شاخص سهام کانال ۹۶ هزار را نیز واگذار کرد

ارزش سهام بورس تهران روز گذشته، تحت تاثیر عوامل کلان اقتصادی و تحولات سیاسی برای سومین روز پیاپی کاهش یافت. شاخص کل این بازار در جریان معاملات دیروز ضمن واگذاری کانال ۹۶ هزار واحدی، با افت ۳۱/ ۰ درصدی(معادل ۲۹۹ واحدی) روبه‌رو شد و سرانجام در سطح ۹۵ هزار و ۹۸۸ واحد قرار گرفت. به نظر می‌رسد نااطمینانی نسبت به روند نرخ ارز، در کنار مخاطرات غیراقتصادی از مهم‌ترین‌ عواملی است که ارزش سهام را تحت فشار قرار داده است؛

به‌طوری که نماگر اصلی بازار در پایان معاملات دیروز نسبت به ابتدای سال با تنزل خود در سطحی پایین‌تر قرار گرفت تا بازدهی بورس از ابتدای سال جاری تا کنون وارد محدوده منفی شود.در تحولات چند روز اخیر، چه در سطح بازارهای داخلی و چه در سطح رویدادهای منطقه‌ای بیش از پیش بر ریسک سرمایه‌گذاری در سهام افزوده و سهامداران را ناگزیر به عقب‌نشینی در سمت خرید کرده است. این موضوع در معاملات هفته گذشته با تشدید رفتار هیجانی از سوی سهامداران و در نتیجه افزایش دامنه نوسان شاخص کل نمایان شد.

 سیطره عدم اطمینان در تالار شیشه‌ای

پس از اعلام نرخ واحد دلار ۴۲۰۰ تومانی از سوی سیاست‌گذار، شاهد واکنش شدید سهامداران به سیاست ارزی جدید در روز سه‌شنبه بودیم. افزون بر این، نگرانی‌ها نسبت به تنش بیشتر در منطقه با آرایش نظامی نیروهای آمریکایی و متحدانش در دریای مدیترانه طی چهارشنبه هفته گذشته شدت گرفت. فشار این دو عامل منفی در هفته گذشته، منجر به تخلیه رشد ارزش سهام طی معاملات سال جاری شد؛ به‌طوری که شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات روز چهارشنبه درست در سطحی قرار گرفت که در آخرین روز کاری سال گذشته در آن قرار داشت.

در این شرایط انتظار اعلام نظر ترامپ در مورد پایبندی ایران به برجام نیز معاملات سهام را وارد فرآیندی فرسایشی کرده است. به این ترتیب، حالا دو عامل نوظهور و موثر بر ارزش سهام، یعنی تحولات در بازار ارز و تشدید تنش‌های منطقه‌ای با تجاوز نظامی آمریکا و متحدانش به سوریه، در کنار ریسک دیرپای برجام بیش از پیش در معادلات بازار خودنمایی می‌کنند.

این موضوع را می‌توان در فضای منفی و یکدست بازار طی سه روز گذشته دید. در واقع، با وجود اثرات ناهمگون و دوگانه نرخ اعلامی دولت برای دلار بر صنایع مختلف بورسی، فشار فروش در سهام منتفع و متضرر از این موضوع، قدرتی تقریبا برابر را به نمایش گذاشت. «دنیای اقتصاد» در روزهای گذشته به تاثیر دوگانه سیاست جدید ارزی بر صنایع بورس تهران پرداخت. در این بین، بنگاه‌ها با محصولات صادراتی که عمدتا متعلق به گروه‌های کالایی نظیر شیمیایی، فلزات اساسی و کانه‌های معدنی هستند تاثیر منفی از کاهش نرخ دلار به سطح ۴۲۰۰ تومان می‌برند.

این موضوع به‌طوری نسبی در معاملات این صنایع انعکاس یافت. در عین حال، گروه‌هایی که از افزایش ۱۱ درصدی نرخ ارز مبادله‌ای منتفع می‌شوند نیز طی معاملات دو روز اخیر همسو با دیگر سهام، زیر فشار عرضه با افت شاخص مواجه شدند. این رفتار یکدست در صنایع متنوع و ناهمگون بازار این پرسش را پیش می‌کشد که چه عامل یا عواملی در تقاضای سهام مزبور دخیل هستند.

مواردی از این دست نشان می‌دهد که سهامداران بیش از آنکه تاثیر دقیق سیاست ارزی جدید را در ارزش سهام وابسته برآورد کنند به نااطمینانی نسبت به روند آتی دلار چشم دوخته‌اند. برای داشتن چشم‌انداز دقیق‌تر از این موضوع می‌توان نشانه‌هایی از بازار سکه را شاهد گرفت. اگر معاملات آتی بازار متشکلی چون بورس کالا را به‌عنوان معیاری از انتظارات بازار در نظر بگیریم این ریشه‌یابی تردید فعالان سهام به نرخ‌های ارز تا حدودی ساده‌تر می‌شود. قیمت قراردادهای آتی سکه نشان می‌دهد فعالان بازار سکه انتظارات دیگری از نرخ‌های برابری ارز طی ماه‌های آینده دارند و تعدیل جدی در انتظارات ارزی صورت نگرفته است. به عبارت دقیق‌تر، قیمت هر سکه در آخرین معاملات بورس کالا طی هفته گذشته با سررسید دی‌ماه در محدوده ۲میلیون تومان قرار دارد.

این در حالی است که پیش از این اعلام نرخ دلار از سوی دولت نیز در همین محدوده بوده و افت اندکی را ثبت کرده است. معنای چنین رفتاری از سوی فعالان بورس کالا در کنار کاهش قیمت‌ها و رکود معاملات سهام حاوی این پیام است که هنوز اطمینانی کافی در رابطه با آینده بازار ارز وجود ندارد.البته باید افزود که سهامداران بورس تهران ضمن توجه به تحولات درونی بازارها، نیم‌نگاهی هم به بازارهای تعطیل جهانی، آینده تنش‌های منطقه‌ای و موضع‌گیری نهایی آمریکا در قبال برجام دارند.

 مقایسه منطق سهامداران در دو دوره

با وجود حاکمیت تمام‌عیار نا‌اطمینانی بر بازار سهام اما نکته امیدبخش دادوستد سهام طی سه ماه اخیر این است که سهامداران به‌رغم دوره‌های مشابه واکنش شدیدی به وقایع غیراقتصادی و برون‌بازاری نشان نمی‌دهند. به عبارت دیگر، قیمت‌ها در نمونه‌های مشابه طی سال‌های قبل، تحت تاثیر رفتار هیجانی سهامداران الگوی متفاوتی را تجربه کرد. سال ۹۲ را به خاطر دارید؟ در آن سال قیمت سهام به دلیل خوش‌بینی ایجادشده در بازار سهام روند فزاینده خیره‌کننده‌ای را ثبت کرد؛ به نحوی که نسبت قیمت به درآمد بازار سهام از رقم ۸ واحد فراتر رفت.

این روند در آن دوره خاص، از حبابی حکایت داشت که در ارزش سهام بروز می‌یافت. اما چنان که انتظار می‌رفت روند مزبور که با چاشنی هیجان شکل گرفته بود- طی دوره بعد، تحت تاثیر عوامل منفی (ریسک‌های سیاسی، اعلام نرخ خوراک شرکت‌های پتروشیمی و کاهش قیمت جهانی مواد خام از جمله نفت) ریزش‌های چشمگیری را به ثبت رساند. نگارنده بر تفاوت‌های فضای حاکم بر معاملات سهام طی این دو دوره واقف است و مقایسه این دو دوره صرفا به منظور درک بهتر منطقی‌تر شدن سهامداران در شرایط فعلی است).

اما رفتارشناسی بازار سهام طی سه ماه اخیر نشان می‌دهد که سهامداران در معاملات خود با الگوهای منطقی‌تری در معاملات فعال هستند. این موضوع را می‌توان در روند تدریجی افت قیمت‌ها در این دوره دید. در واقع، در دو ماه پایانی سال قبل هنگامی که شاخص کل تا آستانه مرز تاریخی ۱۰۰ هزار واحد پیش رفت، این انتظار شکل گرفت که بازار به سمت هیجانی شدن پیش خواهد رفت و در نتیجه موجب تشکیل حباب در قیمت سهام می‌شود.

اما رفتار نسبتا منطقی‌تر فعالان بازار منجر به توقف دوره رونق و حرکت ملایم شاخص در مسیر نزولی شد. روندی که با توجه به ریسک‌های کلان اقتصادی و غیراقتصادی طبیعی به‌نظر می‌رسید. این موضوع در دادوستد روزهای اخیر نیز منعکس شده است و به نحوی، بیانگر پیش‌خور شدن بخشی از ریسک‌های مزبور طی این دوره است. شاید به همین دلیل است که طی سه چهار روز گذشته شدت واکنش سهامداران به عوامل محیطی کمتر از گذشته شده است.

 جدایی مسیر سهام

در شرایط کنونی که بازار سهام در تنگنای ریسک‌های محیطی قرار دارد به‌نظر می‌رسد که رصد سایر بازارهای دارایی و توجه بیشتر به عملکرد شرکت‌ها بیش از پیش ضرورت می‌یابد. در واقع سهامداران در این دوره، ضمن اینکه تحولات در بازارهای رقیب را زیر نظر دارند باید به گزارش‌های عملکرد شرکت‌ها نیز توجه بیشتری داشته باشند. از این‌رو، اتخاذ راهبرد مناسب با بررسی دقیق‌تر گزارش عملکرد شرکت‌ها در سایه تحولات کلان امکان‌پذیر است.

به بیان دیگر اگر در گذشته با شروع رالی قیمت در یک گروه، سهامداران از حرکت توده‌وار بازار و خرید سهام در صنعت مربوطه منتفع می‌شدند اما در روزهای اخیر به علت تنگناهای گفته‌شده بررسی موردی ارزش سهام بنگاه‌ها اهمیت بیشتری یافته است. بنابراین نمی‌توان با تصور حرکت دسته‌جمعی در سهام در جست وجوی سود بود. چرا که هر‌کدام از صنایع به دلیل کمبود تقاضای موثر و بر‌خلاف روند عمومی صنایع به‌طور بالقوه می‌توانند مسیر متفاوتی را تجربه کنند.

 استمرار عقب‌نشینی حقیقی‌ها

با وجود تاثیر منفی عوامل محیطی در بازار سهام، جذابیت‌های نهفته در برخی از صنایع منجر به عملکرد قوی‌تر فعالان حقوقی در سمت خرید سهام شده است. این روند که از ماه‌های پایانی سال گذشته و به‌طور خاص با تعیین ضرب‌الاجل ترامپ برای اصلاح توافق هسته‌ای با عقب‌نشینی سهامداران حقیقی صورت گرفت، همچنان ادامه دارد. مالکان حقوقی در روزهای اخیر در نمادهای بانکی بیش از بقیه حضور فعال دارند.

دیروز نیز بیشترین خالص تغییر مالکیت در سهام گروه بانکی به ثبت رسید. گروه‌های پالایشی، کانه‌های معدنی و گروه فلزات اساسی در رتبه‌های بعدی فهرست خالص خرید مالکان حقوقی قرار گرفتند. در مجموع طی روز گذشته ۲۱ میلیارد تومان سهم از سبد سهام سهامداران حقیقی به پرتفوی مالکان حقوقی بازار انتقال یافت. در مقابل، در گروه‌های تامین آب، برق، گاز و گروه واسطه‌گری مالی شاهد خالص خرید مثبت اشخاص حقیقی بودیم.

 بازار دیروز از دریچه آمار

در فضای محتاط روز گذشته ارزش معاملات خرد به میزان قابل‌توجهی کاهش یافت و به رقم ۷۵ میلیارد تومان رسید. افزون بر کاهش چشمگیر جریان نقدینگی در روز گذشته، ارزش کل سهام نیز همان‌گونه که اشاره شد کاهش یافت. همسو با شاخص‌ کل، شاخص‌ هم‌وزن نیز با افت مواجه شد؛ با این تفاوت که نماگرهای هم‌وزن کاهش بیشتری را به ثبت رساندند. روز گذشته شاخص کل هم‌وزن حدود ۵/ ۰ درصد تنزل کرد.

سهام گروه خودرو طی روز گذشته بیش از سایر نمادها توجه سهامداران را به خود جلب کرد از این‌رو بیشترین نقدینگی طی معاملات دیروز، در سهام زیرمجموعه گروه خودرو به گردش در‌آمد. شاخص این گروه در ساعات ابتدایی معاملات به لطف افزایش تقاضا در سهام نمادهایی از جمله ایران‌خودرو، سایپا دیزل و پارس‌خودرو رشد اندکی را تجربه کرد اما در پایان معاملات تحت‌فشار فضای منفی حاکم بر بازار با افت ۳/ ۰ درصدی مواجه شد. گروه فلزات اساسی نیز که پس از گروه خودرو  در رتبه دوم جدول بیشترین ارزش معاملات صنایع قرار گرفت، با افت ۴/ ۰ درصدی شاخص به کار خود پایان داد.

در بین نمادهای این مجموعه می‌توان به معاملات مثبت در نماد معاملاتی «فخوز» اشاره کرد که این نماد را جزو نمادهای مثبت اثرگذار بر شاخص قرار داد. معاملات دیگر گروه‌های بزرگ نیز در نهایت با افت شاخص پایان یافت. در این بین گروه کانه‌های فلزی با افت حدود ۷/ ۰ درصدی شاخص در رتبه سوم جدول صنایع با بیشترین ارزش معاملات قرار گرفت. همچنین معاملات منفی در سهام گروه پتروشیمی به افت ۶۵/ ۰درصدی شاخص این گروه منجر شد . نمادهای زیرمجموعه این گروه از جمله «فارس» و «جم» در کنار نمادهایی نظیر ملی مس ایران و گل گهر بیشترین تاثیر منفی بر شاخص کل را بر جای گذاشتند.