آغاز فصل گرما برای خانواده ها همیشه یادآور نزدیک‌شدن فصل ثبت نام مدارس بوده است؛ فصلی که حالا مدت هاست به قسمت ترسناک ماجرای تحصیل بچه‌ها تبدیل شده است. طرح ثبتنام دانش‌آموزان در مدارسی که در مناطق محل سکونت آن‌هاست، در سال‌های اخیر مشکلات زیادی در زمان ثبتنام ایجاد کرده است.
همه ساله در این فصل، انواع و اقسام گلایه و شکایت از سوی خانواده‌ها به اداره آموزش و پرورش استان ها سرازیر می شود، به‌خصوص در سال های اخیر که طرح محدوده بندی مدارس برخی والدین را به مرز جنون رسانده است. تصورکنید پدری برای ثبت نام فرزندش به مدرسه آن سوی خیابان مراجعه می کند. مسئول ثبت نام می گوید که آن دست خیابان در محدوده این مدرسه لحاظ نشده و به لحاظ قانونی اجازه ثبت نام فرزند شما وجود ندارد! بعد مدرسه ای را پیشنهاد می دهند که برای مثال ۲۰ دقیقه با خانه فاصله دارد.
پدر را تصور کنید که با حیرت و بهت جلوی میز مسئول ثبت نام ایستاده و نمی فهمد که اگر آن دست خیابان در محدوده این مدرسه ثبت نشده، پس کجا ثبت شده است؟ جالب است که هیچ پاسخ روشنی نه از سوی مسئولان مدارس و نه از سوی ادارات آموزش و پرورش وجود ندارد. همه علت ماجرا را به سیستم بالادستی و درپايان به آیین‌نامه اجرایی محدوده بندی مدارس ربط می دهند و در نهایت در پیچ و خم این پاسکاری ها، دلیل اصلی گم می شود. پدر باید دست فرزند خود را بگیرد و ببرد در مدرسه ای که دورتر است، ثبت نام کند بی آنکه بداند این چه قانونی است و البته نارضایتی او برای هیچ کس مهم نیست.
آنچه مثال زده شد البته در مورد همه صدق نمی کند و برخی قادر به دور زدن این قانون هستند. چطور؟ کمی که به مسئولان مدرسه اصرار کنید، در پايان راه هایی پیش پای‌تان خواهند گذاشت. می توانید اجاره نامه یا سند خانه کسی که آشنای شماست و در این محدوده هست را بیاورید و با آن ثبت نام کنید. یا اینکه در روشی دیگر کمی جیب خود را توی مدرسه بتکانید و چند صد هزار تومانی تقدیم کنید و ثبت نام‌تان را انجام دهید. برای پدری که نه پول دارد و نه اجاره نامه و نه سند، کاری از کسی ساخته نیست. قدم سایرین اما روی چشم است؛ بفرمایید این قانون ناقص را دور بزنید و وارد شوید.
معادله مجهول شهریه و محدوده!
اگر خانه شما در محدوده ای که مشخص شده قرار داشته باشد و بتوانید فرزندتان را در مدرسه ای که می‌خواهید ثبتنام کنید، از خطر رسته اید. در غیر این صورت باید کفش آهنی به پا کنید و وارد گود ثبت نام و مشکلات آن شوید. گاهی اما موضوع برعکس است. خانواده ها، خواهان ثبت نام فرزندان خود در مدارسی خاص هستند که از محل سکونت‌شان فاصله دارد. برای مثال چند مدرسه معروف وجود دارد و خانواده ای مایل هستند فرزند خود را حتما در این مدارس که البته اغلب غیرانتفاعی‌اند، ثبت نام کنند؛ چنانچه بنا به آمارهای وزارت آموزش و پرورش، بیشترین درخواست والدین مربوط به ثبت نام خارج از محدوده بوده‌است.
کم پیش نیامده که خانواده ای، تمام سه ماه تابستان را در تب و تاب این موضوع بوده اند و هر وقت که با آن‌ها مواجه شده ای، حرص و جوش مدرسه فرزندشان را خورده اند. با وجود اینکه مدارس غیرانتفاعی نیز این روزها عملا به قلک تبدیل شده و روزی نیست که خانواده ها در آن پول نریزند. با این حال با توجه به وضعیت مدارس دولتی ایران نمی توان به خانواده ها حق نداد که برای مدارس غیرانتفاعی سر و دست نشکنند. مدارس دولتی ایران هر سال بی کیفیت تر از سال قبل ظاهر می شوند و این در حالی است که بر خلاف قانون، این مدارس نیز این روزها اقدام به دریافت پول از خانواده ها می کنند.
اقدامی که در گذشته با قبح همراه بود و اگر انجام می شد، پنهانی بود و کسی علنا از آن صحبت نمی کرد. حالا اما بحث پول دادن به مدارس اين‌قدر عادی شده که دولتی ها نیز بر خلاف قانون اساسی که تحصیل در کشور را رایگان می داند، خیلی عادی این موضوع را با خانواده ها مطرح می کنند و آن را حق مسلم خود می دانند. در وزارتخانه ای مثل آموزش و پرورش ایران که مراجع غیر رسمی کمبود بودجه آن را ۱۰ هزار میلیاردتومان یعنی یک سوم بودجه اصلی اعلام می کنند، گویا این مسائل اهمیت خود را از دست داده است. آموزش‌وپرورش تنها قادر به پرداخت نصفه و نیمه حقوق فرهنگیان است و مدارس هزینه خود را از خانواده ها تامین می کنند، تمام! معادله مجهولی که مثل بسیاری از موضوعات دیگر در ایران پذیرفته شده، بی آنکه کسی به خود زحمت داده به دنبال مجهول بگردد.
جعل اجاره نامه برای ثبت نام
سحر، مادر ۳۷ ساله ای است که برای ثبت نام دختر ۱۲ساله اش در مدرسه مورد نظر اقدام به دریافت اجاره نامه قلابی کرده است. او در گفت و گو با «قانون» می گوید که همسرش به بنگاه پول داد و اجاره نامه جعلی گرفت و برای مدرسه برد تا توانستند فرزند خود را ثبت نام کنند. سحر در جواب اینکه چرا در مدارس نزدیک خانه ثبت نام نکردید، می گوید که مدرسه مشخصی از قبل مورد نظرشان بود. مدارس دیگر فضا و امکانات آموزشی مورد نظر آن ها را ندارد. او معتقد است که در مدارس غیرانتفاعی، معلمان را با دقت زیاد انتخاب می کنند، امکانات بهتری وجود دارد و نحوه برخورد کادر مدرسه با دانش آموز برخلاف مدارس دولتی مناسب و توام با احترام است.
همچنین این مدارس خلوت تر هستند. این مادر ۳۴ ساله می گوید که مدارس دو لتی به دلیل اینکه هزینه اندکی دریافت می کنند یا هزینه ای دریافت نمی‌کنند، نه به کیفیت اهمیت می دهند، نه به نوع برخورد و افرادی که به عنوان کادر آموزشی انتخاب می شوندو نحوه برخورد با دانش آموز را بلد نیستند. انگار که آموزش و پرورش فقط خواسته که زمینه تحصیل همگان را فراهم کند و مهم نبوده که چگونه؟ سحر البته در زمره خانواده هایی قرار دارد که از عهده هزینه گزاف مدارس غیرانتفاعی فرزند بر می آیند. این درحالی است که بسیاری از خانواده ها این امکان را ندارند و با این حال باز حاضر نیستند فرزند خود را به مدرسه دولتی بفرستند. اما عمده مشکل خانواده ها در فصل ثبت نام به همان محدوده جغرافیایی بر می گردد که خانواده ها برای خروج یا ورود به محدوده دست به هر کاری می زنند.
تخلفی که به عرف تبدیل شد
«برخی از خیابان‌‌ها حدفاصل دو منطقه آموزش‌وپرورش قرار دارند که برای ثبتنام دانش‌آموزان در این مدارس ستادهای ثبتنام مناطق با یکدیگر به تفاهم می‌رسند و اگر مدرسه ظرفیت داشته باشد از دانش‌آموزان ثبتنام می‌شود». این را «رحیم میر شاه ولد»، مدیر کل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش‌وپرورش می گوید و با اشاره به اینکه محدوده‌های مدارس با توجه به آمار جمعیتی با مشورت شورای معاونان آموزش و پرورش هر منطقه انتخاب می‌شود، ادامه می‌دهد:«هر محدوده با توجه به جمعیت و تعداد دانش‌آموزان و ظرفیت مدارس مشخص می‌شود و سپس کروکی آن کشیده شده و در اختیار مدیران مدارس قرار می‌گیرد».
به گفته مدیرکل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش و پرورش، دریافت هزینه‌های اضافی از سوی مدیران تخلف است، این در حالی است که این تخلف این روزها دیگر دارد به عرف تبدیل می شود و خانواده‌ها نيز ترجیح می دهند با پرداخت هزینه، خود را از دردسرهای بعدی برهانند. میر شاه ولد، مرزبندی محدوده‌های مدارس را منتهی به یک نقطه اتمام می داند و بدون اشاره به اینکه کمتر خانواده ای تا به حال برای شکایت از این طرح مراجعه کرده‌اند. دلیل عدم مراجعه خانواده ها برای شکایت البته روشن است.
این روزها افراد حوصله کاغذبازی و بروکراسی اداری و پیچ و خم شکایت و درپايان، مدت طولانی صبر بدون نتیجه ندارند؛ پس به راه های آسان تر برای دور زدن این قوانین روی می آورند. راه هایی که نه دردسر دارد، نه مدت طولانی زمان می برد و نه بی نتیجه است. فقط هزینه دارد و افراد این هزینه را می پردازند.
ثبت نام با آب سرد کن!
«محدوده بندی مدارس باعث شده که برخی منازل در مرزهای این محدوده بندی قرار بگیرند و خانواده ها را برای ثبت نام با مشکل مواجه کرده است». این نظر «مهدی‌بهلولی»، کارشناس آموزش و پرورش است که در گفت وگو با «قانون» مطرح می کند. بهلولی معتقد است که در محدوده اختیارات مدیران مدارس نیست که مغایر با آیین نامه اجرایی عمل کنند اما پول گرفتن و دور زدن قانون هم در محدوده اختیارات‌شان هست و هم برای خانواده ها به موضوعی معمولي تبدیل شده است.
بهلولی با اشاره به اینکه بارها از نزدیک شاهد بوده که کادر مدرسه، والدین را مجبور به پرداخت هزینه یا خرید تجهیزاتی نظیر آب سرد کن، امکانات آزمایشگاهی یا تعداد مشخصی برگه برای مدرسه کرده اند، گفت: « در بدترین حالت، مدیران هزینه ها را دریافت کرده و در جیب خود می گذارند. متاسفانه در حال حاضر وضعیت مدارس دولتی، وضعیت خوبی نیست و والدین در منطقه‌ای خاص به مدرسه ای خاص گرایش دارند. میزان تقاضا برای این مدرسه زیاد است و همین ازدحام، دست مدیران را برای دریافت هزینه باز می کند».
به گفته این کارشناس آموزش و پرورش، نوعی بی توجهی خودخواسته از سوی مسئولان نسبت به این موضوع دیده می شود؛ به گونه ای که انگار به عمد توجه کمتری دارند تا به خصوص در مناطق مرفه مردم نسبت به ثبت نام در مدارس خاص احساس نیاز کنند؛ چرا که در مدارس دولتی حداکثر تا یک میلیون از خانواده هزینه مي‌گيرند و بیش از این نمی‌توانند اما در مدارس غیرانتفاعی دست مسئولان مدرسه برای دریافت پول باز است و ممکن است ناگهان از یک خانواده، ۱۴ میلیون پول گرفته باشند.
آنچه مسلم است، مشکل ثبت نام مدارس سال‌هاست که وجود دارد و علاوه بر محدوده بندی های ناقص، کیفیت نامطلوب مدارس دولتی و ترس والدین از سپردن فرزندان‌شان به این فضا که در ذهن مردم به عنوان فضای خشن فاقد امکانات نقش بسته نیز، مزید بر علت است. امید است که دولت دوازدهم توجه بیشتری نسبت به افزایش کیفیت مدارس دولتی داشته باشد؛ چرا که آموزش و پرورش بر اساس قانون اساسی رایگان است و رایگان بودن، نباید منجر به قناعت به حداقل ها شود.
- 11
- 6
