روزنامه جهان صنعت نوشت: طی روزهای اخیر انتشار نامه‌ای به امضای مدیر مالی شرکت ملی گاز مبنی بر واگذاری شرکت پالایش گاز پارسیان و فجر جم در شبکه‌های اجتماعی و برخی سایت‌ها خبرساز‌شده؛ موضوعی که باعث نگرانی کارکنان این مجموعه‌ها از یکسو و سرنوشت این شرکت‌ها پس از واگذاری شده است.
با گذشت ۲۰ سال از آغاز پرونده خصوصی‌سازی در صنعت نفت، هر زمان که خبری از واگذاری مجموعه‌ای از صنعت نفت منتشر می‌شود، نگرانی‌ها درباره آینده شرکت‌ها بیشتر می‌شود. این نگرانی به خصوص در بخش کارگری این مجموعه‌ها که عمدتا پس از واگذاری تعدیل می‌شوند، بیشتر می‌شود. از سویی، با توجه به اینکه اغلب واگذاری‌ها در غالب رددیون دولت انجام می‌شود، در واقع واگذاری‌ها مصداق بارز جیب به جیب‌شدن از دولت به شبه‌دولتی است و مدیریت دولتی بر این مجموعه‌ها باقی می‌ماند و بعضا از میزان شفافیت و نظارت در مجموعه مدیریتی کاسته می‌شود.
افزایش ناکارآمدی
سیدحمید حسینی رییس اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی درباره تبعات واگذاری‌ها بر صنعت نفت و گاز ایران به «جهان‌صنعت» می‌گوید: خصوصی‌سازی و کاهش تصدی‌گری دولت به نفع اقتصاد کشور است. زیرا دولت بنگاه‌ها را گران اداره می‌کند. اقتصاد کشور را گران اداره می‌کند. درگیر بوروکراسی و پرسنل اضافه و ناکارآمدی است.
او با بیان اینکه در همه جای دنیا نشان داده است خصوصی‌سازی به نفع مردم است، تصریح کرد: اما شیوه که ما برای واگذاری در پیش گرفتیم نامناسب است. واحد‌های دولتی را به واحد‌های شبه‌دولتی واگذار می‌کنیم،نتیجه این می‌شود که همان سیستم اداری که تاکنون به عنوان اداره ناکارآمد اداره می‌کرد، دوباره در قالب شبه‌دولتی اداره می‌کند. حسینی با اشاره به اینکه مدیران و افرادی که مالک می‌شوند همانند دولت هیچ انگیزه‌ای برای افزایش کارایی و بهره‌وری و توسعه شرکت‌ها ندارند، گفت: اغلب این افراد به دنبال این هستند که حداکثر بهره‌برداری را از این واحد‌های واگذارشده داشته باشند. بنابراین اگر قانون خصوصی‌سازی رعایت شود و ابتدا به صورت سهامی به مردم واگذار شود سپس به صورت مذاکره این کار پیش می‌رود و در نهایت تصمیم به واگذاری به عنوان رددیون می‌شد، به نظر روش بهتری بود. اینکه واگذاری به عنوان رددیون اولین گزینه باشد و به عنوان اولین گزینه سیاست واگذاری کنیم به شبه‌دولتی‌ها یا خصولتی‌ها نشان داده است که تاثیر مثبتی در اقتصاد کشور ندارد.
او گفت: نتیجه چنین روشی این‌شده که هر جا لازم باشد می‌گویند ما دولتی هستیم. هر جایی که باید پاسخگوی مردم باشند و وظایف عمومی خود را انجام بدهند، می‌گویند ما خصوصی هستیم و باید منافع سهامداران را در نظر بگیریم.
فربه شدن خصولتی‌ها
مرتضی بهروزی‌فر کارشناس انرژی هم در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: البته این واگذاری ارتباطی به وزارت نفت ندارد. تصمیمی که در هیات دولت و مراجع بالاتر گرفته شده است و ارتباطی با وزارت نفت ندارد.
او در عین حال با تاکید بر اینکه این تصمیم به زنجبره ارزش گاز آسیب می‌زند، تصریح کرد: پالایشگاه گاز یک شرکت کاملا تخصصی است و عمده این واگذاری‌ها به یک نهاد غیرمتخصص واگذار می‌شود. از سویی، مدیریت این پالایشگاه هم در بسیاری از موارد به دلیل ناآشنایی و عدم‌تخصص مشکل‌ساز می‌شود، چون واگذاری واقعی نیست و به شرکت خصوصی واقعی واگذار نمی‌شود، بلکه شرکت‌ها پس از واگذاری خصولتی می‌شوند.
این کارشناس انرژی با بیان اینکه برخی از این واگذاری‌ها باعث ایجاد مشکل در زنجیره تامین صنایع پایین‌دست و بالا‌دست می‌شوند،گفت: روال این‌گونه است که گاز خامی که در اختیار شرکت ملی نفت است،به عنوان حق‌العمل‌کاری با پالایشگاه خصوصی تسویه می‌شود و از آن سو هم گاز در اختیار شرکت ملی گاز قرار می‌گیرد، تا توزیع شود.
در این مدل واگذاری این زنجیره دچار مشکل می‌شود.زیرا بخشی دولتی و بخشی هم خصولتی است. من نمی‌دانم چه توجیهی برای این کار وجود دارد اما زنجیره ارزش را قطع می‌کنید تا بالاست و پایین‌دست، دچار مشکل شوند.
بهروزی‌فر گفت: واحد‌هایی که واگذار می‌شوند، عملا در اختیار بخش خصوصی قرار نمی‌گیرند، بلکه بخش عمده واگذاری‌ها در ایران خصولتی هستند.
تولید غیرتخصصی
مرتضی فیروزی کارشناس انرژی هم در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: ما تجربه تلخی را از واگذاری پالایشگاه‌های کشور به بخش خصوصی داریم؛ به‌خصوص واگذاری‌هایی که در دولت آقای احمدی‌نژاد انجام شد و پالایشگاه‌ها را به عنوان رددیون به تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی واگذار کردند.
او گفت: اما فاجعه کجا اتفاق افتاده است؟ برای مثال تصور کنید که صندوق تامین اجتماعی در ماه از دولت ۴ هزار میلیارد تومان کمک دریافت می‌کند تا بتواند حقوق افراد بازنشسته را پرداخت کند. اکنون پالایشگاهی که در اختیار دارد بسیار قدیمی و از رده خارج است، این پالایشگاه‌ها باید به‌طور اساسی باید بازسازی شوند.
وقتی به سازمان تامین اجتماعی گفته می‌شود که فلان پالایشگاه که در اختیارتان است، این پالایشگاه را بازسازی کن، پاسخی که دریافت می‌شود این است که برای بازسازی حداقل ۲ میلیارد دلار پول نیاز دارد و ما به زودی حقوق بازنشستگی افراد را می‌پردازیم . به عبارت دیگر، این پالایشگاه‌ها را از دست وزارت نفت خارج کردند و در اختیار سازمانی که تخصص لازم را ندارد، قرار می‌گیرند.
این کارشناس انرژی خاطرنشان کرد: در نتیجه وقتی این پالایشگاه‌ها را بازسازی نکردیم، نتیجه این می‌شود که اکنون همین پالایشگاه‌ها ۳۰ درصد مازوت تولید می‌کنند که در دنیا این رقم بسیار بالایی است،در حالی که پالایشگاه‌های دنیا به دنبال تولید ۴ و ۵ درصد نفت کوره هستند و ما ۳۰ درصد مازوت به قیر می‌دهیم. از سوی دیگر مازوت به دست آمده هم ۵/۳ سولفور دارد.
ندا کروکپور
- 13
- 3
