شرط پیشتازی بورس سال۹۸

با ورود نماگر سهام به کانال ۱۷۲ هزار واحدی، طی یک سال اخیر بورس بازدهی نزدیک به ۸۰ درصدی و دلار و سکه به ترتیب بازدهی بیش از ۱۶۰ و ۱۸۰ درصدی را تجربه کرده‌اند.

موضوعی که پس از یک سال پرتلاطم ذهن سرمایه‌گذاران را درگیر کرده سرنوشت بازارها طی یک سال آینده است. شرایطی که می‌تواند بورس تهران را پرسودترین بازار کند، در همایش «چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال ۹۸» بررسی می‌شود.

شاخص کل بورس تهران برای هشتمین روز متوالی مسیر صعودی را تجربه کرد. در حالی‌که نشانه‌ها از تامین نقدینگی در آخرین مهلت قانونی فروش سهام پیش از آغاز تعطیلات سال جدید مشاهده شد. دو روز کاری برای نقد کردن سهام فروش‌رفته زمان نیاز است و با توجه به این موضوع که تنها دو روز معاملاتی دیگر به پایان سال ۹۷ باقی مانده است، معاملات روز گذشته آخرین فشار فروش ناشی از این موضوع بود. با چشم‌انداز موجود به متغیرهای اثرگذار بنیادی شاید بتوان به ادامه رشد قیمتی سهام واپسین روزهای سال ۹۷ نیز امیدوار بود.

«دنیای‌اقتصاد» در اردیبهشت ۹۸ همایش سالانه «چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال ۹۸» را برگزار خواهد کرد. در همایش پیشین «دنیای‌اقتصاد» (اسفند ۹۶) به بررسی تحولات در بازارهای مختلف پرداخته شده بود. در همایش «دنیای‌اقتصاد» که در اسفند ۹۶ برگزار شد به‌شدت عدم قطعیت‌های حاکم بر بورس تهران در سال ۹۷ اشاره شد. وابستگی شدیدسهام به نوسانات دلار در این همایش از مواردی بود که مورد تاکید قرار گرفت.

به این ترتیب مطابق با انتظارات، ارز مهم‌ترین عامل اثرگذار بر نوسانات قیمتی سهام طی یک سال گذشته بود. در حالی‌که بورس در خواب زمستانی به‌سر می‌برد «دنیای‌اقتصاد» در هفته‌های گذشته به انتظار برای شروع موج صعودی سهام اشاره کرد. سهام طی یک ماه گذشته رشد بیش از ۹ درصدی را به ثبت رساند. با این وجود همچنان بورس تهران را می‌توان بازنده رالی یک سال اخیر بازارها دانست. بازدهی ارز در یک سال گذشته به بیش از ۱۶۰ درصد رسیده و سکه طلا نیز رشد بیش از ۱۸۰ درصدی را تجربه کرده است.

در فضای تورمی اقتصاد کشور و با چنین بازدهی‌هایی در دیگر بازارها شاید بازدهی حدود ۸۰ درصدی شاخص کل بورس تهران چندان چشمگیر نباشد. در چنین شرایطی اینکه کدام صنعت یا در نگاه دقیق‌تر کدام نماد را در پرتفوی سرمایه‌گذاری خود قرار داده باشیم قطعا بازدهی کمتر یا بیشتری نسبت به شاخص بورس حاصل شده است.

در چنین شرایطی این سوال مطرح می‌شود که آیا بورس تهران سال آینده از رشد احتمالی دیگر بازارها جا خواهد ماند؟ اگر انتظار برای رشد سهام وجود دارد کدام صنعت یا نماد با کمترین ریسک بیشترین بازدهی را برای سرمایه‌گذاران به همراه خواهد داشت؟ پاسخ به این سوالات نیازمند دید کامل از متغیرهای اثرگذار بر بورس است.

قطعا یکی از متغیرهای اثرگذار بر روند قیمتی سهام در یک سال آینده روند نرخ دلار است، با این حال آیا این موضوع به این معنا است که در شرایط کنونی با افت نرخ ارز باید در انتظار افت قیمت سهام بود یا با رشد نرخ دلار باید در انتظار واکنش همگام سهام بود؟ در کنار دلار سایر موارد مانند قیمت جهانی کالاها نیز بر نوسانات احتمالی سهام با پشتوانه تغییرات سودآوری اثر خواهند داشت.

در «همایش چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال ۹۷» که در اسفند ۹۶ برگزار شد به موج عدم قطعیت‌ها در اقتصاد داخلی و جهانی اشاره شد. یکی از این موارد جنگ‌های تعرفه‌ای ترامپ علیه دیگر اقتصادهای بزرگ جهان بود که در همایش مزبور مورد اشاره قرار گرفت و شاید مهم‌ترین عامل نوسان قیمتی بازار جهانی در یک سال گذشته همین موضوع بود که اثر آن را در بورس تهران نیز شاهد بودیم. بر این اساس علاوه بر داشتن نگاه تحلیلی مناسب نسبت به بازار جهانی باید به اثر این موارد در بورس تهران نیز توجه داشت.

یکی از موارد مهم دیگر که در یک سال گذشته اثر قابل‌توجهی بر نوسانات سهام داشته است، تلاطم سیاست‌گذاری بود. فعالان اقتصادی و به‌خصوص معامله‌گران بورس تهران احتمالا از اثرات سیاست‌ها در حوزه‌های مختلف مانند اعلام دلار ۴۲۰۰ تومانی در فروردین ۹۷ آگاه هستند. همچنین در ادامه شاهد راه‌اندازی بازار ثانویه بودیم؛ موضوعی که در روزهای بعد از اعلام سیاست تک‌نرخی ۴۲۰۰، از سوی «دنیای بورس» با بررسی تجربه تاریخی مورد اشاره قرار گرفته بود.

بر این اساس اینکه سیاست‌گذار در ادامه چه مسیری را در حوزه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی انتخاب خواهد کرد اثری قابل‌توجه را با بررسی سایر عوامل اثرگذار بر سهام خواهد داشت.  بررسی این موارد در کنار یکدیگر شاید بتواند «پتانسیل‌ پنهان بورس تهران» را مشخص کند. برخی از کارشناسان در حالی‌که امید چندانی به رشد قابل‌توجه نرخ دلار یا سکه ندارند به یکه‌تازی بورس در سال آینده امیدوار هستند. تمامی این موارد بازی‌سازان بورس در سال آینده هستند و امکان‌سنجی پیشتازی بورس در مقایسه با دیگر بازارها را مشخص خواهند کرد.

 درس‌های ۹۷ برای سرمایه‌گذاران ۹۸

سال ۹۷ یکی از پرتلاطم‌ترین سال‌های بورس همگام با اقتصاد کشور بود. بازدهی شاخص بورس تهران در حالی حدود ۸۰ درصد از ابتدای سال تا پایان معاملات دیروز است که دلار در این بازه زمانی رشد بیش از دو‌برابر را تجربه کرده است. جاماندگی بورس از دلار را می‌توان به دنبال سیاست‌های نادرست اقتصادی و سوق دادن دوباره اقتصاد کشور به فضای ناکارآمد چند نرخی دانست. همین موارد است که اهمیت تصمیمات احتمالی سیاست‌گذار در حوزه‌های مختلف را برای بورس تهران پررنگ می‌سازد. در نتیجه شاید دست بالاتر را در معاملات سال آینده سهام کسی داشته باشد که بتواند چشم‌انداز دقیقی از نوسانات نرخ دلار موثر در بورس داشته باشد.

 ادامه مسیر «عدم قطعیت‌ها» در سال ۹۸

در همایش «دنیای‌اقتصاد» در اسفند سال ۹۶ به سایه عدم قطعیت‌ها بر بورس تهران اشاره شد. طی یک سال گذشته کاملا می‌توان شدت عدم قطعیت‌ها و اثر آن را بر سهام درک کرد. از روزهای نخست سال ۹۷ بر شدت نوسانات دلار افزوده شد. دلار در روزهای نخست ۹۷ پا به کانال ۵ هزار تومان گذاشت و در ادامه نیز مسیر صعودی را تا مرز۱۹ هزار تومان مهر  ادامه داد ولی پس از آن نزول کرد و بین ۱۲تا۱۳هزار تومان قرار گرفت. با این حال بورس از این رالی تا حدود زیادی جا ماند. شدت عدم قطعیت‌ها و سردرگمی در رویه سیاست‌گذاری نیز مشهود بود.

همین موضوع رانت‌پاشی قابل توجهی را در اقتصاد کشور به دنبال داشت. همچنین باید به اثر نوسانات قیمت جهانی کالاها بر سهام در یک سال گذشته به خصوص در نیمه دوم توجه کرد. ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا را می‌توان به‌عنوان یکی از دلایل اصلی قدرت گرفتن عدم قطعیت‌ها عنوان کرد. این شخص از برجام به‌عنوان یک معاهده بین‌المللی خارج شد تا بار دیگر سایه تحریم‌های آمریکا بر اقتصاد کشور دیده شود. همین موضوع اثرات خود را به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در بازارهای مختلف و همچنین سهام منعکس کرد. جنگ تعرفه‌ای (در همایش اسفند سال گذشته مورد اشاره قرار گرفت) که این شخص در برابر دیگر اقتصادهای بزرگ جهان به خصوص چین در پیش گرفت نیز بازار جهانی را متلاطم ساخت که اثرات آن را در بورس تهران نیز شاهد بودیم.

 کارشکنی ترامپ در برجام و تلاش برای به صفر رساندن صادرات نفت کشورمان در کنار فرمایشات به اعضای مطیع خود در اوپکنیز بر شدت نوسانات نفت افزود. تمامی این موارد احتمالا در سال آینده ادامه‌دار باشد و نداشتن دید تحلیلی مناسب می‌تواند معامله‌گران را در مسیر اشتباه قرار دهد. یکی از مواردی که فعالان اقتصادی باید به آن توجه داشته باشند بازخوانی و مهم‌تر از آن علت وقوع رویدادهای مختلف در سال ۹۷ یا حتی در سال‌های دورتر (۹۰ و ۹۱) است که با توجه به همین موارد برای تعیین مسیر بورس در سال ۹۸ کافی باشد. این موارد می‌تواند یکی از سناریوهای محتمل پیش‌روی بورس و سایر بازارها را مشخص کند.

 یک سال پرتلاطم دیگر برای بورس

فضا برای اینکه تلاطم ۹۷ بورس به سال آینده نیز کشیده شود آماده است. بورس در ۸ روز اخیر مسیر صعودی را در پیش گرفته است. این موضوعی بود که در هفته‌های قبل از آغاز روند صعودی اخیر به آن اشاره شد.  در معاملات دیروز نیز در حالی‌که آخرین مهلت تامین نقدینگی پایان سال پشت سر گذاشته شد اما سهام به مسیر صعودی خود ادامه داد. ارزش معاملات با روزهای اوج سال ۹۷ همچنان فاصله دارد اما از کف ارزش معاملات در نیمه دوم سال فاصله گرفته است که از چشم‌انداز مثبت خریداران سهام در آینده حکایت دارد.  موارد متعددی حتی برای ماه‌های نخست سال آینده وجود دارند که می‌تواند در نوسانات قیمتی سهام منعکس شود.

اگر این موارد در کنار انتظارات از متغیرهای کلان اقتصادی در سال آینده قرار داده شود می‌تواند علت تاکید بر «پتانسیل‌های پنهان بورس تهران» را روشن سازد. در اردیبهشت ۹۸ همایش «دنیای اقتصاد» از چشم‌انداز اقتصادی سال پیش‌رو برگزار می‌شود. چشم‌انداز بازارهای مختلف پس از یک دوره پرتلاطم در سال ۹۷ در سال آینده جالب‌توجه خواهد بود. گروه تحلیلی «دنیای بورس» نیز مطابق با همایش پیشین (اسفند ۹۶)، در این همایش که در تاریخ نهم اردیبهشت سال ۹۸ برگزار می‌شود نیز به بررسی چشم‌انداز بورس خواهد پرداخت. به این ترتیب بررسی ریسک‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بورس تهران در دستور کار قرار خواهد گرفت. مروری بر پتانسیل‌های بورس در کنار ریسک‌های موجود می‌تواند رویه روشن‌تری را پیش روی سرمایه‌گذاران قرار دهد.