رشته میکروبیولوژی
میکروبیولوژی علم شناخت میکروارگانیسم ها یا جانداران میکروسکوپیک اعم از باکتری ها، ویروسها، قارچها و تک سلولی ها است. رشته میکروبیولوژی به نحوه استفاده بهینه از میکروارگانیسم ها جهت جلوگیری از زیان به زندگی انسان، حیوان و گیاه نیز می پردازد. از مشهورترین دانشمندان میکروبیولوژیست میتوان به لوئی پاستور و دکتر ملک زاده اشاره کرد. انتخاب رشته میکروبیولوژی به عاشقان زیست شناسی و اکتشاف موجودهای ریز جهان پیشنهاد می شود.
تاریخچه رشته میکروبیولوژی
اولین کسی که در خصوص موجودات میکروسکوپی اندیشید، دانشمند ایتالیایی، گیرولامو فراکاستورو بود که گمان میکرد بیماریها مسری هستند. با این که زاخاریاس یانسن در سال ۱۶۰۹ اساس میکروسکوپ را کشف کرد، اما پایه ریزی دانش میکروب شناسی به قرن ۱۷ میلادی برمیگردد که یک بازرگان پارچهٔ هلندی به نام آنتونی فان لیوون هوک توانست با میکروسکوپ اختراعی خود، اول الیاف پارچه ها و بعد دنیایی از موجودات و ذرات ریز را در قطره آب برکه مشاهده کند. وی حتی توانست گلبول قرمز را هم ببیند. در اواخر قرن ۱۷ نظریه تولید خود به خودی مورد بحث قرار گرفت.
در این موقع خیلی از دانشمندان از جمله فرانسیکو ردی، فکر می کردند میکروارگانیسم ها از مواد غیر زنده ایجاد شده اند. در سال ۱۷۶۶ اسپالانزانی نتیجه گرفت که میکروب ها از هوای غیرسترون وارد محلول های غذایی شده و آنها را فاسد می کنند. دو دانشمندی که به کنارگذاشتن نظریه خلق الساعه کمک شایانی کردند شیمیدان فرانسوی به نام لویی پاستور و پزشک انگلیسی به نام تندال بود. در ۱۰۰ سال پیش میکروب شناسان موفق به دریافت چند جایزه نوبل شده اند.
هدف رشته میکروبیولوژی
هدف رشته میکروبیولوژی، شناخت جانداران میکروسکوپی و مسائل گوناگون مربوط به زندگی آنهاست. علم میکروبیولوژی در خصوص نحوه استفاده بهینه از میکروارگانیسم ها و جلوگیری از ضررها و زیانهایی که میکروارگانیسم ها میتوانند به حیات انسان ها، دامها و نباتات وارد کنند، بحث می کند. یک میکروبیولوژیست با شناخت مسیر ایجاد بیماری میتواند آنرا متوقف نموده و از بروز یا پیشروی بیماری جلوگیری کند.
توانایی های لازم برای رشته میکروبیولوژی
برخی از توانایی های لازم برای رشته میکروبیولوژی عبارتست از:
- به روز بودن و آگاهی از آخرین پیشرفت های علمی
- ذهن جستجوگر و خلاق و حافظه خوب
- قدرت تجزیه و تحلیل مناسب
- صبر و حوصله زیاد
- مهارت خوب در حل مساله
- دقت بالا و توجه به جزئیات
- توانایی کار با نرم افزارها
وظایف فارغ التحصیل رشته میکروبیولوژی
وظایف فارغ التحصیل رشته میکروبیولوژی عبارت است از:
۱. انجام آزمایشات گوناگون برای شناسایی انواع میکروب ها
۲. بررسی و شناسایی میکروب ها جهت کنترل بیماری های عفونی
۳. استفاده از روش های متنوع برای تهیه و آزمایش داروهای جدید
۴. انجام آزمایش ها و پژوهش های گوناگون برای کنترل کیفیت مواد غذایی و استفاده بهینه و مطلوب از میکروارگانیسم ها در تولید مواد غذایی جدید و بهینه کردن مواد غذایی موجود
۵. انجام آزمایشات گوناگون در جهت استفاده از میکروارگانیسم ها برای کنترل آلودگی های محیط زیست و شیوع مواد سمی
۶. ارائه نتایج مطالعات به افراد و منابع معتبر
انواع گرایش های رشته میکروبیولوژی
>> رشته میکروبیولوژی پزشکی:
رشته میکروبیولوژی پزشکی به بررسی میکروب های بیماری زا برای انسان می پردازد. ذکر این نکته دارای اهمیت است که تعداد میکروب های بیماری زا در مقایسه با میکروب های مفید بسیار کم است.
>> رشته میکروبیولوژی غذایی:
رشته میکروبیولوژی مواد غذایی شاخه ای از میکروب شناسی است که به موضوعاتی مانند روش نگهداری مواد غذایی، شناخت آلودگی و فساد مواد غذایی و آشنایی با عفونت های ایجاد شده از میکرو ارگانیسم ها می پردازد.
>> رشته میکروبیولوژی صنعتی:
رشته میکروبیولوژی صنعتی به استفاده از میکروب های مفید در تولید مواد صنعتی مثل اسیدها، کودها، در رفع آلودگی های محیط زیست، در شناسایی آفات گیاهی و راههای مقابله با آن ها، در استخراج فلزات سنگین، در تصفیه نفت و ... مربوط می شود.
رشته میکروبیولوژی در مقاطع گوناگون
رشته میکروبیولوژی در ایران در هر سه مقطع کارشناسی، ارشد و دکتری تدریس می شود. در ادامه گرایشهای رشته میکروبیولوژی عبارتند از:
۱. دروس مقطع کارشناسی رشته میکروبیولوژی
> دروس عمومی رشته میکروبیولوژی
دروس عمومی رشته میکروبیولوژی شامل مبانی نظری اسلام، اخلاق اسلامی، انقلاب اسلامی، تاریخ و تمدن اسلام، آشنایی با منابع اسلامی، ادبیات فارسی، زبان عمومی، تربیت بدنی ۱ و ۲ است.
> دروس تخصصی رشته میکروبیولوژی
دروس تخصصی رشته میکروبیولوژی عبارتند از: میکروبیولوژی محیطی و آزمایشگاه، باکتری شناسی ۲ و آزمایشگاه، قارچ شناسی و آزمایشگاه، میکروبیولوژی صنعتی و آزمایشگاه، بیوشیمی فیزیک، مبانی فیزیولوژی گیاهی و آزمایشگاه، ایمونولوژی و آزمایشگاه، تکامل، ژنتیک ۲ و آزمایشگاه، میکروبیولوژی ۱ و آزمایشگاه، بیوفیزیک، شیمی عمومی و آزمایشگاه، زیست گیاهی و آزمایشگاه، فیزیک و آزمایشگاه، بیوشیمی ۲ و آزمایشگاه، زیست شناسی جانوری و ازمایشگاه، زبان تخصصی، باکتری شناسی و آزمایشگاه، میکروبیولوژی غذایی و آزمایشگاه، پروتوزئولوژی، دروس اختیاری، زیست شناسی مولکولی، ویروس شناسی، زیست شناسی پرتوی، ژنتیک ۱ و آزمایشگاه مبانی فیزیولوژی جانوری و آزمایشگاه، میکروبیولوژی ۲ و آزمایشگاه، اکولوژی عمومی، ریاضی عمومی، شیمی آلی و آزمایشگاه، بیوشیمی ۱ و آزمایشگاه، آمار زیستی، زیست شناسی سلولی و آزمایشگاه.
۲. گرایش های کارشناسی ارشد رشته میکروبیولوژی
>> میکروبیولوژی – میکروب های بیماری زا
>> میکروبیولوژی – میکروب شناسی صنعتی
>> میکروبیولوژی – میکروب شناسی محیطی
>> ژنتیک در کارشناسی ارشد زیست شناسی- علوم سلولی و مولکولی
>> میکروبیولوژی در کارشناسی ارشد زیست شناسی- علوم سلولی و مولکولی
>> بیوشیمی در کارشناسی ارشد زیست شناسی- علوم سلولی و مولکولی
>> بیوفیزیک در کارشناسی ارشد زیست شناسی- علوم سلولی و مولکولی
>> زیست فناوری (بیوتکنولوژی) – گرایش میکروبی
>> زیست فناوری دریا در کارشناسی ارشد زیست شناسی – علوم سلولی و مولکولی
۳. گرایش های دکتری رشته میکروبیولوژی
- میکروبیولوژی- وزارت علوم
- باکتری شناسی
- توکسین های میکروبی
بازار کار رشته میکروبیولوژی
فارغ التحصیلان رشته میکروبیولوژی میتوانند در ازمایشگاه های تشخیص طبی فعالیت کنند، همینطور اکثر فعالیت های آزمایشگاه های تولید خاک هم برعهده میکروبیولوژیست ها می باشد. آزمایشگاه های کارخانه های تولید مواد لبنی و غذایی نیز محل اشتغال خیلی از فارغ التحصیلان این رشته می باشد. همچنین کنترل کیفی تصفیه آب آشامیدنی و شرکتهای پتروشیمی و پالایش نفت یکی دیگر از فرصت های شغلی در این رشته محسوب می شود.
درآمد رشته میکروبیولوژی
درآمد میکروبیولوژیست ها نسبت به محلی که در آن مشغول بکار هستند متفاوت است، به عنوان مثال در آزمایشگاه های طبی درآمد بر اساس مصوبه وزرات بهداشت خواهد بود که برای این قشر در نظر می گیرد. در پالایشگاه های نفتی و در آزمایشگاه ها و مراکز تحقیقاتی تولید آنزیم و دیگر موارد پرکاربرد صنعتی درآمدی قابل قبول خواهند داشت، تعدادی از میکروبیولوژیست ها به واسطه ابداع روش های جدید در تولید بعضی مواد صنعتی و یا کشف ماده ای جدید بطور مداوم و در مبالغ بسیار بالا درآمد کسب می کنند. در واقع میزان درآمد در رشته میکروبیولوژی به تلاش و علاقه شما به این رشته بستگی دارد.
مشکلات محیط کار فارغ التحصیلان رشته میکروبیولوژی
تمامی مشاغل دشواری های خود را دارند بدین ترتیب افراد پیش از ورود و اشتغال به کار باید معایب و محاسن شغل مورد نظر را مورد بررسی قرار دهند کار در آزمایشگاه و محیط کار فارغ التحصیلان رشته میکروبیولوژی نیز از این قاعده و قانون مستثنی نیست.
افرادی که روحیه کار کردن با خون را ندارند افراد مناسبی برای رشته میکروبیولوژی محسوب نمی شوند، همینطور افرادی هستند که نمی توانند مدت زیادی روی مسأله ای تمرکز کنند و آنرا رها می کنند گاها میکروبیولوژیست ها ماهها و شاید سالها روی آزمایشی کار می کنند تا به نتیجه برسند بدین ترتیب افرادی که در این شغل اشتغال دارند باید صبر و حوصله بسیار زیادی داشته باشند. همینطور در این شغل شبیه دیگر مشاغل بیمارستانی و تحقیقاتی امکان ابتلا به بیماری های واگیر و عفونت ها وجود دارد بدین ترتیب میکروبیولوژیست ها باید تمامی نکات بهداشتی را رعایت کنند.
گردآوری: بخش دانشگاه سرپوش
- 18
- 4