پول‌های پیشران بورس تهران

روند صعودی نماگر اصلی بورس تهران در معاملات دیروز با سرعت کمتری ادامه یافت. شاخص کل در پنجمین رشد متوالی خود ۵۳۸ واحد دیگر ارتفاع گرفت و از ۱۶۷ هزار و ۹۰۹ واحد عبور کرد. طی موج صعودی اخیر و حضور موثر سهامداران خرد در سمت تقاضا، گمانه‌زنی درخصوص ورود غیرمنتظره پول‌های تازه در بین اهالی بازار پررنگ‌تر شد. گروهی از فعالان سهام با استناد به گستره صعود و سنت فشار عرضه در روزهای آخر هر سال، امکان ورود پول را محتمل نمی‌دانند و از سوی دیگر، برخی از کارشناسان موج اخیر را پیامد بلافصل حضور بیشتر سهامداران خرد در سمت خرید دانسته و از ورود نقدینگی جدید سخن می‌گویند. اگرچه مطالعه روند تغییر مالکیت سهام بین فعالان حقیقی و حقوقی در این چند روز موید ورود پول‌های تازه است اما شدت این موج در مقایسه با دوره‌های قبل و محدودبودن رشد قیمت به صنایع بزرگ، تردیدهایی را در این زمینه به دنبال داشته است.

شاخص کل طی پنج روز کاری اخیر بیش از ۵ هزار و ۳۰۰ واحد رشد کرد و بازدهی معادل ۳/ ۳ درصدی را به نمایش گذاشت. نقطه اوج این موج با جهش شاخص کل طی روز دوشنبه نمایان شد و در ادامه،طی معاملات دیروز از قدرت این موج کاسته شد و سرعترشد قیمت‌ها همزمان با ارزش معاملات کاهش یافت. رفت و برگشت شاخص کل در جریان معاملات دیروز را می‌توان ناشی از فروخوابیدن اشتیاق تقاضا و از سوی دیگر، فعال شدن فروشندگان بالقوه برای حفظ سود کسب شده در این چند روز دانست. نکته جالب توجه در این مسیر صعودی، مشارکت بیشتر سهامداران خرد در سمت خرید بود. فعالان حقیقی بورس تهران طی سه روز گذشته به‌طور پیوسته مالکیت ۷۷۷ میلیارد تومان سهم را به نام خود ثبت کردند. این در حالی است که سهامداران خرد طی یک ماهه قبل از شروع این موج، غالبا فروشنده سهم بوده‌اند. از این منظر، مشارکت بیشتر سهامداران حقیقی و ثبت خالص خرید با رشد قیمت‌ها، گمانه‌زنی‌های مرتبط با ورود پول‌های تازه را تقویت کرده است.

 صعود با نقدینگی جدید یا پول پارک‌شده؟

رشد چشمگیر و سقف‌شکنی اخیر شاخص کل این پرسش را در بین برخی از فعالان بازار پیش کشید که آیا ورود پول‌های جدید سبب‌ساز این جریان صعودی بوده یا پول‌های پارک‌شده در پشت درهای تالار شیشه‌ای این روند را رقم زده است. گروهی از کارشناسان و تحلیلگران بر آنند که موج ایجاد شده در طول چند روز اخیر حاصل ورود جریانی از پول تازه‌نفس است که رشد قیمت در طیفی از سهم‌ها را به دنبال داشته است. این گروه از فعالان سهام، ضمن تایید وزن عرضه‌ها در روزهای پایانی سال با اتکا به ارقام  تغییر مالکیت از ورود پول جدید به بازار صحبت به میان آورده‌اند.

چنان که می‌دانیم تغییر مالکیت یکی از پارامترهای تعیین‌کننده ورود یا خروج نقدینگی در بازار سهام شناخته می‌شود. رقم تغییر مالکیت بیانگر میزان جابه‌جایی سهام بین فعالان حقیقی و حقوقی است. در بورس تهران همبستگی تاریخی‌ای بین مشارکت سهامداران حقیقی در سمت خرید و رشد قیمت‌ها برقرار بوده است. بیان دیگر این همبستگی این است که صعود شاخص سهام زمانی رخ می‌دهد که سهامداران خرد بیشتر خریدار سهم باشند تا فروشنده. بر اساس همین رابطه است که برخی از کارشناسان موج اخیر را حاصل ورود پول‌های تازه‌نفس عنوان می‌کنند و ثبت خالص خرید حدود ۷۷ میلیارد تومانی از سوی سهامداران حقیقی را شاهد آماری ادعای خود برمی‌شمرند.

بی‌تردید تغییر مالکیت یکی از پارامترهای سنجش ورود نقدینگی به بازار یا خروج از جریان معاملات است. اما گروه دیگری از تحلیلگران ورود نقدینگی جدید را مستلزم بررسی ابعاد دیگری از بازار از قبیل ارزش معاملات و وسعت دامنه رشد قیمت‌ها عنوان می‌کنند. از منظر این گروه از کارشناسان، ورود نقدینگی جدید فقط در تغییر مالکیت خلاصه نمی‌شود، بلکه ارزش معاملات و همچنین تحرکات همسوی معامله‌گران در طیف گسترده‌ای از صنایع است که نشان‌دهنده ورود یا خروج نقدینگی است. معمولا ورود نقدینگی این قدرت را داشته تا قیمت سهم‌ها را در صنایع مختلف و قطب‌های ناهمسو در یک جهت ارتقا بخشد و از حیث زمانی نیز طولانی‌تر باشد. بر همین اساس، طیف مخالف، موج صعودی اخیر را حاصل دست به کار شدن پول‌های پارک شده و پیوستن به صحن سهام می‌داند.

در واقع از نگاه این گروه از فعالان بازار، حفظ سطح مطلوب قیمت مواد خام در بازار جهانی و ارسال سیگنال مساعد و در نتیجه رونق معاملات کالایی شرکت‌های بزرگ بورس تهران، در پیوستن پول‌های پارک شده به جریان معاملات کمک کرد. البته انتشار گزارش اجماع تحلیلگران و تعدیل مثبت انتظارات در بین فعالان حرفه‌ای بازار ضمن تردیدزدایی در بطن بازار، به تحریک مضاعف تقاضا کمک کرد و موج اخیر را شکل بخشید.

بررسی روند تغییر مالکیت در صنایع بورسی هم تا حدودی بر این نگاه صحه می‌گذارد. دیروز اگرچه مالکیت سهام بورسی در مجموع به نام مالکان خرد تغییر یافت اما میزان جابه‌جایی سهام به زحمت روی عدد یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومانی قرار گرفت. نکته جالب‌تر اینکه سهامداران خرد دیروز در گروه فلزات که حامیان اصلی شاخص بودند، غالبا فروشنده سهم بودند تا خریدار.  فعالان حقیقی در سهام گروه پالایشی هم دست بالا را در فروش داشتند. در واقع، بیشترین خالص فروش سهامداران خرد در نماد شرکت‌های پالایش نفت اصفهان، فولاد مبارکه اصفهان و ملی مس ایران رقم خورد. از طرفی این سه نماد نقش موثری در رشد شاخص  طی روز گذشته داشتند. چنان که ملاحظه می‌شود چندان نمی‌توان رشد شاخص را نتیجه قطعی ورود پول‌های تازه از سوی سهامداران خرد دانست هر چند برآیند کلی تغییرات موید این امر باشد.

 تعادل قوای سهام

یکی از نتایج معاملات دیروز بروز تعادل در بازار و نوسان کم‌دامنه قیمت در توازن عرضه و تقاضا بود. این توازن را در افت‌و‌خیز شاخص صنایع هم می‌توان دید. دیروز متوسط قیمت در نیمی از صنایع بورسی افزایش یافت و ارزش سهام نیمی از گروه‌های بورسی در پایان دادوستدهای دیروز افت کرد. وجه دیگر توازن نیروها را می‌توان در حرکت همگرای شاخص کل و شاخص هم‌وزن حول بازده ۳/ ۰ درصدی دید.

طی روزهای یکشنبه و دوشنبه شاهد حرکت تند سهم‌های بزرگ و کاهش شتاب و توقف رشد قیمت در گروه‌های کوچکی بودیم که در چشم‌انداز حذف احتمالی ارز مرجع با موجی از نقدینگی پیش رفته بودند. اما در جریان معاملات دیروز  سرعت رشد سهم‌های بزرگ هم کاهش یافت و بازار در شرایطی نسبتا متعادل به کار خود پایان داد. در این بین، انتقال جریان صعودی در بین صنایع کوچک ادامه یافت و به جای سهام گروه‌های غذایی، شوینده‌ها یا تک‌سهم‌های صنعت دارویی، شاهد حرکت تند قیمت در سهام گروه سیمان بودیم که به نوعی حکایت از تکرار الگوی بده‌بستانی پول‌های خرد بین سهام گروه‌های کوچک تلقی  می‌شود.