سود ۷۸ درصدی فرابورس در شش ماه

پرونده فرابورس ایران در نیم‌سال نخست ۹۸ در شرایطی بسته شد که نماگر این بازار در آخرین روز کاری شهریورماه در قله تاریخی ۴۰۱۷ واحدی قرار گرفت و با ثبت رشد ۷۸درصدی معاملات شش ماه ابتدایی سال را به پایان رساند. نگاهی به آمار معاملات فرابورس در بازه زمانی مورد بررسی نشان از ثبت بیشترین رشد این شاخص در خردادماه به میزان ۶/ ۱۲ درصد دارد. در میان مهم‌ترین تحولات رخ داده در این بازار طی نیم‌سال نخست سال ۹۸ می‌توان به اصلاح قوانین بازار پایه و تغییر گروه‌بندی و قوانین حاکم بر معاملات شرکت‌های موجود در این تابلو اشاره کرد.

سایه قوانین جدید بر سر سهام پرریسک

سودهای نجومی چند صد درصدی سهام بازار پایه مدت‌های مدیدی است به موضوع داغ محافل بورسی تبدیل شده و توجه فعالان بازار سرمایه را به خود جلب کرده بود. نگاه‌ عده‌ای برای کسب سودهای نجومی به این بازار معطوف شد و برخی دیگر از نگرانی‌های خود درخصوص تشکیل حباب‌های سنگین قیمتی سخن گفتند. شرایطی که سیاست‌گذار را بر آن داشت تا دستی به سر و گوش قوانین موجود در بازار پایه بکشد و در این مسیر از ساده‌ترین راه یعنی ایجاد محدودیت در معاملات نمادهای موجود در این بازار استفاده کرد. در این قوانین سهام موجود در بازار پایه از تابلوهای الف، ب و ج به تابلوهای جدید زرد، نارنجی و قرمز منتقل شدند.

قوانین جدید این بازار از ۲۵ شهریور به‌صورت رسمی آغاز به کار کرد. با اعمال محدودیت‌های جدید، نوسان عادی قیمت‌ها بر تابلوهای سه‌رنگ این بازار به ترتیب به ۳، ۲ و یک درصد محدود شد و مبدا محاسباتی نیز قیمت پایانی حراج (روزهای دوشنبه) قرار گرفت. به بیان دیگر، قیمت یک سهم بازار پایه در طول یک هفته کاری حداکثر ۳درصد امکان نوسان دارد. این در قوانین حالی است که طبق دستورالعمل قبل برخی از سهم‌های بازار پایه در حالت عادی تا ۵۰ درصد هم امکان نوسان هفتگی را داشتند.  با اعمال چنین محدودیتی بر بازار پایه فضا برای آن دسته از معامله‌گران که دل به دامنه‌های بازتر قیمت بسته بودند تنگ‌تر شد و در پی تداوم افت قابل ملاحظه تقاضا، طی پنج روز معاملاتی نسبت به گذشته شاهد افت چشمگیر ارزش دادوستدها بودیم.

کم‌نوسانی قیمت اوراق بدهی

بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان از کاهش متوسط نرخ سود موثر اوراق اسناد خزانه اسلامی در نیم‌سال نخست ۹۸ دارد. به‌طوری که متوسط نرخ سود موثر این اوراق با افت ۲/ ۱ واحد درصدی همراه شد و با عقبگرد یک کانالی به ۲۱ درصد رسید. «اخزا»ها در این مدت نوسان چندانی را تجربه نکردند و با افت و خیزهای بسیار کوچکی همراه شدند. بیشترین نرخ سود ثبت شده در این بازه زمانی به اواخر اردیبهشت‌ماه برمی‌گردد که برای مدت زمان کوتاهی میانگین نرخ بازدهی اوراق موجود در این بازار در کانال ۲۳ درصدی قرار گرفت و پس از آن دوباره روندی کاهشی به خود گرفت. در مجموع طی شش ماه ابتدایی سال ۹۸ بازار اوراق با درآمد ثابت شاهد دادوستد حدود ۱۵۲ میلیون اوراق خزانه به ارزش ۱۱ هزار و ۵۴۲ میلیارد تومان در ۱۱۵ هزار نوبت معاملاتی بود.

از مهم‌ترین تحولات این بازار در شش ماهه سپری شده از سال ۹۸ می‌توان به انتشار و عرضه ۷ سررسید جدید اوراق خزانه اسلامی از ابتدای سال تاکنون اشاره کرد. به این ترتیب «اخزا۷۲۳»، «اخزا۷۲۰»، «اخزا۷۱۸»، «اخزا۷۲۱»، «اخزا۷۲۲»، «اخزا۷۱۹» و «اخزا۷۱۵» به ترتیب به گردونه معاملات بازار بدهی وارد شدند. این اوراق در مجموع با در نظر گرفتن قیمت اسمی، ارزشی بالغ بر ۱۲ هزار و ۷۷۲ میلیارد تومان داشتند. در حال حاضر نیز ۵ سررسید دیگر «اخزا»ها به ارزش حدود ۹ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان با سررسیدهای ۱۳ تا ۳۶ ماهه در صف عرضه قرار دارند.

مهمانان فرابورس در شش ماه ابتدایی ۹۸

فرابورس ایران در نیم‌سال اول ۹۸ شاهد عرضه اولیه سهام پنج شرکت بود. در عین حال دو شرکت نیز از تابلوهای بازار پایه به تابلوی اصلی فرابورس منتقل شدند. کشت و صنعت شریف‌آباد اولین شرکتی بود که در آخرین روز اردیبهشت پا به فرابورس گذاشت و ۵۲ میلیون سهم این شرکت با نماد «زشریف» به جمع گروه شرکت‌های زراعی پیوست.‌ «زشریف» در فاز نخست پس از عرضه ۱۸ صورت متوالی در سقف مجاز قیمت مورد دادوستد قرار گرفت و بازدهی ۱۴۱ درصدی از آن سهامداران خود کرد.

شرکت تولید ژلاتین کپسول ایران عرضه اولیه بعدی فرابورس در سال ۹۸ بود. به این ترتیب ۴۰ میلیون سهم این شرکت با نماد «دکپسول» ۵ خرداد فرابورسی شد و در یک رالی ۲۳ روزه، با رشد ۱۸۷ درصدی قیمت همراه شد. قرعه سومین عرضه اولیه فرابورس در سال جاری اما به نام شرکت دارویی راه آورد تامین خورد. این شرکت که با نماد «درهآور» پا به معاملات این بازار گذاشت ۲۲ روز بدون وقفه مثبت معامله شد و ۲۰۷ درصد سود از آن سهامداران خود کرد.

شرکت پخش هجرت دیگر مهمان فرابورس در سال جاری بود که ۱۹ مرداد در این بازار عرضه شد. این شرکت نیز در زمره شرکت‌های دارویی قرار گرفت و در ۱۰ روز معاملاتی پس از عرضه اولیه پرتقاضا ظاهر شد و توانست رشد ۷۱ درصدی را تجربه کند. آخرین عرضه اولیه امسال فرابورس اما سهام شرکت جنرال الکتریک به نماد «رنیک» در گروه خدمات فنی و مهندسی بود که ۱۳ شهریورماه عرضه و تاکنون موفق به رشد ۵۵ درصدی شده است. در این میان می‌توان به انتقال دو سهام دو شرکت ویتانا و فرابورس ایران از بازار پایه به بازارهای اصلی فرابورس نیز اشاره کرد.

کاهش دنباله‌دار قیمت اوراق تسهیلات

اوراق تسهیلات مسکن معاملات شش ماه ابتدایی سال ۹۸ را با افت۳۰ درصدی به پایان رساندند. آخرین آمار از بازار مسکن در شهریور حکایت از کاهش بیش از ۶۰ درصدی خرید و فروش مسکن در کل کشور دارد که بیشترین افت از سال ۱۳۹۲ را نشان می‌دهد. هر چند این وضعیت رکودی در بازار مسکن سبب شده تا از قیمت‌های پیشنهادی تا حدودی کاسته شود اما افزایش قیمت مسکن در سال‌های گذشته و در نتیجه عدم کفاف تسهیلات موجود برای خرید سبب شده تا حتی کاهش هزینه خرید اوراق «تسه» نیز محرک جدی به شمار نرود. از این رو به دنبال کاهش تقاضا برای اوراق مذکور، افت قابل توجه قیمت‌ها را نیز شاهد هستیم. در مجموع در ۶ ماهه ابتدایی سال ۹۸، بیش از ۸ میلیون ورقه تسهیلات مسکن به ارزش افزون بر ۳۶۰ میلیارد تومان مورد دادوستد قرار گرفت.

 یک نیم‌سال از دریچه آمار

در ۱۱۸ روز معاملاتی نیمه نخست سال ۹۸، در فرابورس ایران به‌طور میانگین روزانه تعداد ۳میلیارد و ۷۳۳ میلیون ورقه به ارزش یک هزار و ۱۲۶میلیارد تومان مورد معامله قرار گرفت. به این ترتیب با ثبت این میزان معامله در ۶ ماه ابتدای سال جاری، شاهد رشد ۲۲۰درصدی ارزش معاملات و افزایش ۱۶۸ درصدی حجم دادوستدها نسبت به مدت مشابه سال ۹۷ بودیم. بررسی نوسان‌های شاخص فرابورس در این فصل حکایت از رشد بیش از ۱۷۵۹ واحدی این نماگر دارد. بیشترین میزان رشد شاخص در این فصل صعود حدود ۹۲ واحدی شاخص در چهارمین روز شهریورماه بود. ۲۵ تیرماه اما این بازار شاهد افت چشم‌گیری به میزان ۱۲۴ واحد بود. روند کلی این بازار در سال جاری صعودی بود به‌طوری که از کف خود یعنی ۲۲۵۸ واحد در ابتدای سال آغاز کرد و آخرین روز تابستان، تا سطح ۴۰۱۷ واحدی پیشروی کرد تا سقف جدیدی در کارنامه تاریخی این بازار ایجاد شود. 

بازارهای اول، دوم و پایه (بازارهای خرد) نیز در بازه زمانی مورد بررسی به‌ترتیب معامله بیش از ۱۴۵۷۰، ۷۳۷۴۰ و ۹۲۹۵۰ میلیون سهم به ارزش افزون بر ۶۳۲۰، ۲۹۳۹۸ و ۲۴۹۰۴ میلیارد تومان را تجربه کردند. همچنین طی معاملات نیم‌سال نخست ۹۸ در بازار ابزارهای نوین مالی بیش از ۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ورقه بهادار به ارزش ۳۰هزار و ۱۶۳ میلیارد تومان دادوستد شد که مرتبط با معاملات اوراق بدهی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و اوراق تسهیلات مسکن بود.