راسته ناصرخسروی تهران که بیشتر بورس لوازم و تجهیزات پزشکی است، این روزها سیاهپوش است. پرچم‌های سیاه و چادرهای سیاه، لباس‌های سیاه و زنجیر و طبل و سنج همه جا به چشم می‌آید و آن لابه‌لا تنها پرهای رنگی هستند که راسته سیاهپوش ناصرخسرو را کمی تنوع رنگ می‌دهند. ناصرخسرو در روزهای محرم تبدیل به بازار موقت لوازم عزاداری می‌شود. امسال اما گرانی‌ها قدرت خرید عزاداران را هم پایین آورده است و فروشندگان این راسته می‌گویند که مشتریان‌شان تقریبا نسبت به سال‌های گذشته نصف شده و مردم بیشتر به دنبال وسایل اجاره‌ای عزاداری‌اند.
البته این وضع تنها به خریداران منحصر نمی‌شود و فروشندگان هم می‌گویند که «برای یک ماه مغازه اجاره می‌کنیم که آن هم نسبت به‌سال گذشته دو برابر شده. پارسال برای یک ماه اجاره مغازه در ناصر خسرو ۱۵میلیون تومان می‌دادیم، اما الان بیش از دو برابر باید پرداخت کنیم.» رفت‌وآمد در بازار امسال به شلوغی هرسال نیست و نه فروشندگان از وضع راضی‌اند و نه خریداران.
علامت‌های طلاکوب ۲۰۰میلیون تومانی در بازار تهران
فروشندگان این راسته می‌گویند گرانی باعث کاهش مشتری‌هایشان شده و تعداد مشتریان لوازم عزاداری امسال چیزی حدود ۴۰درصد ریزش داشته است. فروشندگان ناصرخسرو می‌گویند جنوب شهری‌ها مشتری اصلی ما هستند، بالا شهری‌ها اگر چیزی بخواهند زنگ می‌زنند و سفارش می‌دهند و نیازی ندارند به این‌جا بیایند.
اما بعضی وقت‌ها اهالی یک محله از جنوب شهر می‌آیند تا یک طبل برای هیأت‌شان خریداری کنند و غالب مشتریان‌مان از همین قشر هستند یا کسانی که نذر دارند. البته فروشندگان می‌گویند امسال هیأت‌های عزاداران به دنبال پیدا کردن وسایل اجاره‌ای یا دست دوم یا تعمیراتی بوده‌اند که گویا کمتر هم موفق به یافتن آن شدند. یکی از فروشندگان قدیمی لوازم عزاداری که به گفته خودش ۲۵سال است در این راسته فعالیت می‌کند، به «شهروند» می‌گوید: «در این راسته قیمت عمده زنجیر عادی کودکان از ۷تا ۱۰هزار تومان است، اما زنجیر‌های بزرگ و بهتر از ۱۶هزار تومان تا ۳۰هزار تومان است. البته زنجیر‌های برنج قیمت بالاتری دارند و از ۱۵۰هزار تومان به بالا است که معمولا کاربرد انفرادی دارد و کسانی که علاقه‌مند هستند به صورت تکی برای خود خریداری می‌کنند.»
از دیگر اجناس آن می‌توان به سنج‌های کودکانه با قیمت ۷هزار تومانی، طبل‌های بچگانه ۱۰ تا ۲۰هزار تومانی و پرهای عمده فروشی ۷هزار، ۱۰هزار و ۲۰هزار تومانی اشاره کرد که بنا بر حجمی که دارند قیمت‌گذاری می‌شوند. پرچم‌هایی که از ۳۵هزار تومان تا ۶۰۰هزار تومان بنابر جنس و کاری که بر روی آنها انجام شده، قیمت دارند. سر علم‌های ۳۵هزار تومانی هم توجه بسیاری از هیأتیها را به خود جلب کرده و پس از پرچم و طبل در رده پر فروش‌ترین اجناس عزاداری ایام محرم قرار دارد.
علامت‌ها گرانترین لوازم عزاداری
یکی دیگر از فروشندگان هم می‌گوید: «بزرگترین طبل‌های ما در‌سال گذشته ۹۰۰هزار تومان بود، اما با وجود این‌که هیچ‌کدام از لوازمان وارداتی نیست، افزایش قیمت داشته‌اند و بیش از یک‌میلیون و ۵۰۰هزار تومان قیمت دارد، البته سایز متوسط آن ارزان‌تر است و ۸۰۰هزار تومان قیمت دارد. اما به همین میزان که افزایش قیمت داشته‌ایم، کاهش مشتری هم داشته‌ایم.»
گرانترین لوازم عزاداری علامت‌ها هستند. علم‌های کوچک معمولی ۷ تیغ ۸۰۰هزار تومان قیمت دارند، درصورتی که همین علم اگر طلاکوب باشد بیش از ۱۲میلیون تومان قیمت دارد. یکی از این فروشندگان که خود علم ساز است می‌گوید: «قیمت علم‌های طلا کوب و فولاد کوب بستگی به میزان طلایی دارد که در آن استفاده می‌شود. مثلا قیمت یک علم ۲۳ تیغه طلاکوب بیش از ۲۰۰میلیون تومان می‌شود.»
واردات لوازم عزاداری از آلمان تا چین
بخش زیادی از لوازم عزاداری محرم از خارج از کشور وارد می‌شود و البته امسال گرانی دلار باعث شده که واردات این اقلام به‌طور چشمگیری کاهش داشته باشد. فروشندگان می‌گویند بیشتر آلات موسیقی ضربی مانند طبل، دهل، سنج، قاشقک و زایلوفون از چین، ترکیه و هند به ایران وارد می‌شود.
پارچه‌های سیاه هم که غالبا یا از ترکیه یا چین خریداری می‌شود. حالا که قیمت پارچه‌های وارداتی افزایش چشمگیری داشته است، نرخ برخی پیراهن‌های ترک مشکی حتی به ۸۰۰هزار تا یک‌میلیون تومان هم می‌رسد و البته پارچه‌های چینی که بیشتر الیاف نایلونی دارند و به گفته فروشندگان باعث تعریق زیاد بدن می‌شوند، قیمت‌های کمتری دارند و نرخ هر دست پیراهن مردانه به ۱۰۰ تا ۲۵۰هزار تومان می‌رسد.
البته خیاط‌های آماده به کار در اکثر مغازه‌ها نشسته‌اند و تا سفارش‌ها را می‌گیرند، همان جا دوخته و به مشتری تحویل می‌دهند. برخی برای هیأت‌هایشان می‌آیند طرح‌های خاصی را سفارش می‌دهند و منتظر می‌مانند تا آماده شود و قیمت‌ها هم به تناسب جنس و اندازه متفاوت است.
گرانترین پرچمی که در بازار است ۶۵۰هزار تومان قیمت دارد. دلیل این قیمت بالا را از فروشنده می‌پرسم و می‌گوید: «قیمت‌ها نسبت به‌سال گذشته ۴۰درصد افزایش داشته است… چرا؟ چون همه چیز گران شده است. پارچه مخملی که ما پارسال استفاده می‌کردیم، الان دو برابر قیمت شده است، اما ما سعی می‌کنیم قیمت‌ها را زیاد بالا نبریم تا فروش داشته باشیم.»
وقتی می‌گویم که باز هم ۶۵۰هزار تومان قیمت بالایی به نظر می‌رسد، توضیح می‌دهد: «البته این طرح سفارشی ذوالجناح و کار دست است که سایز کوچکتر آن ۲۵۰هزار تومان است و به همین تناسب قیمت‌ها از آن کاسته می‌شود.» فنر علامت‌های عزاداری هم از آلمان وارد می‌شود. جالب است که بدانید پرهای رنگی که پرهای شترمرغ هستند از چین وارد می‌شوند و پرهای طاووس که تعدادشان در بازار ناچیز است از هندوستان به ایران وارد می‌شود.
بازار داغ اجاره ظروف و وسایل عزاداری
در این میان بازار اجاره لوازم هیأت‌های مذهبی هم داغ است. بیشترین لوازمی که هیأت‌های عزاداری اجاره می‌کنند، ظرف و ظروف و تجهیزات رفاهی برای عزاداران است. آنها این وسایل را یا از هیأت‌های دیگر اجاره می‌کنند یا از موسسات ظروف کرایه و مراسم ترحیم.
فروشندگان راسته ناصرخسرو به «شهروند» توضیح می‌دهند که هیأت‌های مذهبی بنا به تمکن مالی و کمک‌هایی که به آنها می‌شود، می‌توانند صاحب درآمد باشند. آنها هیأت‌هایی را از بازار تهران مثال می‌زنند که چیزی حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰هزار تکه ظرف غذاخوری به آنها اهدا شده است و چون به تمام این وسایل احتیاج ندارند، آنها را به هیأت‌های کوچکتر اجاره می‌دهند. بنا به گفته فروشندگان راسته ناصرخسرو، بورس کرایه ظروف و وسایل مجالس در منیریه است و البته حالا اپلیکیشن‌ها و سایت‌های متعددی هم طراحی شده‌اند که آگهی اجاره ظروف و لوازم مجالس را آگهی کرده‌اند.
اجاره روزانه یک جفت قاشق و چنگال ۵۰۰ تومان
قیمت اجاره ظروف هم در نوع خود جالب است. ظروف معمولا به صورت روزانه اجاره داده می‌شود و هیأت‌ها یا موسسات کرایه لوازم، کارت ملی افراد را به‌عنوان وثیقه از آنها دریافت می‌کنند. اجاره روزانه هر تکه ظروفی مانند پارچ یخدان ۳هزار تومان و اجاره هر عدد بشقاب پیش دستی ۵هزار تومان است. اجاره روزانه سینی سایز متوسط هم روزانه ۱۲ تا ۱۵هزار تومان است. اجاره روزانه هر عدد استکان کمرباریک هم بین ۷ تا ۱۰هزار تومان است. اجاره روزانه یک جفت قاشق و چنگال هم بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ تومان است. اجاره روزانه سماور هم با توجه به سایز آن بین ۴۰ تا ۱۰۰هزار تومان در روز است. گرانترین ظروف کرایه‌ای، دیگ‌های نذری هستند که با توجه به سایزشان قیمت گذاری شده‌اند. هزینه کرایه یک روزه یک دیگ ۱۰ منی ۷۰ تا ۸۰هزار تومان است.
اقلام اجاره‌ای محرم
اجاره روزانه هر عدد صندلی هم ۶هزار تومان آب می‌خورد و برای اجاره پنکه مه پاش پایه بلند باید روزی ۱۵۰ تا ۲۰۰هزار و برای کولر گازی ایستاده باید روزی ۵۰۰هزار تومان کرایه بدهید. اجاره هر تخته فرش ۹ تا ۱۲ متری هم روزانه بین ۸۰ تا ۲۰۰هزار تومان است. به جز ظروف، لوازم عزاداری مانند علامت و زنجیر و سنج و … نیز اجاره داده می‌شود. فروشندگان ناصرخسرو می‌گویند بیشتر وسایل اجاره‌ای محرم را هیأت‌ها از وسایل مازاد خود اجاره می‌دهند و بازاری‌ها به ندرت لوازم‌شان را اجاره می‌دهند. آنها می‌گویند برای اجاره وسایل عزاداری محرم وثیقه‌های سنگین‌تری مورد نیاز است و گاهی برای اجاره یک علامت گرانقیمت معادل نرخ آن چک یا سفته می‌گیرند.
- 18
- 6
