رکورد ۷ماهه معاملات بورس انرژی شکسته شد

بررسی آخرین آمارهای معاملات مرداد ماه در بازار فیزیکی بورس انرژی نشان می‌دهد حجم معاملات فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی در رینگ‌های داخلی و بین‌الملل به نزدیکی ۳۶۰ میلیارد تومان افزایش یافته است. این وضعیت معاملاتی گویای آن است که رشد حجم معاملات در این بازار تداوم یافته و همچنین توانسته است رکورد معاملاتی تیرماه یعنی نزدیک به۳۰۰ میلیارد تومان را در هم بشکند. این وضعیت نشان‌دهنده آن است که ارزش معاملات ماهانه بورس انرژی از اسفند ماه سال گذشته به‌صورت مداوم در حال افزایش است که تداوم آن می‌تواند رکوردهای بزرگ‌تری را در این بازار به ثبت برساند.

نگاهی به وضعیت معاملاتی ماه‌های اخیر نشان می‌دهد بیشترین رکورد معاملاتی سال‌های اخیر در دی ماه سال گذشته با ارزش معاملاتی ۸۳/ ۳۶۶ میلیارد تومان به ثبت رسیده که فاصله چندانی تا مرداد ماه نداشته است. به‌صورت دقیق‌تر باید گفت غالب فعالیت واحدهای بزرگ صنعتی و پالایشگاهی اغلب به روزهای سرد سال باز‌می‌گردد که برتری حجم معاملات در این زمان به نسبت سایر روزها گویای این امر است. با توجه به این پیش‌فرض،

حجم معاملات مردادماه به خوبی توانسته خود را به سمت مهم‌ترین‌ روزهای معاملاتی در بورس انرژی نزدیک سازد که خود موفقیت بزرگی برای این بازار مالی به شمار می‌آید. نکته مهم معاملات مردادماه را می‌توان در دو معامله ۳۰ هزار تنی نفتای سنگین پالایشگاه لاوان جست‌وجو کرد، زیرا همین دو معامله به تنهایی حدود۹۰ میلیارد تومان از ارزش این بازار را به خود اختصاص داده است.

از سوی دیگر در اغلب ایام سال این قبیل معاملات بزرگ کم و بیش به ثبت می‌رسد که همین نکته نشانه‌ای از پتانسیل‌های مهم بورس انرژی در بازارهای بین‌المللی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد بسیاری از شرکت‌های بزرگ بین‌المللی هم اکنون به‌عنوان خریدار در بورس انرژی ثبت نام کرده و پتانسیل خرید آنها وجود دارد. این در حالی است که تقویت زیرساخت‌های تسویه وجوه به‌صورت ارزی در سپرده‌گذاری مرکزی نیز گام جدیدی برای تقویت حجم معاملات در رینگ بین‌الملل خواهد بود؛ یعنی به‌صورت کلی می‌توان به افزایش توانمندی بازار صادراتی بورس انرژی خوش‌بین بود.

نکته دیگر درخصوص وضعیت معاملات بازار فیزیکی بورس انرژی را باید در حجم معاملات جست‌وجو کرد، زیرا رشد ارزش معاملات توامان با رشد حجم معاملات محقق شده؛ یعنی نوسان قیمت‌های جهانی محصولات پالایشی و پتروشیمی در رشد ارزش معاملات، تاثیر کمتری از تقویت حجم عرضه و معامله داشته است. به عبارت دقیق‌تر رشد ارزش معاملات در ماه‌های اخیر بر پایه رشد عرضه و تقاضا و واقعیت‌های بنیادین بورس انرژی بوده که ذاتا ریسک فعالیت این بازار را کاهش می‌دهد. در مردادماه حجم معاملات فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی در بازار فیزیکی بورس انرژی نزدیک به ۲۵۱ هزار تن بوده ولی در دی ماه سال گذشته به‌عنوان زمانی برای رکورد معاملات ماه‌های اخیر، این رقم نزدیک به ۲۵۲ هزار و ۴۰۰ تن بوده است.

این شرایط نشان می‌دهد موفقیت‌های مردادماه سال جاری دست کمی از دستاوردهای ماه‌های قبل از آن ندارد و البته تداوم این روند رو به رشد معاملاتی، خود موجب خواهد شد تا رکوردهای بزرگ‌تری‌ در بورس انرژی به ثبت برسد.موارد فوق بخش‌هایی از واقعیت‌های داد وستد در بازار فیزیکی بورس انرژی بودند ولی شاید مهم‌ترین‌ رخدادی که آینده این بازار را تعیین خواهد کرد آغاز به کار عرضه نفت صادراتی با پتانسیل تسویه وجوه به‌صورت ارزی ( یورو) خواهد بود. در صورتی که شاهد آغاز به کار این معاملات، تداوم عرضه و ثبت معامله باشیم قطعا انرژی مضاعفی به این بازار تزریق خواهد شد؛ یعنی دستاوردهای فعلی، این بار با موتور محرک مضاعفی به فعالیت خواهد پرداخت.

نکته دیگر معاملات مردادماه را باید شکسته شدن سقف معاملاتی ۳۰۰ میلیارد تومانی به شمار آورد، زیرا این سقف مقاومتی از لحاظ فنی و تجاری به‌عنوان یکی از سرعت‌گیرهای بورس انرژی محسوب شده است. به عبارت دقیق‌تر ساز‌و‌کار معاملاتی در بورس انرژی با محوریت وضعیت عرضه‌های موجود در ماه‌های اخیر به گونه‌ای بود که با فرض توجه به ظرفیت‌های درونی صنایع حوزه انرژی، مقاومتی نسبی در برابر عبور از این سقف معاملاتی را شاهد بودیم. عبور از سقف معاملاتی ۳۰۰ میلیارد تومان چند دلیل مهم داشته که تجمیع آنها این موفقیت را رقم زده است.

افزایش تعداد کالاهای پذیرش‌شده توانست سقف پرواز بورس انرژی را افزایش دهد یعنی بسترهای جدیدی برای رونق معاملات در این بازار مالی ایجاد کرد. از سوی دیگر بخش بزرگ‌تری از فعالان این عرصه مهم به سمت بورس انرژی جذب شدند که نشان می‌دهد داد و ستد در این بازار برای آنها جذابیت بیشتری پیدا کرده و با رغبت مضاعفی به این بازار ورود کرده‌اند. نکته دیگر را باید در نگاه تصمیم‌سازان حوزه انرژی جست‌وجو کرد، زیرا افزایش حجم عرضه و جذب خریداران بیشتر قطعا بدون نگاه مثبت این بخش در دسترس نخواهد بود اگرچه تاکنون شاهد عدم حمایت در بدنه تصمیم‌سازی حوزه انرژی در تقابل با بورس انرژی ایران نبوده‌ایم که نکته بسیار مهمی در کارنامه فعالیت بورس انرژی به شمار می‌رود.

در هر حال نگاه راهبردی، تعامل‌گرایانه، حمایتی و توسعه‌محور در بدنه مدیریتی وزارت نیرو و بورس انرژی و تعامل سازنده این دو رکن مهم بازار فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی قطعا یکی از دلایل مهم رونق روزافزون این بازار مالی است. برآیند این موارد در کنار تلاش‌های گسترده در رسانه‌های مختلف نیز خود یکی از دلایل رونق معاملات در بورس انرژی به شمار می‌آید که پس از اطلاع‌رسانی از ذات، فلسفه تشکیل و ساز‌و‌کارهای معاملاتی این بازار مالی، به افزایش آگاهی و ایجاد حمایتی ضمنی از بدنه فعالیت‌های بورس انرژی منتهی شده است.

با توجه به تثبیت دولت جدید و شخص وزیر نفت و همچنین افزایش تعامل بورس انرژی با سایر نهادها و اطلاع‌رسانی بیشتر از رخدادهای این بازار مالی در کنار امیدواری به تقویت جدی معاملات رینگ بین‌الملل به همراه خوش‌بینی به عرضه نفت خام صادراتی، می‌توان این گونه امیدوار بود که روند رو به رشد حجم و ارزش معاملات بازار فیزیکی بورس انرژی باز هم تداوم داشته باشد.

اهمیت موارد فوق را باید در این نکته جست‌وجو کرد که سقف معاملاتی ۳۰۰ میلیارد تومانی را هنوز هم باید جدی گرفت؛ یعنی در صورت هر گونه رخداد پیش‌بینی‌نشده یا تغییر در ساز و کارهای اجرایی و تفکرات مدیریتی در بخش عرضه، ممکن است این سقف مقاومتی مجددا فعال شده و سرعت‌گیر جدیدی را در برابر رشد ارزش و حجم معاملات در بورس انرژی فراهم آورد.

از سوی دیگر در بازارهای جهانی شاهد افزایش مجدد بهای نفت خام هستیم که متعاقب آن، ارزش اغلب فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی با پتانسیل رشد قیمتی جدی رو‌به‌رو می‌شود که خروجی آنها در نهایت افزایش ارزش معاملات بورس انرژی و تقویت تقاضا به امید استفاده از رشد قیمت‌ها یا حداقل کاهش ریسک احتمالی معاملاتی است. این رخداد اگرچه از پتانسیل مقطعی بودن رشد قیمتی هم برخوردار است ولی به خودی خود سیگنال مثبتی برای دورنمای معاملاتی در بورس انرژی به شمار خواهد رفت.

رشد ارزش معاملات در بازار برق

هرچند بدنه اصلی این گزارش به معامله فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی پرداخته ولی در بازار برق نیز شاهد موفقیت‌های بزرگی هستیم که خروجی آن را می‌توان افزایش ۱۵۰ درصدی ارزش معاملات به نسبت مدت مشابه سال قبل دانست. دلیل اصلی رشد ارزش و حجم معاملات؛ تقویت تزریق منابع مالی از سوی وزارت نیرو به شرکت‌های توزیع بوده است که توانمندی آنها برای افزایش خرید برق از این بازار مالی را افزایش داده است.

این در حالی است که در ماه‌های اخیر و البته برای اولین بار معاملات مستقیم برق بین نیروگاه و مصرف‌کننده نهایی در بازار رقابتی برق در بورس انرژی انجام گرفته؛ یعنی خریداران موجود با ظرفیت مصرف بالای ۵ مگاوات می‌توانند برق مورد نیاز خود را از نیروگاه‌ها خریداری کرده و البته شرکت‌های توزیع موظف به انتقال برق مورد معامله خواهند بود.

این شیوه خرید که از یکسو از قیمت‌هایی پایین‌تر از شبکه توزیع برخوردار بوده و از سوی دیگر امکان مدیریت مصرف برق را برای خریدار و فروشنده تامین می‌کند شیوه جدید و شاید بسیار مهمی برای تنوع سبد خرید برق به شمار می‌رود که به خودی خود می‌تواند انقلابی در قیمت‌گذاری برق برای مصرف‌کنندگان صنعتی محسوب شود. این شیوه معاملاتی این امکان را فراهم می‌کند تا قیمت برق در نظامی رقابتی در بین خریداران و نیروگاه‌ها مورد داد و ستد قرار بگیرد که در نهایت ویژگی‌های فنی و ذات رقابت است که قیمت را تعیین خواهد کرد. با توجه به اهمیت این رویکرد معاملاتی به همت «دنیای اقتصاد» نشستی تخصصی برگزار شده که در روزهای آینده شرح دقیق آن منتشر خواهد شد.

مهم‌ترین‌ رخدادهای بورس انرژی در روزهای اخیر

شکسته شدن رکورد معاملاتی تیرماه در بازار فیزیکی بورس انرژی و ثبت داد‌و‌ستدی نزدیک به ۳۶۰ میلیارد تومان در مردادماه.

تداوم روند افزایشی حجم معاملات در بازار فیزیکی در ماه‌های اخیر که با شکسته شدن سقف روانی و فنی ۳۰۰ میلیارد تومان از تداوم رشد ارزش حجم معاملات حکایت دارد.

افزایش ۱۵۰ درصدی ارزش معاملات در بازار برق بورس انرژی در ۵ ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن.

امیدواری به تداوم افزایش تزریق منابع مالی از وزارت نیرو به بازار برق بورس انرژی که می‌تواند به ادامه رشد حجم و ارزش معاملات برق در بازار منجر شود.

افزایش جذابیت خرید برق در بازار فیزیکی بورس انرژی یعنی داد و ستد مستقیم بین نیروگاه و مصرف‌کننده نهایی با محوریت خریداران در واحدهای صنعتی بزرگ.

برتری نسبی معاملات داخلی در بازار فیزیکی بورس انرژی نسبت به معاملات رینگ بین‌الملل که نشان می‌دهد بخش بزرگی از موفقیت‌های این بازار مالی مرهون تقویت معاملات داخلی فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی است.

رشد متوازن حجم معاملات در ماه‌های اخیر که با فرض تمرکز بر بازار داخلی پتانسیل رشد بنیادین و کم‌ریسک این بازار را تقویت می‌کند.

رشد آرام و مجدد بهای نفت در بازارهای جهانی که خوش‌بینی به افزایش حجم معاملات به دلیل این سیگنال را در بازار فیزیکی بورس انرژی افزایش می‌دهد.

روزشماری برای راه‌اندازی بازار نفت صادراتی با تسویه یورو که خود بسترسازی جدید برای تقویت حجم معاملات رینگ بین‌الملل برای نفت و سایر حامل‌های انرژی خواهد بود.

رشد توأمان ارزش و حجم معاملات در بازار فیزیکی بورس انرژی در ماه‌های اخیر

افزایش پذیرش کالای جدید که خود سقف پرواز بورس انرژی را افزایش داده یعنی زیرساخت‌های بیشتری را برای افزایش حجم معاملات در بر خواهد داشت.

ثبت دو معامله بزرگ ۳۰ هزار تنی نفتاي سنگين پالايش نفت لاوان در مردادماه در بازار فیزیکی بورس که جمعاً ۹۰ میلیارد تومان به ارزش این بازار افزود.

امیدواری به تداوم رشد حجم معاملات در بازار فیزیکی بورس انرژی که البته با عرضه و معامله نفت خام این خوش‌بینی تقویت شده است.  

محمدحسین بابالو