ائتلاف اقتصادی ضد آمریکا

آلمان در حالی خود را به آمریکای‌لاتین نزدیک کرده که اروپا و آمریکای‌لاتین نگران هستند که دیگر آمریکا یک شریک حیاتی برای آنها نباشد، به همین دلیل برای تضمین بقای یکدیگر چشم به هم دوخته‌اند.

افزایش اختلافات اتحادیه اروپا و آمریکا در دوره دونالد ترامپ در زمینه مسایل مختلف به ویژه تجاری، کشورهای عضو این اتحادیه را واداشته است تا به دنبال فرصت‌های اقتصادی و تجاری جدید در دیگر نقاط جهان برآیند. از سوی دیگر بروز شکاف بی‌سابقه بین آلمان و آمریکا پس از نشست سران G7 که منجر به تاکید صدر اعظم آلمان بر لزوم استقلال عمل اتحادیه اروپا در قبال آمریکا شد، به این معنی است که از دیدگاه مرکل، آلمان به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا که رویکرد صادرات‌محور دارد، باید هر چه زودتر در پی یافتن و حضور در بازارهای جدید برای محصولات خود در دیگر کشورها باشد و مسلما آمریکای‌لاتین با توجه به جمعیت و ترکیب اقتصاد آن، گزینه مناسبی به شمار می‌رود.

کشورهای آمریکای‌لاتین تا به حال در قبال سیاست‌های خارجی آلمان با احتیاط برخورد کرده‌اند. این کشورها در حالی که خواهان تعمیق مناسبات با آلمان هستند، همچنان می‌کوشند در حریم تنش‌ها بین آلمان و کشورهای دیگر جهان دخالت نکنند. پس از آنکه ایالات متحده علایق چندانی در ارتباط با این کشورها از خود نشان نداد، چینی‌ها با استفاده از موقعیت، گستره نفوذ خود را به خصوص از مسیر تجاری و سرمایه‌گذاری‌ها، در این کشورها وسعت بخشیدند.

در مقایسه با چین، آلمان و اتحادیه اروپا تقریبا به مدار خویش چرخیدند. گفتنی است سیاست‌های خارجی آلمان در سال‌های اخیر بیش از همه متاثر از بحران‌ها بوده و براساس همین مسایل هم تعیین می‌شده‌اند‌ اما احتمالا اکنون این وضعیت تغییر خواهد کرد‌ زیرا تا چندی قبل کشورهای اروپایی، ایالات متحده را به عنوان قدرتمند‌ترین کشور جهان در کنار خود داشت، اما پس از اشتراک ترامپ در اجلاس کشورهای G7 آلمان به این مورد به شدت پی برد که حکومت ایالات متحده به جای مناسبات نزدیک گذشته، اکنون در قبال مسایل بنیادی در عرصه سیاست‌های جهان خود را از آلمان و اروپایی‌ها دور کرده است .

چند روز پیش آنگلا مرکل به آرژانتین و مکزیک سفر کرد و این شایعه مطرح شد که وی تلاش می‌کند یک ائتلاف ضد ترامپ ایجاد کند. مرکل در کنفرانس خبری با حضور رییس‌جمهور‌ آرژانتین گفت: همان‌طور که دیگران به دنبال هم‌پیمان هستند، برلین هم به دنبال هم‌پیمانانی در اموری است که برایش مهم به شمار می‌رود. مرکل در این دیدار ابراز امیدواری کرد که به زودی نتیجه توافق تجارت آزاد میان اتحادیه اروپا و مرکوسور مشخص شود. این دو بلوک اقتصادی مهم در جهان پیش‌تر هم بر مبنای توافق‌های تجاری فعالیت داشته‌اند‌ اما سیاست‌های دونالد ترامپ باعث شده این دو بلوک اقتصادی اقدام در راستای حصول توافق نهایی را امری فوری بدانند.

نشریه آلمانی هندلس بلات در مورد این ائتلاف جدید آلمان- آمریکای‌لاتین نوشت: این ائتلاف یک منطقه آزاد با جمعیتی بیش از ۸۰۰ میلیون نفر را ایجاد می‌کند. با توجه به تردیدها در قبال سیاست‌های تجاری آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ، توافق با آمریکای جنوبی می‌تواند تجربه‌ای همراه با رونق جدید را به همراه داشته باشد. شرکت‌های آلمانی زیادی پیش‌تر در آرژانتین فعالیت داشته‌اند اما رییس‌جمهور‌ پیشین آرژانتین سیاست انزوای بین‌المللی کشورش را در پیش گرفته و ایجاد همکاری مناسب را میان کشورش با آلمان سخت کرده بود، اما شرکت‌های آلمانی امروز امیدوارند که همکاری‌های موفقی با آرژانتین داشته باشند.

مرکل همچنین در سفر منطقه‌ای خود به مکزیک‌-مهم‌ترین شریک اروپا در آمریکای‌لاتین- هم سفر کرد، اما روابط خوب بین این دو کشور به دلیل تهدیدهای ترامپ علیه مکزیک به مخاطره افتاده است. آلمان و مکزیک دو کشوری هستند که با بیشترین انتقادهای شدید توسط رییس‌جمهور‌ آمریکا مواجه بوده‌اند. آلمان از جایگاه اقتصادی مکزیک سود برده است‌ اما همزمان با اینکه ترامپ تهدید کرده اوضاع را تغییر دهد، آلمان و مکزیک به دنبال راه‌های متفاوت برای افزایش همکاری‌های دوجانبه هستند. 

مکزیک به عنوان دومین اقتصاد بزرگ آمریکای‌لاتین به عنوان کشوری مطلوب برای سرمایه‌گذاری شرکت‌ها از سراسر جهان دیده می‌شود و اثبات کرده که یک شریک قابل اعتماد در تجارت آزاد است. گفتنی است شرایط استثنایی برای شرکت‌های آلمانی در مکزیک فراهم است. روابط مکزیک با آمریکا به گونه‌ای پیش رفته است که مکزیک فورا به یک شریک جدید برای تضمین جایگاه اقتصادی‌اش نیاز دارد. بنابراین مرکل قول داده تا توافق تجارت آزاد مکزیک با اتحادیه اروپا را در بهترین حالت امسال به نتیجه برساند.

پوشش رسانه‌ای در آلمان و آمریکای‌لاتین از این سفر مرکل نشان داد که نشست‌ها طی این سفر منطقه‌ای با انتظارات بالا برگزار شد. اگر چه مرکل تلاش کرد نشان دهد جایگزینی برای ترامپ نیست اما به نظر می‌رسد وی رهبر جدید این دنیای آزاد لقب گرفته است. مرکل در سفر اخیرش به آمریکای‌لاتین گفت که ایجاد دیوار علیه مهاجرت راه حلی برای چالش‌ها در این مسیر نیست. زمان‌بندی نشست‌های مرکل در یک زمان سرنوشت‌ساز برایش انجام شد. نشست گروه ۲۰ امسال در‌هامبورگ برگزار خواهد شد. مکزیک، آرژانتین و بسیاری از کشورها در این نشست به هدایت شرایط فعلی توسط مرکل در این روزهای همراه با شک و تردید نگاه می‌کنند.

هیاتی بلندپایه از مدیران اجرایی شرکت‌های آلمانی مرکل را در این سفر به منظور امضای قراردادها و توافقات اقتصادی و تجاری دو‌جانبه و نیز مذاکرات به منظور فراهم کردن زمینه لازم برای انعقاد توافقنامه تجارت آزاد بین اتحادیه اروپا و مرکوسور همراهی کردند. مرکوسور از آرژانتین، برزیل، پاراگوئه و اروگوئه به عنوان اعضای اصلی و بولیوی، شیلی، پرو، کلمبیا و اکوادور به عنوان اعضای ناظر تشکیل شده و عضویت ونزوئلا نیز به حالت تعلیق در آمده است.

مکزیک و آرژانتین پس از برزیل به عنوان دومین و سومین اقتصادهای بزرگ آمریکای‌لاتین شناخته می‌شوند. آرژانتین با توجه به پتانسیل اقتصادی و تجاری برای شرکت‌های آلمانی از کشورهای ایده‌آل برای سرمایه‌گذاری و تجارت محسوب می‌شود. در عین حال مرکل در شرایطی به مکزیک سفر کرد که این کشور پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ، به دنبال تقویت روابط خود با دیگر کشورها به ویژه دولت‌های اروپایی بوده است.

اکنون چشم‌انداز مثبتی فرا روی مکزیکی‌ها با توجه به سیاست‌های جدید تجاری، اقتصادی و همچنین اجتماعی آمریکا به ویژه افزایش تعرفه وارداتی کالاها و محصولات ساخت مکزیک که به آمریکا صادر می‌شوند و اخراج مهاجران غیر قانونی از آمریکا که به معنای بازگرداندن آنها به مکزیک خواهد بود، وجود ندارد. البته مکزیک تنها کشور آمریکای‌لاتین نیست که چنین دغدغه‌ای دارد. دیگر کشورهای آمریکای‌لاتین هم با توجه به برخورد غیرمنصفانه و یک‌جانبه‌گرایانه ترامپ با مکزیک نگران هستند که قربانیان بعدی تصمیمات ترامپ این کشورها باشند .

کشورهای آمریکای‌لاتین به خوبی از این مساله آگاه هستند که سیاست‌های حمایت‌گرایانه تجاری و اقتصادی ترامپ کاملا به ضرر آنها خواهد بود. مقامات آمریکای‌لاتین نگرانند که اجرای سیاست‌های ترامپ نه فقط در زمینه ممانعت از ورود مهاجران، بلکه در راستای تقویت اقتصاد آمریکا که با مواردی مانند افزایش مالیات‌ها و تعرفه‌ها بر کالاهای ساخت کشورهای آمریکای‌لاتین به ویژه مکزیک صورت خواهد گرفت، موجب شود ساختار کنونی روابط متقابل اقتصادی و تجاری آمریکای‌لاتین با آمریکا دستخوش تغییرات اساسی شود. شرکت‌های آلمانی در حال حاضر فعالیت‌های گسترده‌ای در مکزیک دارند. هم‌اکنون بیش از ۱۹۰۰ شرکت و کمپانی آلمان از جمله فولکس‌واگن، ب‌آ‌اس‌اف(BASF) و بایر در مکزیک فعالیت دارند و نه تنها فرصتی شغلی برای ۱۲۰ هزار نفر ایجاد کرده‌اند، بلکه هشت درصد از تولید ناخالص داخلی مکزیک را تامین می‌کنند.

آلمان افزون بر این، ششمین سرمایه‌گذار مهم در مکزیک محسوب می‌شود. شرکت‌های آلمانی از سال ۱۹۹۹ تا‌کنون حدود ۷ / ۱۴ میلیارد دلار در این کشور سرمایه‌گذاری کرده‌اند. حجم معاملات تجاری دو کشور نیز در حال حاضر بر ۱۸ میلیارد دلار در سال بالغ می‌شود.

راهبرد اقتصادی چین در آمریکای‌لاتین

در این میان هم با عدم تمایل حضور دولت فعلی آمریکا در فعالیت‌های اقتصادی و تجاری در منطقه آمریکای‌لاتین، چین به دنبال تقویت جایگاه خود در فعالیت‌های تجاری در منطقه آمریکای‌لاتین است. به نوشته روزنامه واشنگتن تایمز، ممکن است اوضاع ونزوئلا خوب نباشد و برزیل با رسوایی فساد روبه‌رو باشد اما از دید چین که سرمایه‌گذاری‌هایش در آمریکای‌لاتین به ۱۰۰ میلیارد دلار می‌رسد، طبق معمول این فقط تجارت محسوب می‌شود.

از چین به لطف سیاست‌های عمل‌گرایانه تجاری و دیدگاه دراز‌مدتش در برابر بی‌ثباتی‌ها در آمریکایی لاتین مصون بوده، به عنوان یک شرکت مهم راهبردی و منبع پول در پایتخت‌هایی همچون مکزیکو سیتی و بوئنوس آیرس یاد می‌شود. همزمان با اینکه منطقه آمریکای‌لاتین همچنان در حال منطبق کردن خود با سیاست خارجی ترامپ است، تحلیلگران بر این باورند که این منطقه برای بودجه‌رسانی تاسیسات زیربنایی خود به سوی مناطق دیگری از جهان به جای آمریکا چشم دوخته است.

در بحبوحه سیاست‌های دولت دونالد ترامپ با همسایگانش، چین اثبات کرده که یک هم‌پیمان قابل اعتماد‌تر برای دراز‌مدت است. ترامپ و مشاورانش تاکید دارند که سیاست اول آمریکا انزواطلب نیست بلکه سیاستی است که بر نفع بردن آمریکا، اقتصاد و کارگرانش از همکاری‌های مختلف جهانی متمرکز است، اما بسیاری معتقدند که چین به سرعت از خلاء‌های ایجاد شده در مورد موضوعاتی همچون مساله تغییرات جوی در جهان و تجارت آزاد به نفع خود استفاده می‌کند. یکی از اعضای موسسه سیاست خارجی در دانشگاه جان‌هاپکینز گفت: حقیقت این است که ناگهان توجه آمریکا بیشتر بر امور داخلی متمرکز شد که ممکن است تلنگری به چین برای تسریع اندک در اقداماتش باشد. البته این موضوع جدیدی نیست. فقط ناگهان گشایشی برای چین ایجاد شده است. درخواست سیری‌ناپذیری چین برای مواد خام در فرآیند صنعتی شدن این کشور طی سه دهه گذشته انکارناپذیر بوده است. حتی در زمانی که نرخ رشد چین در سال‌های اخیر کاهش داشته اما روند سرمایه‌گذاری‌های این کشور افزایش داشته است. چین اکنون بیش از ۱۰۰ پروژه تاسیسات زیربنایی را در سراسر آمریکای‌لاتین برعهده دارد. چین در این راستا، آمریکا را پشت سر گذاشته و به بزرگ‌ترین شریک تجاری بزریل، شیلی و پرو تبدیل شده است.

این نشان می‌دهد که چین در مورد منطقه آمریکای‌لاتین جدی است و راهبردهای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدت در این منطقه دارد. چین همچنان به افزایش بودجه‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و اجرای پروژه‌های تاسیسات زیربنایی در این منطقه ادامه می‌دهد. روسای جمهور و احزاب مختلفی طی دهه گذشته در کشورهای آمریکای‌لاتین به روی کار آمده‌اند اما چین همچنان برای حضور پررنگ در منطقه آمریکای‌لاتین جدی بوده است. با وجود برخی مشکلات اقتصادی در آمریکای‌لاتین از جمله تزلزل در اقتصاد بزریل و آرژانتین، تضعیف ارزهای منطقه و کاهش درآمدهای دولتی، چین هرگز نسبت به ماندن در منطقه آمریکای‌لاتین از خود شک و تردید نشان نداده است.

کاردسو در ادامه گفت: تغییرات ایدئولوژیک در منطقه آمریکای‌لاتین در برخی موارد روابط با آمریکا را پیچیده می‌کند اما نه دولت‌های چپ‌گرا و نه راست‌گراها هیچ مناقشه ایدئولوژیکی و سیاسی با چین نداشته‌اند. هدف راهبردی چین داشتن یک برتری یا تسلط اقتصادی جهانی است. اقتصادهای ضعیف شده اهدافی قابل توجه برای کشورهایی با این راهبرد محسوب می‌شوند. چین مطمئنا از ضعف فعلی در برزیل به عنوان فرصتی بزرگ برای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی استفاده می‌کند.

سرمایه‌گذاری در آفریقا

صدر اعظم آلمان درآستانه اجلاس ماه آینده G20 با سران کشورهای آفریقایی دیدار و بر لزوم افزایش سرمایه‌گذاری و مبارزه با فقر در قاره سیاه به عنوان راهی برای مهار بحران پناهجویان تاکید کرد. سران کشورهای گینه، مصر، ساحل عاج، مالی، غنا، تونس، رواندا و چند کشور دیگر در برلین برای بحت درباره طرح موسوم به «پیمان با آفریقا» دیدار کردند. هدف از این طرح بهبود شرایط اقتصادی در سراسر آفریقا در زمینه‌هایی مانند سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی است.

مرکل تقویت روابط با کشورهای آفریقایی را به یکی از اولویت‌های خود در زمان ریاست G20 دارای اقتصاد برتر در دنیا تبدیل کرده است. وزارت دارایی آلمان دوشنبه گذشته درباره مشارکت‌هایی با تونس، ساحل عاج و غنا به عنوان بخشی از طرح سرمایه‌‌گذاری تا سقف ۳۰۰ میلیون یورو به توافق رسید. صدراعظم آلمان در این دیدار افزود: آلمان درصدد کاهش فقر کشورهای آفریقایی از جمله در کشورهایی است که در دو سال گذشته صدها هزار نفر از مردمان آنها به عنوان پناهجو راهی اروپا و آلمان شده‌اند. وی همچنین خواستار مساعدت بیشتر کشورهای صنعتی برای انتقال اسلحه به کشورهای آفریقایی برای مبارزه با گروه‌های ستیزه جو و تقویت امنیت شد.