عصر یکشنبه خبر آمد که مدیریت فرابورس با استفاده از اختیارات خود در قوانین جدید بازارپایه، دامنه نوسان تابلوهای رنگی را از هفتگی به روزانه تبدیل کرده، موضوعی که پیش از این از سوی برخی فعالان بازار به عنوان راه‌حلی ساده برای ساماندهی این بازار مطرح شده بود.
این اصلاح به احتمال زیاد سبب فروکش کردن اعتراضات و کاهش فشار بر مدیران فرابورس خواهد شد، زیرا در این مورد کار به سوال یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی از وزیر اقتصاد کشیده شده بود.
قرار است از روز چهارشنبه این مصوبه که به تایید هیات‌مدیره «سازمان بورس و اوراق بهادار» هم رسیده اجرایی شود. تنها انتشار این خبر سبب شد روز دوشنبه بیشتر صف‌های فروش در بازارپایه متعادل شده و بعضا تبدیل به معامله در قیمت‌های مثبت یا صف خرید شوند. در گزارش پیش‌رو به برخی رویدادهای یک‌هفته گذشته در «بازار پایه فرابورس» پرداخته می‌شود تا کمکی هرچند اندک به علاقه‌مندان و سرمایه‌گذاران در این بازار پرریسک باشد. پیچیدگی قوانین جدید بازارپایه باعث شد برخی شرکت‌های فعال در زمینه‌های آموزشی اعلام کنند قصد برگزاری کلاس‌هایی را برای آشنایی شرکت‌کنندگان با ریزه‌کاری‌های این قوانین دارند. جدا از نیت خیر برگزارکنندگان، این موضوع هم دستمایه انتقاد و شوخی برخی اهالی بازار سرمایه شد و البته با اصلاح قوانین، به‌نظر می‌رسد منتفی شده باشد.
روز دوشنبه نماد خبازرس مربوط به شرکت «بازرسی و مهندسی صنعتی ایران» در تابلوی نارنجی گشایش یافت که خریداران در قیمت بالای هزار تومان طالب آن بودند، اما بازگشایی موفقیت‌آمیزی نداشت. خبازرس در یک‌سال گذشته به ازای هر سهم بیش از ۱۲۷ تومان سود ساخته و عملکرد ۹ ماه منتهی به ۳۱/ ۳/ ۱۳۹۸ آن هم نسبت به زمان مشابه سال قبل بهتر بوده است.
اگر خبازرس را (جدا از تفاوت‌های احتمالی در پروژه‌های آتی آنها) با شرکت مشابه‌اش در بازار دوم بورس یعنی «بازرسی فنی و کنترل‌خوردگی تکین‌کو» (رتکو) مقایسه کنیم که در یک‌سال گذشته (با سرمایه جدید) کمتر از ۴۰ تومان سود ساخته و در قیمت‌های حدود ۱۳۰۰ تومان معامله می‌شود، به این نتیجه می‌رسیم که بعید است ناظر به‌خاطر بالا بودن قیمت پیشنهاد شده از سوی خریداران، اجازه معامله نداده باشد.
با این ملاحظات به نظر می‌رسد مدیران سازمان بورس می‌توانند با طراحی سازوکاری شبیه «ثبت سفارش» که در عرضه‌های اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرد و مشخص کردن میزان درصد عرضه سهم از سوی سهامدار عمده، بازگشایی مناسب و شفافی را برای عرضه‌اولیه نمادهای جدید در بازارپایه رقم بزنند. سهامدار عمده خبازرس «سرمایه‌گذاری فرهنگیان» است که موفق نشد آن را در تابلوهای اصلی فرابورس پذیرش کند.
یکی از شرکت‌های بازار پایه زرد که در هفته گذشته مورد استقبال خریداران حقیقی قرار گرفت، «سرمایه‌گذاری پارس آریان» (آریان) بود که در بازار به عنوان سهامدار عمده «بانک پاسارگاد» (وپاسار) شناخته می‌شود. آریان به‌صورت مستقیم حدود ۱۰ درصد «هلدینگ توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه» (میدکو) را هم در مالکیت خود دارد که سرمایه‌گذاری‌های زیادی در زنجیره تولید فولاد و مس کرده و پروژه‌هایش به بهره‌برداری کامل نزدیک شده‌اند.
آریان یک‌بار شنبه هفته گذشته به‌خاطر صف خرید سنگین و یک‌بار هم دوشنبه بر اساس قوانین جدید، مشمول حراج با دامنه نوسان دو برابر حد مجاز شد، ولی هر روز با وجود عرضه نسبتا سنگین حقوقی‌ها با صف خرید چند ده میلیونی به کار خود پایان داد.
یکی دیگر از شرکت‌هایی که روز شنبه مشمول دامنه نوسان ۴ درصدی یعنی دوبرابر دامنه نوسان بازار نارنجی شد، «گسترش صنایع پیام» (لپیام) بود. درحالیکه صف فروش چندصدهزاری این سهم از هفته قبل سهامدارانش را آزار می‌داد، با جمع‌آوری صف فروش، خریداران در صف خرید نشستند که در مجموع سبب رشد قیمتی بیش از یک درصدی و معاملات بیش از یک میلیونی سهم شد.
لپیام اخیرا در یک شفاف‌سازی اعلام کرد زمین و سوله‌ای را در شهرک صنعتی سمنان که متعلق به یکی از زیرمجموعه‌های منحل‌شده‌اش بوده به فردی حقیقی که ظاهرا از فعالان بازار فروش لوازم خانگی است، به مبلغ ۲ میلیارد تومان به شکل نقد و اقساط واگذار کرده است. این زمین و سوله سال‌ها قبل برای تولید لوازم خانگی در آن منطقه خریداری شده که پس از واگذاری لپیام به یکی از حقیقی‌های معروف بازارسرمایه، نه‌تنها در سمنان موفق به تولید نشد که کارخانه‌های تولیدی آن در تهران و نقاط دیگر کشور هم تعطیل شد!
هفته گذشته درباره بیشتر نمادهای حاضر در تابلوی قرمز بازارپایه مطالبی گفته شد. «سرمایه‌گذاری معیار صنعت پارس» (معیار) یکی از نمادهای باقی‌مانده بود که هفته گذشته پیغام ناظر برای بازگشایی آن پس از دو رویداد برگزاری مجمع سالانه منتهی به ۳۱/ ۶/ ۱۳۹۴ (با تاخیر چند ساله) و نیز شفاف‌سازی شرکت درباره مباحث مطرح‌شده در آن مجمع، منتشر شد. «معیار» که قیمت پایانی ۶۲۴۱ ریال را از شهریور سال گذشته داشت، در روز چهارشنبه به قیمت ۱۳۰۰ تومان کشف قیمت شد که مورد تایید ناظر قرار نگرفت، اما روز شنبه با قیمت ۱۸۰۰ تومان معامله و تایید شد. کسانی که بازگشایی روز چهارشنبه با بیش از صد درصد رشد قیمتی را علت احتمالی ابطال معاملات می‌دانستند تایید معاملات چهارشنبه برایشان دور از انتظار بود.
معیار گرچه روز یکشنبه صف فروش به خود دید، اما به مرور مورد استقبال خریداران قرار گرفت و صف قابل‌توجهی از خریداران را به نمایش گذاشت. بسته شدن نماد معیار در شهریور سال گذشته هم داستان جالبی داشت. در روزهای سبز بازار در نیمه دوم تابستان سال قبل، نماد معیار طی هفت روز کاری از قیمت‌های زیر ۲۰۰ تومان که مدت‌ها معامله می‌شد، خداحافظی کرده و ۶۵۰ تومان را لمس کرد. در دو روز از این هفت روز معاملاتی، رشد قیمتی بالای ۵۰ درصد هم مورد تایید ناظر قرار گرفت. در روزهای پس از آن خریداران و فروشندگان اصرار بر رشد قیمتی حدود ۱۰۰ درصدی در یک روز داشتند که مورد تایید ناظر قرار نمی‌گرفت.
برخی از سهامداران هم یک پویش (کمپین) کوچک و غیررسمی برای تماس با کارشناسان فرابورس و اعتراض به ابطال معاملات به‌راه انداختند که نه‌تنها سودی نداشت، بلکه سبب شد حساسیت ناظر نسبت به نماد برانگیخته شود. آخرین مجمع شرکت در سال ۱۳۹۳ تشکیل شده بود و مدت‌ها از انتصاب اعضای هیات‌مدیره می‌گذشت که بهانه مناسبی برای بستن نماد توسط ناظر بود.
در پی این رویداد برخی سهامداران ناگزیر سراغ شرکت رفته و پیگیر برگزاری مجامع عقب‌افتاده از مدیر شرکت شدند. این سماجت سبب تشکیل مجمع سالانه مربوط به سال ۱۳۹۴ و در پی آن بازگشایی نماد حدود یک سال بعد شد. «سرمایه‌گذاری معیار صنعت پارس» با نام اولیه متفاوت و سرمایه ۵۰۰ میلیون تومانی در سال ۱۳۸۵ تاسیس شد و سرمایه خود را طی چهار مرحله افزایش، در سال ۱۳۹۰ به ۵ میلیارد تومان رساند. معیار را شاید بتوان یکی از چند طرح ناتمام دولت نهم و دهم دانست که سرمایه‌های مردمی را درگیر خود کرد، اما با گذشت بیش از یک دهه پیشرفت چندانی هم نکرد. تفاوت معیار با بقیه پروژه‌های ناتمام در آن بود که یکی از افراد صنعتگر و شاخص در زمینه فولاد که در راه‌اندازی کارخانه‌های بزرگ فولاد کشور نقش داشت، در راس آن بود.
این شخص پس از بازنشستگی نیز از تجارب خود برای ایجاد کارخانه‌های فولاد در نقاط مختلف کشور از جمله ساخت کارخانه «فولاد غرب آسیا» استفاده کرد. شاید بتوان گفت تجربه وی و برخی شرکت‌های دیگر مورد توجه مدیران دولت وقت قرار گرفت تا پروژه‌های متعدد تولید آهن و فولاد را در نقاط مختلف کلید بزنند. البته انتقاداتی به ساخت کارخانه‌های صنعت فولاد در مناطق کم‌برخوردار از آب وجود داشت که هنوز هم پاسخ مناسبی به آن داده نشده است.
معیار قرار بود در کنار کارخانه «فولاد غرب آسیا» در نزدیکی سلفچگان قم، شهرکی صنعتی ایجاد کند که زنجیره‌ای از کارخانه‌های صنعت فولاد را در خود جای دهد. با همکاری استاندار وقت استان قم، زمینی ۲ هزار هکتاری برای این کار در نظر گرفته شد که نهایتا دو قطعه خالص ۶۵ و ۱۵۶ هکتاری به زیرمجموعه‌های معیار واگذار شد. قطعه ۶۵ هکتاری برای تاسیس شهرک صنعتی مشتمل بر چند کارخانه بوده که زمین‌ها به‌صورت اجاره در اختیار آنها قرار گرفته است و البته ظاهرا پیشرفت طرح‌ها چندان قابل‌توجه نیست. قطعه ۱۵۶ هکتاری هم برای احداث کارخانه «فولادسازی مرصاد» در نظر گرفته شده که براساس نامه شفاف‌سازی شرکت به‌نظر می‌رسد به‌خاطر نیاز به سرمایه‌گذار و منابع مالی پیشرفت چندانی نداشته است.
شایعات تایید نشده‌ای وجود دارد که شرکت می‌خواهد آن را با وضع موجود و درحالیکه تنها برخی مجوزها و زیرساخت‌های آن فراهم شده به فروش برساند. گرچه صورت‌های مالی معیار تا سال ۱۳۹۷ منتشر شده اما چون یادداشت‌های مربوط به آن روی کدال قرار داده نشده نمی‌توان در این باره اطلاعات دقیقی کسب کرد. در فضای مجازی برخی کاربران، مالکیت کارخانه در حال تولید «فولاد غرب آسیا» را به معیار نسبت می‌دهند درحالیکه معیار هیچ سهمی از این کارخانه نداشته و فقط سهامدار عمده این دو مشترک هستند.
علیرضا توکلی
- 15
- 3
