چگونه برای دکتری انتخاب رشته کنیم؟

عصر روز گذشته دفترچه راهنمای انتخاب رشته‌های تحصیلی آزمون ورودی دکتری (نیمه‌متمرکز) سال ۱۳۹۸ منتشر شد و داوطلبانی که مجاز به انتخاب رشته‌های تحصیلی شده‌اند، باید از ۳۱ فروردین تا ۳ اردیبهشت نسبت به ثبت کدرشته محل‌های انتخابی در سایت سازمان سنجش اقدام کنند. از نکات قابل‌توجه این دوره قبولی ۹۲ درصدی حاضران در جلسه آزمون اسفندماه سال گذشته بوده است.

براساس آمارهای موجود برای شرکت در این آزمون تعداد ۱۹۶ هزار و ۴۳۷ نفر ثبت‌نام کردند که از این تعداد ۸۴ هزار و ۳۸۰ نفر زن و ۱۱۲ هزار و ۵۷ نفر مرد بودند. از تعداد ۱۹۶هزار و ۴۳۷ داوطلب ثبت‌نام‌کننده، تعداد ۱۸ هزار و ۸۵۸ نفر کارت دریافت نکردند و تعداد ۱۷۷ هزار و ۵۷۹ نفر کارت شرکت در آزمون ورودی دوره دکتری نیمه‌متمرکز سال ۹۸ را دریافت کردند. همچنین از تعداد ۱۶۳ هزار و ۳۲۱ داوطلب حاضر در جلسه ۱۵۰ هزار و ۵۳۵ داوطلب مجاز به انتخاب رشته شده‌اند که از این تعداد ۶۵هزار و ۵۵۰ نفر زن و ۸۴ هزار و ۹۸۵ نفر مرد هستند.

اما در دفترچه ۱۰۳ صفحه‌ای منتشرشده سازمان سنجش توجه به نکات می‌تواند برای یک داوطلب در مرحله دوم آزمون کمک زیادی باشد. در ادامه به مهم‌ترین بخش این دفترچه اشاره شده است.

این جدول را رعایت کنید!

گزینش نهایی در هر یک از کدرشته‌محل‌های آزمون دکتری سال ۱۳۹۸ از بین داوطلبانی است که دارای این شرایط باشند:

۱- براساس اعلام نتایج اولیه مجاز به انتخاب‌رشته شده باشند.

 ۲- نسبت به انتخاب کد رشته‌محل‌های تحصیلی در زمان مقرر اقدام کنند.

 ۳- حد نصاب نمره علمی لازم در کد رشته‌محل‌های انتخابی و برای مرحله دوم (مصاحبه و بررسی سوابق علمی و پژوهشی) آزمون کسب کرده باشند.

 ۴- در مرحله دوم آزمون (مصاحبه و بررسی سوابق علمی و پژوهشی) در یک یا چند دانشگاه شرکت کرده باشند.

 ۵- پذیرش نهایی در هر کد رشته‌محل مطابق ظرفیت در هر یک از سهمیه‌های مصوب و پس از تایید صلاحیت‌های عمومی انجام می‌شود.

۳ نکته کوتاه راجع به مرحله دوم

سازمان سنجش در دفترچه منتشر شده خود توضیحات زیادی درباره مرحله دوم آزمون که البته توسط دانشگاه‌ها برگزار می‌شود نداده است، اما توجه به سه نکته برای مجاز به انتخاب‌رشته‌شدگان مهم و ضروری است:

۱- دانشگاه‌ها و موسسات مجری دوره‌های دکتری چگونگی تشکیل پرونده متقاضیان، زمان و مکان برگزاری آزمون، نحوه مصاحبه علمی یا برگزاری آزمون تخصصی را از طریق پایگاه اطلاع‌رسانی خود و سازمان سنجش به داوطلبان اعلام خواهند کرد.

۲- در صورت نیاز و همچنین تشخیص دانشگاه مبنی‌بر برگزاری آزمون تخصصی، مواد آزمون و ضرایب امتحانی از طریق پایگاه اطلاع‌رسانی دانشگاه یا موسسه به اطلاع داوطلبان خواهد رسید.

۳- مرحله دوم آزمون (مصاحبه و بررسی سوابق علمی و پژوهشی) در دانشگاه برای هر داوطلب صرفا یک‌بار انجام می‌شود و عدم‌مراجعه داوطلبان در مرحله دوم آزمون، به منزله انصراف تلقی شده و برگزاری مجدد مرحله دوم مصاحبه و بررسی سوابق علمی و پژوهشی برای آن دسته از داوطلبانی که در این مرحله شرکت نکرده‌اند، امکان‌پذیر نخواهد بود.

نگاه‌تان به اعداد سهمیه‌ها باشد

یکی دیگر از نکات قابل‌توجه در این دفترچه برای داوطلبان، سهمیه‌های این آزمون است. به‌طور کلی در دفترچه منتشر شده دو سهمیه رزمندگان، ایثارگران و مربیان درنظر گرفته شده است که نحوه تخصیص سهمیه به این صورت است که: بیست‌و‌پنج درصد (۲۵%) ظرفیت هر کدرشته محل به همسر و فرزندان شهدا و مفقودالاثر، آزادگان و همسر و فرزندان آنان، جانبازان ۲۵ درصد و بالاتر و همسر و فرزندان آنان، اختصاص دارد. (سهمیه ۲۵ درصدی)

همچنین پنج درصد (۵%) ظرفیت هر کد رشته‌محل به جانبازان زیر ۲۵ درصد و همسر و فرزندان آنان و همسر و فرزندان رزمندگان با حداقل ۶ ماه حضور داوطلبانه در جبهه اختصاص دارد. (سهمیه ۵درصدی)

گفتنی است که براساس قوانین، حدنصاب نمره ایثارگران (اعم از ایثارگران مشمول ظرفیت ۲۵ درصدی یا ۵ درصدی) ۷۰ درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده در گزینش آزاد در هر کد رشته‌محل و حدنصاب نمره رزمندگان ۸۰‌ درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده در گزینش آزاد در هر کد رشته‌محل است.

همچنین ظرفیت سهمیه ایثارگران ۵ درصد و ۲۵ درصد در هرکد رشته‌محل در صورتی اختصاص می‌یابد که امکان گردکردن ریاضی حاصل ضرب سهم در ظرفیت وجود داشته باشد و مقدار اعشاری حاصل بزرگ‌تر از ۰.۵ باشد. به عبارت دیگر اگر مقدار اعشار کمتر یا مساوی نیم باشد به عدد صحیح کوچک‌تر گرد خواهد شد.

به عبارات دقت کنید!

با نگاهی به دفترچه، مقابل برخی از رشته‌ها عبارت پژوهش‌محور درج شده است. این عبارت دارای اهمیت زیادی است و مجاز به انتخاب رشته‌شدگان باید به آن توجه کنند، به‌طور کلی دو شیوه آموزشی برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری وجود دارد:

۱- شیوه آموزشی- پژوهشی: روشی است که محتوای برنامه آن مشتمل بر واحدهای درسی و پایان‌نامه است. این شیوه تا سال ۱۳۸۹ تنها شیوه آموزشی در ایران بوده و پذیرش دانشجو در کلیه دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور فقط به این روش صورت می‌گرفت.

۲- شیوه پژوهش‌محور: دوره دکتری تخصصی است که با محوریت پژوهش مبتنی بر دریافت واحدهای آموزشی محدود و ارائه رساله برگزار می‌شود. برگزاری دوره دکتری پژوهش‌محور مشروط به داشتن طرح پژوهشی تقاضامحور (طرح پژوهشی دارای کارفرمای مشخص که برابر قرارداد، اجرای آن به دانشگاه واگذار و اعتبارات کامل آن به همراه هزینه‌های نظارت بر آن توسط کارفرما تامین و نتیجه کار نیز تحویل گرفته می‌شود) با کارفرمای مشخص است.

گفتنی است، منظور از طرح‌واره، طرح اولیه رساله متقاضیان رشته‌محل‌های پژوهش‌محور است که در راستای طرح پژوهشی تقاضامحور که از طرف دانشگاه اعلام شده است، توسط داوطلب تهیه و تدوین و در زمان انجام مصاحبه و بررسی سوابق آموزشی، پژوهشی و فناوری به صورت مکتوب ارائه می‌شود.

همچنین طول مدت دوره در هر دو شیوه حداکثر پنج سال است.

چند توصیه درگوشی!

۱- با توجه به اینکه تغییر رشته، تغییر گرایش و انتقال دانشجویان در مقطع دکتری امکان‌پذیر نیست، لذا داوطلبان درخصوص مراجعه به دانشگاه‌ها برای درخواست پذیرش و انجام مرحله مصاحبه و بررسی سوابق علمی و پژوهشی دقت کنند.

۲- پذیرفته‌شدگان نهایی دوره روزانه آزمون ورودی دوره دکتری سال ۱۳۹۷، چه در دانشگاه قبولی ثبت‌نام کرده یا نکرده باشند، اجازه ثبت‌نام و انتخاب رشته در آزمون ورودی دوره دکتری سال ۱۳۹۸ را ندارند.

۳- دانشجویان اخراجی، انصرافی، ترک تحصیل تا پایان‌خدمت دوره ضرورت، مجاز به شرکت در آزمون و تحصیل در دانشگاه نیستند. سقف سنوات تحصیلی دوره دکتری، حداکثر پنج سال است و دانشجویانی که طی این مدت موفق به اتمام تحصیل نشوند، شرایط ادامه تحصیل را از دست خواهند داد.

۴- دانشجویان شاغل به تحصیل در دوره دکتری مجاز به شرکت در آزمون مجدد نیستند و دانشجویان مرد در صورت انصراف از تحصیل در دانشگاه، چهار ماه فرصت دارند برای رسیدگی به وضعیت مشمولیت، خود را به وظیفه عمومی معرفی کنند.

۵- سربازان در حال انجام خدمت، مجاز به تحصیل همزمان با انجام خدمت دوره ضرورت نیستند و در صورت قبولی در دانشگاه و نداشتن غیبت، برای برخورداری از معافیت تحصیلی، از خدمت ترخیص خواهند شد.

۶- از کلیه پذیرفته‌شدگان نهایی کدرشته محل‌های دوره‌های غیرروزانه شامل: دوره‌های نوبت دوم، پردیس خودگردان و مشترک در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، دانشگاه پیام نور و دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی غیردولتی غیرانتفاعی، شهریه دریافت خواهد شد.

۷- پذیرفته‌شدگان سنوات قبل در حال تحصیل در مقطع دکتری (آزمون دکتری سال ۱۳۹۶ و قبل از آن)، در صورت ثبت‌نام در دانشگاه باید تا پایان مهلت مقرر ثبت‌نام آزمون دکتری سال ۱۳۹۸، از تحصیل انصراف قطعی حاصل کنند.

محمدرضا حیاتی