكه چه كشوري آرامش دارد و مي‌تواند سرمايه‌پذير باشد. در حال حاضر سرعت سرمايه‌گذاري از ۶۰ به ۳۰ رسيده است. از سوي ديگر نقدهايي در حوزه توليد مطرح مي‌شود. در كشور ما قيمت تمام شده نبايد بالا باشد. ما كشوري سرشار از نعمت هستيم. از نفت، گاز، پتروشيمي،‌آلومينيوم و مس برخورداريم اما قيمت تمام شده بالاست. كشور تركيه هيچ‌كدام از اين منابع را ندارد اما قيمت تمام شده توليدات آن بسيار پايين است. متاسفامه راه حمايت از توليد باز نيست. توليد نياز به دانش، كيفيت، قيمت مناسب و تعامل با دنيا دارد. اگر نفت و پتروشيمي نداشتيم، وضعيت اقتصادي كشورمان از حالا بهتر بود.