اضطراب امتحان؛ دلیل حذف آزمون سمپاد

خبر معاون آموزش ابتدایی آموزش‌وپرورش کافی بود که دانش‌آموزان سمپاد، معلمان و خانواده آنها را برای تجمع اعتراضی به‌سمت آموزش‌وپرورش روانه کند. معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌وپرورش با بیان اینکه بر اساس تصمیم شورای عالی آموزش‌وپرورش برگزاری آزمون‌های تستی در دوره ابتدایی، استفاده از کتب کمک‌آموزشی و ورود مؤسساتی که به این بهانه وارد مدارس ابتدایی می‌شدند، همگی ممنوع شد، گفت: دیگر آزمون ورودی مدارس نمونه‌دولتی و تیزهوشان برگزار نمی‌شود.

بچه‌های سمپاد غمگین و عصبانی بودند، پلاکاردهای در دستشان را در هوا تکان می‌دادند و می‌گفتند ما مرغ عروسی و عزا شده‌ایم. چند نفرشان بعد از تجمع به روزنامه شرق می‌آیند و از دغدغه‌هایشان می‌گویند. آنها می‌گویند: «به ما گفته‌اند سمپاد راهنمایی را به‌علت فشار روانی حذف می‌کنند. اما این فشار روانی حذف نمی‌شود، چون مدارس غیردولتی مسلما آزمون ورودی دارند و این آزمون‌های ورودی باعث می‌شود که اگر فشاری برای آزمون سمپاد وجود دارد، باز هم اتفاق بیفتد و استرس ما کاهش پیدا نمی‌کند. ولی چون خودشان مدرسه غیرانتفاعی دارند برای اینکه درآمدشان بالا برود، چنین بلایی سر ما می‌آورند که مردم به سمت مدارس غیردولتی بروند». آنها می‌گویند:

«دعوای آموزش‌وپرورش با سمپاد قدیمی است؛ احمدی‌نژاد آمد و سمپاد را از زیر نظر ریاست‌جمهوری به زیر نظر آموزش‌وپرورش برد و این اتفاق باعث تضعیف سمپاد شد چون ما دیگر یک رئیس ثابت نداشتیم و آموزش‌وپرورش در کارهای ما دخالت می‌کرد. مثلا در مدرسه‌های ما پژوهش و هنر و ورزش بسیار حائز اهمیت است، ولی آنها این را نمی‌پذیرند».

پیش از این، رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی آموزش‌وپرورش، گفته بود: آزمون تیزهوشان و نمونه‌دولتی در پایه هفتم اثرات مخربی روی دوره ابتدایی داشت و یکی از مطالبات جدی خانواده‌ها این بود، زیرا با توجه به رقابت ناسالمی که شکل گرفته بود، پروسه بسیار استرس‌زایی بود و هزینه‌های بسیاری را نیز دربر داشت. در‌این‌میان، خانواده‌هایی که متمکن بودند می‌توانستند وارد کلاس‌های خاص شوند که زمینه سودجویی برخی مؤسسات را فراهم کرده بود. از سوی دیگر، خانواده‌هایی که شرایط مالی نداشتند برچسب عدم‌توانمندی و باهوش‌نبودن به فرزندشان می‌خورد که به‌لحاظ تربیتی آسیب‌رسان بود.

روز گذشته پیغام‌هایی در توییتر بین وزیر آموزش‌وپرورش و فاطمه سعیدی مطرح شد که نشان از رضایت نماینده کمیسیون آموزش از این اقدام داشت. فاطمه سعیدی درباره دلیل موافقت خود برای حذف این آزمون‌ها می‌گوید: «داستان این آزمون‌هایی که برای مدارس نمونه‌دولتی و سمپاد برگزار می‌شود به سال‌ها پیش بازمی‌گردد. مدارس تعدادشان کم بود و آموزش‌هایشان متفاوت بود و اگر آزمون ورودی برگزار می‌کردند، نوع آزمون‌ها شبیه آزمون‌های الان بود؛ نه کلاس تستی بود، نه معلم خصوصی می‌گرفتند و نه اینکه از اول ابتدایی بچه را از لحظه ورود آماده آزمونی بکنند که سال‌ها بعد برای رفتن به مدارس خاص گرفته می‌شود.

ما برای ورود به دو مرحله راهنمایی و دبیرستان در سیستم آموزشی سابق و حالا هم دوره متوسطه اول و دوم از بچه‌ها آزمون می‌گیریم و بچه‌ها از بدو ورود به مدرسه با اضطراب مواجه می‌شدند و کلاس برایشان برگزار می‌کردیم و جمعه‌ها و روزهای تعطیل و بعدازظهرشان را پر از کلاس‌ آمادگی برای ورود به سمپاد می‌کردیم؛ یعنی شما به هر مدرسه‌ای سر بزنید، به‌ویژه مدارس غیرانتفاعی، می‌بینید که می‌خواهند بچه‌هایشان را آماده کنند تا این بچه‌ها تیزهوش و نخبه بشوند و در این آزمون قبول شوند».

سعیدی در ادامه افزود: «این نوع غربالگری برای رفتن بچه‌ها به تیزهوشان را من به‌عنوان یک معلم اصلا قبول ندارم که بخواهیم چندین سال بچه‌ها را درگیر تست و کلاس و آزمون کنیم تا از پس یک امتحان دو ساعته بربیایند و با این سیستم غلط غربالگری به آنها بگوییم شما نخبه هستید. اصلا این نوع شناسایی تیزهوش و آموزش تیزهوشان نیست. ما باید نوع حمایت از تیزهوشان و نخبگان را عوض کنیم. شما یک اضطراب را از بدو ورود به مدرسه به دانش‌آموز می‌دهید و خانواده‌اش را هم درگیر می‌کنید و از همه مهم‌تر هزینه‌هایی است که خانواده‌ها برای این قضیه پرداخت می‌کنند. شما اگر بخشنامه‌های آموزش‌وپرورش را مطالعه کنید، در هر منطقه و ناحیه چند مدرسه سمپاد وجود دارد. تا الان فقط مراکز استان‌ها مدارس تیزهوشان داشتند و معلمان و تجهیزات و تمهیدات را برای آموزش تیزهوشان آماده می‌کردند. ولی الان اصلا چنین سیستمی نیست.

شما فکر نکنید که حالا هم مدارس تیزهوشان کار خاصی می‌کنند؛ فقط این بچه‌ها یک‌سری محفوظات بیشتر دارند. من فکر می‌کنم تأثیر منفی این آزمون‌ها روی بچه‌ها و این نوع انتخاب نخبه و تیزهوش انتخاب صحیحی نیست؛ اینکه یک بچه شش سال تمام هزینه بدهد، جمعه‌هایش را از بین ببرد که در آزمون مدرسه سمپاد قبول شود». این نماینده مجلس تأکید کرد: «نوجوان ما تحت این ظلم آشکار تمام دوران خوب نوجوانی را از دست می‌دهد، چرا؟ چون باید آماده یک آزمون شود. با استرس و اضطراب روزهای خوب زندگی او را می‌گیریم تا در نهایت بگوییم نخبه هستی یا نه! مورد دیگر در اساسنامه مدارس نمونه‌دولتی است».

ما در اساسنامه این مدارس حمایت از بخش کمتر‌برخوردار و دانش‌آموزان با استعداد مناطق ضعیف، یعنی آنهایی که نیاز به حمایت داشتند را داریم. مثلا بچه‌های مناطق کم‌برخوردار و محروم که برای ادامه تحصیل باید به‌جای دیگری می‌رفتند و نیاز به مدارس دولتی داشتند. در اساسنامه مدارس نمونه‌دولتی، هر دانش‌آموزی برای خود یک بودجه دارد که شامل تغذیه، خوابگاه و حمایت آموزشی می‌شود، نه اینکه شما در قلب تهران و در مناطق شمالی تهران هم مدارس نمونه‌دولتی داشته باشيد.

من اصلا قصه این مدارس را نمی‌فهمم و آنها هیچ تفاوتی با مدارس عادی ندارند؛ فرقشان با مدارس عادی یک آزمون است و ولع قبول‌شدن در این آزمون تفاوت این ماجراست. من حتما از این موضوع حمایت می‌کنم و سال‌ها پیگیر این موضوع بودیم. متأسفانه آموزش‌وپرورش به سمتی می‌رود که حتی برای آموزش عادی هم دستش در جیب اولیا است. این قصه بماند که خانواده‌ها چقدر هزینه و اضطراب متحمل می‌شدند و من افسردگی را در چهره دانش‌آموزانم می‌دیدم. مطمئن باشید با این کار نشاط و شادابی به بخش عمده‌ای از دانش‌آموزان برمی‌گردد و آنها از اضطراب گذشته رها می‌شوند».

سعیدی در پایان خاطرنشان کرد: « این حرف وزیر آموزش‌وپرورش صحیح است که شادی و نشاط از میان بچه‌های ما جمع شده بود؛ بچه‌هایی که ولع قبولی در آزمون داشتند. شما تصور کنید که ما دوره ابتدایی را با این آزمون‌ها شروع می‌کردیم که بچه‌ها در آزمون تیزهوشان قبول شوند. در دوره راهنمایی هم همین بود، اینکه آن‌قدر بخوانند تا در مدارس نمونه‌دولتی یا تیزهوشان قبول شوند.

وقتی دوره دبیرستان دوره دوم تمام می‌شود، همین دانش‌آموز را آماده می‌کنیم برای کنکور؛ کنکوری که تقریبا همه داوطلبان یک دانشگاهی قبول می‌شوند. من شدیدا از حذف این آزمون‌ها حمایت می‌کنم و از وزیر آموزش‌وپرورش می‌خواهم آموزش را در مدارس یکسان کند و طوری نیروها و معلم‌ها را آموزش دهد که تفاوتی بین مدارس ما نباشد و اگر قرار است نخبه و تیزهوشی داشته باشیم، مطمئن باشید در مدارس معمولی و شهرهای دور‌افتاده هم داریم؛ همان‌طور‌که نتایج کنکور ما نشان می‌دهد.

مسئله دیگری که نباید از آن غفلت کرد، کاسبی و دکان‌بازکردن مؤسساتی است که از این سیستم ناکارآمد بیشترین بهره را می‌بردند. انواع و اقسام کتاب‌های کمک‌آموزشی و کلاس‌های فوق العاده برای تست‌زنی و آماده‌شدن جهت این آزمون‌ها برقرار است. با لغو این آزمون‌ها می‌توان این دکان دو‌نبشی که به‌دلیل سیستم غلط به وجود آمده را تعطیل کرد. در این راه البته مقاومت‌هایی صورت خواهد پذیرفت که باید بی‌اعتنا به ‌ویژه‌خواران و انحصارطلبان مسیر درست را رفت».

اما صدرا سلطانی، معاون آموزشی مدارس علامه حلی (سمپاد) نیز در این رابطه به «شرق» می‌گوید: چیزی که به ما اعلام کردند، این است که قرار است آزمون ورودی دوره اول برگزار نشود. البته دلایلی که ارائه می‌کنند، بحث استرس دانش‌آموزان و درگیری کلاس‌های تست‌زنی است و مي‌گويند دانش‌آموزان عملا برای آزمون ورودی دوپینگ می‌کنند اما اگر آزمون ورودی برای دوره پایه هفتم نداشته باشند،  ... طبیعتا بعد از سه سال کلا دوره اول سمپاد نخواهیم داشت و کلا گویا قرار است دوره متوسطه سمپاد بماند. البته ما از تصمیم نهایی آنها بی‌خبر هستیم.

درصورتی‌که آزمون سمپاد حذف شود، با توجه به اینکه حدود ١٢ونیم درصد بچه‌ها در مدارس غیرانتفاعی درس می‌خوانند و نزدیک دو درصد بچه‌ها در تیزهوشان هستند، همین مسئله استرس دانش‌آزمون را به مدارس غیرانتفاعی منتقل می‌کند. همان‌طور که می‌دانید هزینه مدارس سمپاد نصف شهریه مصوبه‌ای است که آموزش‌وپرورش برای مدارس غیرانتفاعی دریافت می‌کند و البته مدارس غیرانتفاعی، به بهانه‌های مختلف خیلی بیشتر از مصوب آموزش‌وپرورش از خانواده دانش‌آموزان خود دریافت می‌کنند».

او در ادامه افزود: «به نظر ما این استرس از کلاس‌های ٣٠ تا٤٠ نفری و فضای کنکور نشئت می‌گیرد. خانواده‌ها می‌خواهند بچه‌هایشان در مدارس خوب تحصیل کنند و اینکه ما بخواهیم سمپاد را حذف کنیم، طبیعتا باعث نمی‌شود آن خانواده‌هایی که برای بچه‌هایشان اهمیت قائل هستند، اضطرابشان از بین برود. درباره عدالت آموزشی هم باید بگویم که ما تا وقتی مدارس دولتی‌مان بهینه نشود، این عدالت ایجاد نمی‌شود. این چه عدالتی است که بچه‌های تیزهوش و نخبه به مدارس دولتی بروند و به آن اطمینان کنند».

گفت‌وگوهای «شرق» در دو روز گذشته با دانش‌آموزان سمپاد نشان می‌دهد آنها به‌شدت نگران هستند و دغدغه‌های متفاوتی با هم‌سن‌وسال‌هایشان دارند. آنها به‌خوبی سیستم آموزشی را می‌شناسند و نیازمند توضیحی دقیق از جانب آموزش‌وپرورش هستند. خانواده‌های آنها در گفت‌وگو با «شرق» تأکید کردند که سال‌هاست برای آمادگی کودکشان در این آزمون هزینه کرده‌اند و حالا حذف این آزمون‌ها بدون اطلاع قبلی جفا در حق آنها است. به‌هر‌ترتیب شاید آنها می‌خواهند وزیر به حرف آنها گوش دهد. این حرف درست است که اضطراب آزمون سمپاد حالا به آزمون‌های تمام‌نشدنی مدارس غیرانتفاعی سوق پیدا می‌کند و در کنار این اضطراب آنها باید نگران هزینه‌های گزاف این مدارس هم باشند؛ مسئله‌ای که آموزش‌وپرورش هنوز برای حل آن پاسخی نداده است. 

شهرزاد همتی