آموزش‌وپروش از ترک تحصیل یک میلیون دانش‌آموز خبر داد؛ آمار غیررسمی «پنج میلیون نفر» است

در حال حاضر آمارها نشان می‌دهد حدود ۲۱۰ هزار دانش‌آموز دوره ابتدایی و حدود ۷۶۰ هزار دانش‌آموز دوره متوسطه، ترک‌تحصیل کرده داریم که این یک آسیب جدی است و باید برای آن برنامه‌ای داشته باشیم و بر آن تمرکز کنیم.»

سرپرست وزارت آموزش و پرورش چالش بعدی را افت کیفیت آموزشی دانست و گفت: «در دوران کرونا همه دنیا با کاهش کیفیت آموزشی روبه‌رو شده‌اند ولی صحبت من در مورد کیفیت پایین آموزشی در دوران قبل از کرونا است که مهارت خواندن، نوشتن و سواد مهارتی در آموزش‌و‌پرورش، حتی در آن دوران هم از کیفیت بالایی برخوردار نبود و باید برای ارتقای آن برنامه‌ریزی کنیم. بخشی از این ارتقای کیفیت به ارتقای نیروی کیفی آموزشی بستگی دارد.

نیروهای با مهارت بالا می‌توانند باعث ارتقای کیفیت آموزشی شوند و باید دانشگاه‌های فرهنگیان و شهید رجایی را در این مورد تقویت کنیم و تنها این دو دانشگاه را مسیر ورودی به آموزش‌و‌پرورش قرار دهیم.» البته یکی دیگر از دلایل ترک‌تحصیل دانش‌آموزان گرانی وسایل اولیه یک دانش‌آموز از قبیل کتاب، کوله پشتی، مداد، خودکار، دفتر و… است، چه‌بسا بسیاری از خانواده‌ها توانایی تهیه این اقلام را هم ندارند، چراکه با گسترش کرونا بسیاری از خانواده‌ها بیکار شدند یا حقوقشان آن قدر کم است که کفاف چنین هزینه‌ها را نمی‌دهد. از طرفی چندی پیش معاون سازمان بهزیستی گفته بود که از آغاز همه‌گیری کرونا در کشور، ۵۱ هزار کودک پدر یا مادر خود را بر اثر این بیماری از دست داده‌اند. چنین امری نشانگر شیوع فقر در بین جامعه ایرانی است. به همین خاطر بسیاری از کارشناسان بر این باورند که آمارهای اعلامی بسیار کمتر از واقعیت ترک‌تحصیل دانش‌آموزان است. با این تفاسیر یکی از بزرگ‌ترین علل ترک‌تحصیل دانش‌آموزان فقر است.

طبقه وسط حذف شده است!

در همین رابطه دکتر عالیه شکر بیگی، جامعه‌شناس به «جهان‌صنعت» گفت: به نظرم ترک‌تحصیل دانش‌آموزان به ناآگاهی و عقب‌ماندگی جامعه منجر می شود. البته اینکه ترک‌تحصیل در میان دختران بیشتر شده باشد یا پسران قضیه را به گونه‌ای دیگر پیچیده می‌کند. احتمالا یکی از دلایل ترک‌تحصیل دانش‌آموزان ناشی از شرایط کرونای حاکم در ایران است، چراکه از وقتی مدارس آنلاین شدند، بسیاری از والدین به خاطر گرانی و مشکلات مالی توانایی تهیه ابزار هوشمند برای فرزندانشان را نداشتند. به همین خاطر این فرزندان در چرخه ترک‌تحصیل‌ها قرار گرفتند. وی ادامه داد: با این تفاسیر به عقیده من از دیگر عوامل ترک‌تحصیل دانش‌آموزان می‌توان به فقر اشاره کرد، چرا که قبل از گسترش بیماری کرونا، فقر در جامعه به عنوان شکاف طبقاتی در بین جامعه ایرانی‌ها دیده می‌شد. بنابراین در حال حاضر به دلیل شرایط کرونایی فقر بیش از گذشته به چشم می‌آید. زیرا افرادی که به صورت پاره‌وقت یا روزمزد کار می‌کردند به دلیل تعطیلات پی‌در‌پی کرونا بیکار شدند.

همچنین زنانی که در جامعه کارگری فعالیت می‌کردند امروزه شرایط مناسبی برای کار ندارند. در نتیجه تمام این موارد باعث شده تا فرزندان آنها به دلیل مشکلات مالی ترک‌تحصیل کنند. این جامعه‌شناس با بیان اینکه فقر دامان اکثریت ایرانی‌ها را گرفته است بیان کرد: اکثریت ایرانی‌ها گرفتار فقر هستند. زیرا در حال حاضر فاصله شکاف طبقاتی به گونه‌ای دیده می‌شود که امروزه شاهد دو طبقه هستیم؛ یک طبقه که ثروتمندان را تشکیل می‌دهد و طبقه دیگر مختص فقرا است. در نتیجه به نظر می‌رسد طبقه متوسط به سمت طبقه پایین جامعه ریزش کرده است. بنابرین زمانی که چنین اتفاقی رخ می‌دهد شاهد نابرابری‌های فرهنگی، آموزشی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در جامعه خواهیم بود.

دکتر شکر بیگی اظهار کرد: امروزه ایرانی‌ها با مشکلات ریز و درشت بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند، ایرانی‌ها توانایی ایجاد زندگی حداقلی را هم ندارند، بنابراین ترک‌تحصیل دانش‌آموزان کمی دور از انتظار نیست.

ترک‌تحصیل ۵/۳ میلیون دانش‌آموز

ابراهیم سحرخیز کارشناس مسائل آموزشی معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش‌و‌پرورش نیز به «جهان‌صنعت» گفت: آمار ترک‌تحصیل دانش‌آموزانی که به شبکه شاد دسترسی ندارند حدود سه و نیم میلیون تن است. به نظرم تا زمانی که مدرسه به صورت حضوری برگزار نشود، آمار ترک‌تحصیل دانش‌آموزان از مرز پنج میلیون تن عبور می‌کند. خانواده‌های روستایی، خانواده‌های بدسرپرست یا بی‌سرپرست و برخی خانواده‌هایی که دغدغه معاش دارند توانایی تهیه ابزار هوشمند برای فرزندانشان را نداشتند.

بنابراین بهترین مکانی که می‌توانستیم به فرزندان آنها به صورت رایگان خدمات آموزشی و فرهنگی ارائه دهیم مدرسه بود. بنابراین دوسال است که دانش‌آموزان مدرسه را از دست دادند. وی افزود: بنابراین هنوز در جایگاهی نیستیم که به امید کلاس‌های آنلاین و صداوسیما مدارس را تعطیل کنیم. زمانی که مدارس حضوری بود باز هم با مشکلات بی‌عدالتی و نابرابری مواجه بودیم، چرا که دانش‌آموزان اقشار ضعیف جامعه و دهک‌های پایین دارای مشکلات معیشتی و حاشیه‌نشین‌ها همیشه وجود داشته و طی این مدت بیشتر هم شده‌اند. چه‌بسا براساس آمارهای منتشر شده تفاوت فاحشی بین نمرات طبقات پایین جامعه با دهک‌های بالای جامعه در آزمون‌های بین‌المللی مشاهده می‌شود. تفاوت بین نمرات آنها بیش از ۲۳ برابر است. زیرا براساس مطالعات دهک‌های بالای جامعه بیش از ۵۳ تا ۶۰ برابر دهک‌های پایین هزینه آموزش فرزندانشان می‌کنند.

وی افزود: به عقیده من بهتر است هر چه سریع‌تر جامعه هدف واکسینه شوند تا مدارس به صورت حضوری برگزار شود. زیرا به جز این موضوع با توجه به مشکلات اینترنت و هزینه‌های کمرشکن تحصیل آنلاین چاره‌ای نداریم. چرا که خانواده‌های روستایی به دلیل مشکلات معیشتی بسیاری از کودکان را وارد بازار مشاغل کاذب کردند. زمانی که مدارس باز بود، حداقل خیالمان راحت بود دانش‌آموزان پنج ساعتی از محیط خانواده و کار دور می‌شوند و درس می‌خوانند. این در حالی است که امروزه وزارت آموزش‌و‌پرورش هیچ کنترلی بر دانش‌آموزان ندارد. بسیاری از دختران ترک‌تحصیل کردند و کودک مادر شدند.

این کارشناس مسائل آموزشی اظهار کرد: همچنین به محض اینکه مدارس به صورت کلی حضوری شد، ابتدا باید از دانش‌آموزان امتحان بگیرند زیرا بسیاری از دانش‌آموزان در این مدت دچار افت تحصیلی شدند. علی‌الخصوص دانش‌آموزان دوره ابتدایی که آنها نیاز جدی به دوره جبرانی دارند. من بعید می‌دانم دانش‌آموزان دوره ابتدایی بتوانند اسم و فامیل خودشان را هم بنویسند. هیچ ابزاری جای معلم را نمی‌گیرد. اما در هر صورت اگر پزشکان اجازه دهند مدارس حضوری شود، برای دانش‌آموزان بهتر است ولی اگر قرار باشد با بازگشایی‌ها موج جدیدی از کرونا شروع شود و جان فرزندانمان به خطر بیفتد همان بهتر که مدارس حضوری نشود.

در نتیجه باید این ضرر را به جان بخریم تا حداقل جان عزیزانمان محفوظ بماند. در هر صورت آثار روانی و اجتماعی تعطیلی مدارس به اندازه بیماری کرونا بر جان همه ما سایه افکنده است. به نظرم طی این مدت یک نسل از دانش‌آموزان از لحاظ افت تحصیلی فدا شدند. سحرخیز گفت: با تمام این تفاسیر آمار اعلامی درخصوص ترک‌تحصیل دانش‌آموزان دقیق نیست، بنده از سرپرست وزارت آموزش‌و‌پرورش سوال دارم که چگونه به این آمار دست پیدا کرده‌اند!؟ اگر ملاک آمار حضور و غیاب دانش‌آموزان در شبکه شاد است، که این آمار دقیق نیست. زیرا بسیاری از پدر و مادرها به جای فرزندان در شبکه شاد حضور دارند و فرزندان را کودکان کار کردند.

او ادامه داد: وزارت بهداشت و آموزش‌و‌پرورش باید درخصوص بازگشایی مدارس تصمیم درستی را اتخاذ کنند. چرا که حدود ۳۰ درصد دانش‌آموزان روستایی هستند و پیش از شیوع بیماری کرونا هم آنها از لحاظ بهداشت وضعیت مناسبی نداشتند. در هر صورت ترک‌تحصیل دانش‌آموزان پدیده تک عاملی نیست، بلکه چندین عامل دست در دست هم دادند تا دانش‌آموزان زیادی را از چرخه آموزش خارج کند. از طرفی اخیرا اپیدمی جدیدی در بین دانش‌آموزان به وجود آمده که آنها دیگر رغبتی به مدرسه رفتن ندارند، به همین دلیل بازگرداندن کودکان به مدرسه کار سخت و دشواری است.