آشنایی با رشته هواشناسی و دروس آن

رشته هواشناسی یکی از پرکاربردترین رشته های دانشگاهی است

رشته هواشناسی

به علم مطالعه و بررسی فعل و انفعالات جوی و پدیده های هواشناسی تعيين کننده وضع هوا و اقلیم، هواشناسی می گویند. هواشناسی باتوجه به اندازه‌گیری ها و دیده بانی های ایستگاه های هواشناسی انجام می شود. کاربرد هواشناسی در زمینه های مختلف میباشد که از آن ها می توان به کشاورزی، نظامی، حمل و نقل و … اشاره کرد. کلیه داوطلبان فارغ التحصیل رشته های مختلف، برطبق اعلام سازمان سنجش و اموزش کشور، مجوز شرکت در کنکور دکتری هواشناسی را دارند.

اطلاعاتی در مورد هواشناسی

ایستگاه هواشناسی، متشکل از دو نوع سینوپتیک و کلیماتولوژی می باشد. ایستگاه های سینوپتیک به اندازه‌گیری عوامل جوی سطح زمین، دما، جهت و سرعت باد، رطوبت و فشار هوا می پردازند درحالیکه در ایستگاه های کلیماتولوژی، هواشناسی کشاورزی، اقلیم شناسی، باران و برف سنجی انجام می شود.

هواشناس به مطالعه درباره ی جو زمین و شرایط آب و هوایی می پردازد. هواشناس برای این که بتواند عوامل جوی را اندازه‌گیری کند و داده ها را جمع آوری و تفسیر کند یا وضعیت آب و هوایی و رویدادهای جوی را پیش بینی کند باید از ابزارها و وسایل مخصوص استفاده کند.

هواشناس باید ذهن پوینده ای داشته باشد تا بتواند مساله را حل کند. همچنین وی با داده های زیادی در این رشته سر و کار دارد که باید توانایی تحلیل آن ها را داشته باشد. از عوامل مؤثر در شغل هواشناسی می توان به دقت بالا و توجه به جزئیات اشاره کرد.

در رشته هواشناسی ، هواشناس درباره جو زمین و شرایط آب و هوایی مطالعه می کند

یک هواشناس، بسته به نوع کار و پستش، ساعت کاری متفاوتی دارد. به عنوان مثال به فردی که موظف است به صورت تمام وقت، حتی در روز های تعطیل کار کند؛ دیده بان هواشناسی میگویند. البته تعدادی هواشناس در برخی از مناطق در ایستگاه های هواشناسی به صورت شیفتی کار می کنند. از این رو محل کار افراد مختلف در حوزه هواشناسی نیز مختلف می باشد.

وظایف هواشناس

وظایف هواشناس به شرح زیر میباشد:

> یک هواشناس موظف است که از عکس های ماهواره ای، رادارها، سنسورهای راه دور و ایستگاه های هواشناسی در سراسر جهان، داده هایی را جمع آوری کند.

> از دیگر وظایف هواشناس می توان به سنجش فشار، دما، رطوبت هوا و میزان باد اشاره کرد.

> اموری همچون بکارگیری مدل های کامپیوتری و اصول علمی برای پیش بینی های کوتاه مدت و بلند مدت آب و هوایی از دیگر وظایف هواشناس به شمار می رود.

> هواشناس باید بتواند اطلاعات آب و هوایی را شرح دهد و گزارشاتی را به مخاطبان ارائه دهد.

هواشناس در ابتدای ورود به این شغل باید توانایی انجام اموری همچون مشاهده و ثبت آب و هوا، تهیه نمودار و کمک به کارکنان ارشد را داشته باشد. سپس باید بتواند کارهای پیچیده تری را با کسب تجربه بیشتر، انجام دهد که از آن ها می توان به ارائه پیش بینی ها در جلسات و برنامه های رسانه ای اشاره کرد.

مهارت و توانمندی های موردنیاز هواشناسی

مهارت و توانمندی های موردنیاز در رشته هواشناسی عبارتند از:

- دانشجوی رشته هواشناسی باید در دروسی همچون ریاضیات، امار و کامپیوتر، مهارت کافی داشته باشد.

- یکی از مهارت های موردنیاز در رشته هواشناسی، رویکرد منظم و ساختار یافته در کار می باشد.

- دانشجوی رشته هواشناسی باید بتواند داده های پیچیده را تحلیل و بررسی کند.

- داشتن ذهن پویا و جستجوگر، لازمه ی تحصیل در رشته هواشناسی است.

- دانشجوی رشته هواشناسی باید از مهارت حل مسئله برخوردار باشد.

- کسی که قصد تحصیل در رشته هواشناسی را دارد باید شخص مسئولیت پذیری باشد.

- از مهارت های لازم برای تحصیل در رشته هواشناسی می توان به دقت زیاد و توجه به جزئیات اشاره کرد.

- دانشجوی رشته هواشناسی موظف است که کار تیمی مناسبی را انجام دهد.

- یکی از توانمندی های موردنیاز رشته هواشناسی، آشنایی با زبان انگلیسی است.

- دانشجوی رشته هواشناسی باید به علومی ازجمله علوم آب و هواشناسی و محیط زیست ، علاقه ی بسیاری داشته باشد.

تحصیلات لازم برای ورود به شغل هواشناسی

علاقه مندان شغل هواشناسی، مجوز تحصیل در رشته هواشناسی در دانشگاه علمی و کاربردی یا تحصیل در رشته فیزیک گرایش هواشناسی و آب و هواشناسی در سایر دانشگاه های کشور را دارند. همچنین دانشجویان می توانند در مقاطع بالاتر این رشته در کشور، ادامه تحصیل دهند. در صورتی که علاقمندان رشته هواشناسی از مدارک تحصیلی عالی در این حوزه برخوردار باشند، فرصت های شغلی بهتری پیش روی خود دارند.

علاقه مندان برای ورود به این شغل میتوانند از طریق اگهی های استخدامی سازمان های هواشناسی، محیط زیست ، جهاد کشاورزی و… که نیازمند هواشناس هستند، اقدام کنند.

کارشناسی ارشد هواشناسی

به رشته هواشناسی در مقطع کارشناسی ارشد، آب و هواشناسی میگویند. این رشته متشکل از سه گرایش مختلف آب و هواشناسی محیطی، تغيير اقلیم و سینوپتیک است. درواقع یکی از رشته های مجموعه علوم جغرافیایی، رشته آب و هواشناسی می باشد.

ساعت کاری هواشناس بسته به نوع کار و پست او متفاوت است

مقاطع بالاتر تحصیلی

از گرایشهای رشته آب و هوا شناسی در مقطع ارشد می توان به گرایش آب و هوا شناسی کاربردی، تغییرات آب و هوایی، مخاطرات آب و هوایی، آب و ‏هوا شناسی سینوپتیک و آب و هوا شناسی شهری اشاره کرد. ‏

رشته هواشناسی در ایران

ایستگاه های موجود در سفارت خانه های کشورهای اروپایی به عنوان نخستین اطلاعات هواشـناسی در ایران محسوب میشدند. در اوایل دهه سی شمسی باتوجه به نیازهای روز افزون امور هواپیمایی و کشاورزی و ابشناسی، ساختارهای جدید ایستگاه های هواشناسی در ایران بوجود آمدند که یکی از آن ها ایستگاهای جمع آوری اطلاعات هواشنـاسی بود و بنگاه توسعه کشاورزی بر آن نظارت داشت.

پس از گذشت مدتی، سازمان هواشنـاسی، خدمات هواشناسی را به عنوان قسمتی از وزارت جنگ، جمع آوری و ارائه میکرد و پس از انقلاب سال۱۳۵۷ زیر نظر وزارت راه و ترابری قرار گرفت. از جمله ی پیش کسوتان هواشناسی ایران، دکتر گنجی و محمود حسابی هستند. همچنین مهدی بازرگان در زمینه هواشناسی، تالیفاتی دارد. دانشمندان بزرگ ایرانی به موضوع هواشناسی در کتاب هایشان اشاره کرده اند. ابوریحان بیرونی در کتاب آثار الباقیه، ابوعلی سینا در کتاب دانشنامه علائی بخش طبیعیات، اسفزاری خراسانی در کتاب آثار علوی، شهمردان بن ابالخیر رازی در نزهت نامه علائی.

دروس مشترک بین شاخه های جغرافیا

از دروس مشترک بین شاخه های جغرافیا می توان به جغرافیای آبها، جغرافیای زیستی، آب و هوای ایران، جغرافیای خاکها، ژئومورفولوژی ایران، اصول و روشهای برنامه ریزی ناحیه ای، منابع و مسائل آب ایران، مبانی جغرافیای جمعیت، مبانی جغرافیای اقتصادی:کشاورزی، مبانی جغرافیای روستایی، مبانی جغرافیای اقتصادی:صنعت، حمل و نقل و انرژی، جغرافیای سیاسی، جغرافیای کوچ نشینی، مبانی جغرافیای شهری، پژوهش میدانی در جغرافیا( روش تحقیق عملی)، ریاضیات، زمین در فضا، آمار و احتمالات۱، منابع و مآخذ جغرافیای ایران، تاریخ علم جغرافیا، فلسفه جغرافیا و جغرافیای کاربردی، کارتوگرافی( نقشه کشی )، نقشه خوانی، نقشه برداری( نظری و عملی)، روش تحقیق:نظری، اصول سنجش از دور، کاربرد عکسهای هوایی و ماهواره ای در جغرافیا، آمار و احتمالات۲:کاربرد آمار درجغرافیا، مبانی علم جغرافیا، کامپیوتر در جغرافیا، مبانی اقلیم شناسی، زمین شناسی برای جغرافیا و آب و هوای کره زمین اشاره کرد.

دروس اصلی مشترک بین گرایشهای جغرافیای طبیعی

دروسی ازجمله جغرافیای قاره ها، زمین شناسی ایران، جغرافیای کوارترنر، مسائل جغرافیایی مناطق خشک ایران، جنگل ومرتع و مسائل آن درایران، حفاظت خاک، جغرافیای ناحیه ای ایران، جغرافیای انسانی ایران( ۱):( جمعیت – اقتصادی)، متون جغرافیای طبیعی به زبان خارجی، جغرافیای انسانی ایران( ۲):( شهری – روستایی) نقشه برداری تکمیلی، ژئومورفولوژی اقلیمی، مبانی محیط زیست ، کاربردجغرافیای طبیعی در برنامه ریزی شهری و منطقه ای از دروس اصلی مشترک بین گرایشهای جغرافیای طبیعی به شمار می رود.

دروس پایه و اصلی رشته هواشناسی

دروس پایه و اصلی رشته هواشناسی، شامل ریاضیات، ژئومورفولوژی ایران، سنجش از راه دور، جغرافیای آبهای ایران، منابع و مآخذ جغرافیای ایران، جغرافیای خاکها، متون جغرافیایی به زبان خارجی، جغرافیای نظامی ایران، فلسفه ی جغرافیا، مبانی جغرافیای سیاسی، زمین در فضا، مبانی آب و هواشناسی، زمین شناسی برای جغرافیا، جغرافیای آبها، جغرافیای زیستی، ژئومورفولوژی عمومی، کاربرد آمار در جغرافیا، جغرافیای جمعیت، جغرافیای اقتصاد عمومی، جغرافیای روستایی( عمومی و ایران)، جغرافیای شهری( عمومی و ایران) می باشد.

دروس تخصصی رشته هواشناسی

از دروس تخصصی رشته هواشناسی می توان آمار و احتمالات، فیزیک نور، کلیات جغرافیای جهان، کامپیوتر، تئوری خطاها، تفسیر عکس، فتوگرامتری، هیدروگرافی، کارتوگرافی ریاضی، نقشه برداری، کارتوگرافی موضوعی، گرافیک، عکاسی و فن چاپ، اردو نقشه برداری هیدروگرافی، کارتوگرافی کامپیوتری، پروژه کارتوگرافی، جغرافیای خلیج فارس، نجوم ژئودزی، ژئودزی عمومی و کارتوگرافی را نام برد.

آینده شغلی هواشناس

یک هواشناس، مجوز فعالیت در اماکنی همچون ایستگاه های هواشناسی را دارد و علاوه‌براین می تواند مشغول به فعالیت در ادارات و سازمانهایی نظیر هواشناسی، سازمان حفاظت محیط زیست ، منابع طبیعی، شیلات، جهاد کشاورزی و وزارت نیرو شود.

میزان درآمد هواشناس

با توجه به استخدام هواشناس در سازمان های دولتی مرتبط با حوزه کاری اش، میزان درامد او همانند سایر کارمندان، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری می باشد.

رشته هواشناسی در مقطع کارشناسی ارشد تحت عنوان آب و هواشناسی نامیده می شود

گردآوری: بخش دانشگاه سرپوش