۱۰ درصد سود در ۱۲ روز

روز گذشته شاخص کل بورس تهران توانست در ادامه روند صعودی، قله تاریخی خود را فتح کند. اتکای برخی بورس‌بازان به الگوی گذشته‌نگر بازار سهام در مهرماه فشار عرضه‌ها را شدت بخشیده و افت ۱۲۰۰ واحدی شاخص کل در نیمه اول معاملات را رقم زده بود. اما جریان قدرتمند نقدینگی به پشتوانه محرک‌های بنیادی روند معاملات را معکوس کرد تا شاخص کل اوج تازه‌ای را به ثبت برساند و در کانال ۱۹۶ هزار واحدی بایستد. به این ترتیب بازده دماسنج بورس از ابتدای سال به ۱۰ درصد رسید.

بورس تهران سرانجام پس از کلنجار با موانع ذهنی و پس‌زدن الگوهای ایستای رفتاری، در جریان دادوستدهای دیروز توانست رکورد تازه‌ای را در کارنامه خود ثبت کند. شاخص کل بورس، روز گذشته ضمن یک رفت و برگشت، در نهایت ۸۸۲ واحد (معادل ۴۵/  ۰ درصد) افزایش یافت و در ارتفاع بی‌سابقه ۱۹۶ هزار و ۸۵ واحد ایستاد و بازدهی خود از ابتدای سال را  به حدود ۱۰۰ درصد رساند. بیش از شش ماه گذشت تا دماسنج اصلی سهام رکورد قبلی را بشکند و در قله جدید قرار گیرد.

در این دوره، به‌خصوص در  هفته‌های اخیر که بازار به این سطح نزدیک شده بود، بسیاری از معامله‌گران نموداری (تکنیکال)، عبور از این مرز روانی را مستلزم اصلاح زمانی قیمت‌ها در بازه زمانی کوتاه‌مدت می‌دانستند. اما دوره اصلاح بسیار کوتاه‌تر از تصور این گروه از معامله‌گران بود. چشم‌انداز تغییر قریب‌الوقوع سیاست‌های ارزی و تجاری در کنار پشتوانه‌های بنیادی یا ظرفیت‌های خالی سهام بسیاری از بنگاه‌های بورسی برای رشد، نقش مهمی در جذب پیوسته سرمایه‌های خرد و قرار گرفتن شاخص کل در کانال بی‌سابقه ۱۹۶۶ هزار  واحد داشت. 

به‌نظر می‌رسد ادامه این روند شتابنده که با انتظار مثبت از اخبار موافق و انعکاس عملکرد مثبت طیف گسترده‌ای از شرکت‌ها شکل گرفت، در گرو تحقق انتظارات سهامداران در قالب عملکرد شرکت‌ها است. از این پس که به نظر می‌رسد موج‌های دسته‌جمعی احتمالا افول کنند، استراتژی معامله‌گری برای کسب سود حداکثری یا تقبل زیان حداقلی اهمیت بیشتری خواهد یافت. بر همین اساس، «دنیای‌اقتصاد» در همایش سالانه خود که اردیبهشت‌ماه برگزار می‌شود، با بررسی چشم‌انداز بازارها در سال پیش‌رو، ضمن تحلیل روند آتی متغیرهای اقتصاد کلان، به سنجش استراتژی‌های معامله‌گری خواهد پرداخت.

رکوردهای تازه زیر ذره‌بین

حدود شش ماه از آخرین رکوردشکنی شاخص کل گذشته بود که بازار سهام با دریافت سیگنال‌های بنیادی، بار دیگر با شیب تند در مسیر صعودی قرار گرفت و موفق به جابه‌جایی رکورد تاریخی خود شد. چهاردهم اسفند سال گذشته بود که نماگر اصلی بازار خود را از کف ۱۶۲ هزار واحد جدا کرد و توانست طی بیست و دو روز کاری بیش از ۳۴ هزار واحد بر ارتفاع خود بیفزاید و برای اولین‌بار در پایان معاملات دیروز به رکورد بی‌سابقه ۱۹۶ هزار واحدی دست یابد.

ارزش معاملات خرد هم طی این دوره به نحو چشمگیری رشد کرد. مطابق آمار موجود، به‌طور میانگین حدود ۹۰۰ میلیارد تومان سهم در روزهای کاری پس از تعطیلات سال نو در بین سهامداران بورسی دست به دست شده است. این در حالی است که میانگین ارزش معاملات خرد پس از نزول شاخص از اوج خود در مهرماه رقم نازل ۴۵۰۰ میلیارد تومان (از آبان تا نیمه اسفند سال قبل) را نشان می‌دهد. بی‌تردید ورود پول‌های تازه به بازار در رشد قابل اعتنای ارزش معاملات و همزمان، افزایش فراگیر قیمت در صنایع مختلف بورسی تاثیر شایان‌توجهی داشته است.

معامله‌گران حقیقی در این موج صعودی که از نیمه اسفند آغاز شده، غالبا خریدار بوده‌اند تا فروشنده. ثبت ۵۶۰ میلیارد تومانی خالص تغییر مالکیت توسط این دسته از معامله‌گران در کنار رشد بیش از ۲۰۰ درصدی ارزشبورس تهران دو روی این سکه هستند. در واقع پیوستن همین پول‌های جدید به بازار سهام بود که سبب شد تا تحرکات دسته‌جمعی در صنایع کوچک و متوسط تشدید شود و رکورد تاریخی قیمت در این گروه از سهم‌ها پیش از شاخص کل جابه‌جا شود. سبقت شاخص هم‌وزن از شاخص کل در چند روز اخیر شاهد آمار دیگری است که آرایش نیروها و تزریق نقدینگی در بین صنایع مختلف را  ترسیم می‌کند. 

شاخص هم‌وزن که نماینده‌ای از اثر یکسان نمادهاست، هم همراه با دماسنج اصلی بازار و البته طی هشت روز کاری اخیر با سرعت بیشتری از شاخص کل، صعود کرد و ضمن کسب بازدهی ۲۷ درصدی (از ابتدای موج صعودی در هجدهم اسفند)، خیلی زودتر (یعنی در ششم فروردین) رکورد قبلی خود را شکست و از آن پس به‌طور پیوسته مرزهای بی‌سابقه‌ای را درنوردید. قرار گرفتن صنایع کوچک‌تر در نوک پیکان پول‌های جدید، اختلاف هفت واحد درصدی شاخص هم‌وزن با رشد حدود ۲۰ درصدی شاخص کل را به خوبی توضیح می‌دهد. البته سرعت رشد هر دو شاخص طی روز گذشته کاهش محسوسی را تجربه کرد که به‌نظر می‌رسد ناشی از برخورد مقطعی دماسنج اصلی بازار به سقف تاریخی خود بوده است.

از فشار فروش تا تمایل برای خرید

ورود مجدد شاخص کل به کانال ۱۹۵ هزار واحدی در روز شنبه همین هفته باعث شد تا سرعت رشد قیمت‌ها دست‌کم از لحاظ ذهنی متوقف شود و در مسیر مقطعی اصلاح بیفتد. این اتفاق در ابتدای معاملات دیروز با حضور پررنگ فروشندگان برای عرضه سهام خود و فقدان تقاضای موثر در بازار فشار قابل توجهی بر دوش شاخص اصلی بازار گذاشت. فروشندگان دیروز با عرضه سهم‌های خود به قیمت‌های پایین‌تر، سبب شدند تا شاخص کل در ساعت آغازین معاملات ۱۲۲۶ واحد تنزل کند و کانال ۱۹۵ هزار واحدی را برای دقایقی واگذار کند. اما عرضه‌کنندگان از میانه معاملات با بهبود جو روانی حاکم بر بازار، سفارش‌های خود را در قیمت‌های بالاتر گذاشتند و زمینه را برای رشد دوباره شاخص از کف روزانه مهیا کردند.

خاطره ورود شاخص کل به قله تاریخی در مهرماه ۹۷ طی چند روز اخیر این تصور را در بین برخی از اهالی بازار به وجود آورد که عبور از کانال تاریخی ۱۹۵ هزار واحد با موانع ذهنی یا روان‌شناختی روبه‌روست. در واقع، معامله‌گران نموداری با تاکید بر این سطح مقاومتی انتظار عقبگرد این نماگر را داشتند. اما رفتار بازار بر اساس این الگوی ذهنی به دلیل وجود پشتوانه‌های بنیادی در سهم‌های بزرگ دوام چندانی نداشت و شاخص کل افت آغازین خود را با تغییر جهت قیمت در سهم‌های بزرگ صنایع کالایی جبران کرد. دیروز زمانی که شاخص کل از کف روزانه فاصله می‌گرفت و چیزی تا رسیدن به نقطه صفر تابلو نداشت، نماد شرکت توسعه معادن و فلزات به‌عنوان یک هلدینگ معدنی باز شد.

بازگشایی نماد این شرکت با رشد بیش از ۱۰۰ درصدی قیمت پایانی، با تاثیرتقریبی۴۰۰ واحدی بر شاخص کل نقش پررنگی در ورود دماسنج بازار به کانال تاریخی جدید داشت.نماد این شرکت در تاریخ  ۱۹ فروردین به دلیل برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده برای تصمیم‌گیری درخصوص افزایش سرمایه ۱۸۸ درصدی از محل مطالبات و آورده  نقدی سهامداران متوقف شده بود.

علاوه بر حمایت مناسب سهامداران حقوقی در زمان بازگشایی، رشد معنادار قیمت سنگ‌آهن در بازارهای جهانی به دلیل تعطیلی معدن بزرگ‌ترین‌ تولید‌کننده این ماده در برزیل و برهم خوردن تعادل از طرف عرضه طی ماه‌های گذشته و افزایش قیمت شرکت‌های زیرمجموعه طی روزهای اخیر از عوامل رشد قیمت سهام این شرکت پس از توقف چند روزه بود. از سوی دیگر شرکت توسعه معادن فلزات، در گزارش توجیهی افزایش سرمایه خود، تامین نقدینگی برای خرید اقساطی ۴۰۰ درصد از سهام مدیریتی گروه مدیریت سرمایه‌گذاری امید را یکی از مهمترین دلایل این افزایش سرمایه عنوان کرده بود که به نوعی محرک  رشد قیمت در این سهم شد.

در اهمیت استراتژی معامله‌گری

در نبرد نگاه‌ها به نظر می‌رسد فعالان کنونی سهام را بتوان در قالب سه دسته بازشناخت. گروه نخست که می‌توان از آنها با عنوان فعال بنیادی با افق طولانی سهامداری یاد کرد، افرادی هستند که بخش عمده سرمایه خود را در سهام بزرگ‌تر یا بنیادی گذاشته‌اند و هر چند از رونق سهام بهره‌مند شده‌اند، اما با مشاهده صعودهای پرشتاب در صنایع کوچک‌تر احساس جاماندگی یا عدم کفایت سود را تحمل می‌کنند.

گروه دوم که می‌توان ذیل عنوان موج‌سوار دسته‌بندی کرد شامل کسانی می‌شود که یا به تازگی وارد بورس شده‌‌اندیا خود در پی شکل‌دهی به جریانات پرشتاب و زودگذرند و غالبا به واسطه ورود به سهام کوچک‌تر غرق در لذت کسب سودهای سریع هستند. دسته سوم شامل افرادی هستند که در ابتدای مسیر صعودی و به علت ترس از عقبگردهای احتمالی یا دارایی خود را نقد کردند یا در انتظار فرصت ورود بودند.سوال اینجاست که گروه‌های سه‌گانه مزبور پس از کسب بازدهی‌های اخیر چه راهبردی را در ادامه مسیر بورس اتخاذ می‌کنند.

واقعیت این است که اکثر سهم‌ها در دوره اخیر بازدهی جالب توجهی داشتند و حتی قیمت برخی از سهم‌های کوچک تحت تاثیر تحرکات دسته‌جمعی و رفتار توده‌وار بازار فراتر از ظرفیت‌های خود پیش رفتند. از این رو، پرشدن ظرفیت رشد قیمت طیفی از نمادها، نه‌تنها احتمال اصلاح را در این گروه‌ها بالا برده بلکه ضرورت اتخاذ استراتژی معامله‌گری مناسب به‌منظور کسب سود را بیشتر کرده است. به نظر می‌رسد کسب سود از این پس به سهولت هفته‌های اخیر که موج‌های دسته‌جمعی تمام سهم‌ها را بدون توجه به عیار ارزندگی پیش می‌برد نباشد. «دنیای اقتصاد» در همایشی که پیش رو دارد، ضمن بررسی روند آتی شاخص سهام، در مورد راهبردهای مناسب برای معامله‌گری به بحث خواهد پرداخت.