انجام تمرین‌ها در خانه به‌جای مدرسه چگونه است؟

برای «هوانگ یی یانگِ» ۱۸ ساله مدرسه زمانی شروع می‌شود که او لپ‌تاپ خود را روشن کند. طی دو هفته گذشته نه زنگ مدرسه‌ای به صدا درآمده، نه راهرویی شلوغ بوده، نه خبری از کسی در غذاخوری‌ها بوده و نه اونیفورم مشترکی دیده شده است. «هوانگ» به‌جای اینکه سوار بر وسایل حمل‌و‌نقل عمومی به مدرسه دولتی خود در شانگهای برود، کلاس‌ها را به‌صورت زنده و اینترنتی تماشا می‌کند.

«جولیا هولینگ وورث» در گزارش ۲۹ فوریه در سی.ان.ان در مورد خطر کرونا و میلیون‌ها دانش‌آموزی که به مدرسه نمی‌روند ولی در عوض در خانه‌های خود به‌صورت آنلاین درس می‌خوانند نوشت، برای کلاس تربیت‌بدنی، معلم وی تمرین‌هایی را برای انجام به او و دیگر دانش‌آموزان می‌دهد. برای درس انگلیسی، او از طریق سخنرانی‌ها در کلاس‌های مجازی که دارای ۲۰ تا ۳۰ دانش‌آموز هستند به آرامی می‌نشیند و گوش می‌دهد. او روی «وب‌کم» (webcam) خود یک استیکر یا دستمال می‌گذارد تا اگر معلم از او خواستار پاسخ به سوالی شود، همکلاسی‌هایش نتوانند او را ببینند. این دختر ۱۸ ساله می‌گوید: «ما در خانه هستیم. بنابراین، خیلی قشنگ به‌نظر نمی‌رسیم.»

هوانگ به ندرت خانه را ترک می‌کند و یک ماهی می‌شود که دوستانش را هم ندیده است. اما از زمانی که منزوی شده و مجبور به حضور در خانه شده، به بخشی از جریانی تبدیل شده که «بزرگ‌ترین آزمایش یادگیری از راه دور در جهان» نامیده می‌شود. چین با یک ویروس مرگباری دست و پنجه نرم می‌کند که بیش از ۲۷۰۰ نفر را فقط در این کشور به کام مرگ فرستاده است. در تلاش برای توقف شیوع این ویروس، مدارس در سراسر این کشور بسته هستند و باعث شده حدود ۱۸۰ میلیون «بچه مدرسه‌ای» در چین در خانه‌های خود بمانند. سرزمین اصلی چین البته نقطه آغاز است. میلیون‌ها دانش‌آموز در هنگ‌کنگ، ماکائو، ویتنام، مغولستان، ژاپن، ایران، پاکستان، عراق و ایتالیا هم از این وضعیت متاثر شده و مدارس‌شان تعطیل شده است.

برای برخی، این یعنی از دست دادن کل کلاس‌ها اما برای برخی دیگر، این روش نوعی آزمودن آموزش آنلاین است. مقام‌ها در ایالات‌متحده، استرالیا و بریتانیا نشان داده‌اند که اگر اوضاع بدتر شود، آنها هم می‌توانند مدارس را تعطیل کنند.در حالی که آموزش آنلاین به بچه‌ها اجازه می‌دهد تا در زمان انتشار ویروس کرونا به تحصیل خود ادامه دهند و دچار محرومیت و عقب‌ماندگی از تحصیل نشوند اما مجموعه‌ای از مشکلات دیگر را هم به دنبال دارد. برای برخی دانش‌آموزان، مسائل، جزئی هستند: یا ارتباطات اینترنتی در وضعیتی متزلزل است یا انگیزه دادن به بچه‌ها با مشکل مواجه است. برای برخی دیگر، آزمایش یادگیری از راه دور به قیمت سلامتی روحی‌شان یا حتی آینده علمی‌شان تمام می‌شود.

انجام تمرین‌ها در خانه به‌جای مدرسه چگونه است؟

مولفه‌ها یا جزئیات مشابه هستند: یک لپ‌تاپ، یک ارتباط اینترنتی و اندکی تمرکز. اما نوع مطالعه آنلاین از مدرسه به مدرسه یا از کشور به کشور متفاوت است. برای هوانگ، آموزش در خانه یعنی صرف زمان در برابر کامپیوتر با تعاملات اندک اجتماعی. هیچ بحثی در کلاس وجود ندارد و هوانگ اغلب نمی‌تواند به خاطر ضعف اینترنت، از نزدیک صدای معلم را بشنود.

او احساس می‌کند که همکلاسی‌هایش- و معلمانش- در تقلا هستند تا همچنان باانگیزه بمانند. این دختر ۱۸ ساله می‌گوید: «ما نمی‌توانیم به معلمان‌مان پاسخ بدهیم هرچند آنها خواهان پاسخ به آن باشند. بنابراین، آنها احساس بدی دارند و ما هم احساس چندان خوبی نداریم». حتی پس از کلاس هم کار او تمام نمی‌شود. او معمولا تا ۱۰ شب پشت کامپیوتر می‌نشیند. هر شب تکالیف خود را که به‌صورت آنلاین به او داده شده تکمیل می‌کند. اگرچه هوانگ دوستانش را به‌صورت چهره به چهره نمی‌بیند اما معتقد است که احساس نزدیکی به آنها دارد؛ آنها در پیام‌رسان‌های مختلف چینی مانند «وی‌چت» و «QQ» بیش از حد معمول با هم به‌صورت آنلاین در تماس هستند زیرا همگی‌شان تشنه تماس و ارتباط هستند.

این دانش‌آموز خانه‌نشین می‌گوید: «از آنجا که نمی‌توانیم با هیچ یک از همسن و سالانمان دیدار حضوری داشته باشیم، به فضای مجازی و اینترنت روی می‌آوریم». به نوشته خبرگزاری دولتی شینهوا، در تمام چین، دانش‌آموزان مقاطع ابتدایی و راهنمایی ملزم به آموزش آنلاین هستند. چین پخش کلاس‌های مدارس ابتدایی را در تلویزیون دولتی شروع کرده است و یک بستر آموزشی انبوهِ مبتنی بر فهرست دروس ملی را آغاز کرده که ۵۰ میلیون دانش‌آموز می‌توانند به‌صورت همزمان از آن استفاده کنند.

در هنگ‌کنگ، جایی که مدارس یک ماه در تعطیلی به سر می‌برند، برخی معلمان کارهای متفاوتی انجام می‌دهند. در مدرسه بین‌المللی مونتسوری، دانش‌آموزان در گروه‌های کوچک در « Google Hangouts» با هم همکاری می‌کنند. بنابراین، آنها همگی می‌توانند یکدیگر را ببینند و با هم صحبت کنند. این مدرسه فقط با ارسال ویدئوها و فعالیت‌های درسی برای دانش‌آموزان روی وب‌سایت مدرسه کار خود را آغاز کرد اما به سرعت دریافت که برای دانش‌آموزان، دیدن یکدیگر و صحبت با معلمانشان الزامی است.

اکنون آنها در گروه‌های کوچک آنلاین با یکدیگر مطالعه می‌کنند. آدام برومفیلد، مدیر این مدرسه، می‌گوید: «آنها همگی داشتند دچار ملالت و کسالت و خستگی روحی می‌شدند. آنها در یک آپارتمان محصور شده بودند. هرگز تعطیلی یک مدرسه از این دست را تجربه نکرده بودم». او می‌گوید، سبک آموزش متفاوت منجر به نوآوری شده است؛ یک دانش‌آموز ویدئویی ساخت که در آن توضیح می‌داد که چگونه یک مساله ریاضی را حل کرده است و معلم هم یک ویدئو از یک ساحل تهیه کرده بود تا به درس زمین‌شناسی کمک کند».

تحصیل و آموزش در ایتالیا

دانش‌آموزان چینی و هنگ‌کنگی چند هفته‌ای است در کنج عزلت هستند، اما در ایتالیا – جایی که شیوع ویروس کرونا طی این هفته باعث شد افراد مبتلا به این ویروس به بیش از ۸۰۰ نفر افزایش یابند- آموزش از راه دور تازه در آغاز راه است. مدارس در مناطق «لمباردی» و «ونتو» تعطیل شده‌اند که شامل شهرهای میلان و ونیز هم می‌شود و اینها در مجموع جمعیتی بالغ بر ۱۵ میلیون نفر دارند.

در میلان دو دختر «گینی دوپاسکیه» از طریق ترکیبی از ارائه‌های «پاور پوینتی» در حال آموزش هستند؛ یک گروه کاری با دانش‌آموزان دیگر در Google Hangout و یک گفت‌وگوی ویدئویی زنده با معلمان. خانم دوپاسکیه می‌گوید: «به لحاظ احساسی، آنها خوب هستند. آنها با این سبک و روش جدید خو گرفته‌اند و از آن خوش‌شان آمده. تاکنون اصلا مشکلی ندیده‌ام». یک مشکل بزرگ برای او- مانند سایر والدین شاغل- همانا برقراری توازن میان کارها و تکالیف فرزندانش در خانه و وضعیت شغلی اش به‌عنوان مشاور است. او می‌گوید: «باید ساعات کاری‌ام را سازگار کنم.

توازن اندکی سخت است». در «کاسپالسترلنگو»- شهری در شمال ایتالیا در به اصطلاح «منطقه قرمز»، جایی که ده‌ها هزار نفر از ساکنان گویی به شکل موثری از بخش‌های دیگر کشور جدا شده‌اند- دختر ۱۵ ساله «مونیکا مورتی» دسترسی به برنامه‌های زنده ندارد؛ در عوض، او تکالیف خود را با استفاده از یک «نوت‌بوک» الکترونیک انجام می‌دهد. بر خلاف بسیاری از کودکان در سرزمین اصلی چین، عصرها او به پیاده‌روی می‌رود.

امتحانات تعیین‌کننده آینده

دانش‌آموزانِ مقاطع بالاتر به‌طور بالقوه‌ای با مشکلات به مراتب بزرگ‌تری نسبت به عقب افتادن در انجام کارهای مدرسه، دست به گریبانند. «جاناتان یی»، یک دانش‌آموز ۱۸ ساله در سال آخر دبیرستان در مدرسه بین‌المللی «شانگهای پینگه»، ورود مشروطی به دانشگاهی در بریتانیا داشت. در صورتی که بخواهد دانشگاه را در خارج از کشور شروع کند، باید در امتحان بین‌المللی کارشناسی ناپیوسته در ماه مه نیز خوب عمل کند؛ کاری که او سال‌هاست برای آن سخت تلاش می‌کند.

او می‌گوید: «اگر در آن امتحانات خوب عمل نکنم، به فنا می‌روم. فکر می‌کنم بد عمل نکنم زیرا خودم به تنهایی مطالعه کردم اما با این حال، مطمئن نیستم. هنوز عصبی هستم زیرا الان به مدرسه نمی‌رویم. بنابراین، ممکن است اطلاعاتی را که باید حضوری از معلمان‌مان بگیریم را از دست بدهیم». در ماه ژوئن، اکثریت قریب به اتفاق دانش‌آموزان در سرزمین اصلی چین باید در «گائوکائو» حضور یابند؛ امتحانات بسیار جدی و فوق‌العاده رقابتی برای ورود به دانشگاه. حتی در بهترین زمان ممکن، آن امتحانات می‌تواند زندگی‌ها را تغییر دهد؛ این امتحانات می‌تواند تمایزی میان دو چیز باشد: یا یک دانشگاه با کلاس و معتبر یا به دانشگاه نرفتن.

انرژی دانش‌آموزان به خاطر مطالعه برای امتحان تحلیل می‌رود و معلمان گاهی به آنها می‌گویند بر چیز دیگری متمرکز نشوند. اگرچه امکان تنظیم برگزاری دوباره یا تغییر زمان گائوکائو وجود دارد اما این نیازمند مطالعه دوباره کل آخر سال‌تان است. وزارت آموزش اعلام کرد که وضعیت را ارزیابی کرده و در مورد تاخیر یا عدم تاخیر این امتحانات تصمیم‌گیری خواهد کرد. مقام‌های پکن گفته‌اند که یک «امتحان مسخره آنلاین» پیش از گائوکائو وجود دارد هرچند این آزمونِ واقعیِ گائوکائو نیست. تمام اینها نتیجه ویروس کروناست.

مدارس و دانشگاه‌ها به حال تعطیل در آمده‌اند. زیرساخت‌های هر کشوری با دیگری متفاوت است. هر کشور به اقتضای شرایط داخلی خود نظام آموزشی را اداره کرده و در شرایط کرونایی نظام آموزشی را به پیش می‌برد. به هر روی، اگرچه مدارس هنگ‌کنگ، تا ۲۰ آوریل بسته‌اند اما این شهر در ۲۷ مارس و براساس برنامه ریزی‌های قبلی، امتحانات ورودی دانشگاه را برگزار خواهد کرد. تنها یک تفاوت وجود دارد: دانشجویان ملزم به حضور با ماسک و نشستن فاصله دار با یکدیگر هستند.

این برای دانش‌آموزان دیگری که در امتحانات دیگر کنار هم می‌نشینند هم درست است. «روث بنی»، در هنگ‌کنگ، دریافت که درس خواندن در خانه برای دختر ۱۴ ساله اش مفید نبوده است. او می‌گوید: «هیچ آموزشی در کار نیست. وضعیت درست مانند یک تعطیلات طولانی است.» دختر او اکنون به مدرسه شبانه روزی در انگلستان منتقل شده است. برخی از والدین نگرانی خود را نسبت به پرداخت هزینه‌های گران قیمت مدارس بین‌المللی که بچه‌هایشان در آنجا درس می‌خوانند پنهان نمی‌سازند. خانم «روث بنی» که یک مشاور آموزشی در مدارس برتر است، می‌گوید: اگر مدارس به بهترین وجه کار خود را انجام می‌دادند دیگر نیازی به این هزینه‌ها نبود. «برومفیلد»، مدیر مدرسه بین‌المللی مونتسوری، می‌گوید اگر مدارس هزینه‌ها را به والدین بازگردانند، دیگر این مدارس نمی‌توانند به بقای خود ادامه دهند. او خاطر نشان می‌سازد که برای معلمان هم زمان دشواری است؛ چرا که ساعات کاری‌شان بیش از حد معمول شده است.

اثرات روان شناختی

البته این خطر هم هست: اگرچه کرونا باعث شده بسیاری از دانش‌آموزان خانه‌نشین شوند اما به لحاظ روحی- روانی هم دچار آسیب می‌شوند. «اودیل تیانگ»، متخصص بهداشت روانی مستقر در هنگ‌کنگ، می‌گوید خسارت انجام ندادن فعالیت اجتماعی روزمره و روتین تاثیر بزرگ‌تری هم می‌تواند روی این بچه‌ها داشته باشد؛ بچه‌هایی که مجبورند در این شرایط حساس در کنار خود والدین خود شرایط پر استرسی را سپری کنند. ترس دیگر این است که یک «ترس عمومی از شیوع و تسری این ویروس وجود دارد و همه این را حس می‌کنند. بنابراین، این هم بر مشکلات افزوده می‌شود». او می‌گوید: «دروس روان شناختی هم باید آموزش داده شوند تا واقعا دریابیم که از دل این تجربه بهداشتی عمومی چه چیزی بیرون می‌آید.»

«کریس دیدی»، استاد دانشگاه‌هاروارد هم گفت مطالعات زیادی انجام شده است که نشان از تاثیرات منفی روان شناختی بر دانش‌آموزان دارد. آنها از همسالان خود منزوی شده و متحمل خسارات روحی شده‌اند. بچه‌هایی هم که در خانه مطالعه می‌کنند با همین تاثیر مواجهند. اما این استاد دانشگاه خاطر نشان می‌سازد که در این وضعیت که کرونا تقریبا همه جا گیر شده است کل مدارس به شکل از راه دور اداره می‌شوند.

آیا آموزش از راه دور چیز خوبی است؟

این اولین بار نیست که مدارس با تجربه بسته شدن و آموزش از راه دور مواجه می‌شوند. در کشورهایی که زمستان‌های سخت دارند، کودکان گاهی مشاهده می‌کنند که کلاس‌هایشان به خاطر «روزهای برفی» تعطیل می‌شود. در هنگ‌کنگ، سال گذشته برخی مدارس به خاطر تظاهرات دموکراسی خواهان هنگ‌کنگی تعطیل شدند و کلاس‌هایشان لغو شد. این‌گونه نیست که کارشناسان پرورشی و آموزشی هرگز به فکرتحصیل بدون معلم و به شکل چهره به چهره نبوده باشند.

کودکان در مناطق دورافتاده استرالیا درس‌های خود را از طریق رادیو پیگیری می‌کنند. در چین، هوش مصنوعی به ابزاری برای اطمینان دادن به دانش‌آموزان در اجتماعات روستایی برای دریافت تحصیلات بهتر تبدیل شده است. براساس گفته‌های «دیدی»، ترکیب برنامه‌های آنلاین و آموزش چهره به چهره بهتر از یادگیری به شکل آفلاین یا آنلاین است. در اینجا مساله، کیفیت آموزش است. او می‌گوید: «بدترین چیز برای دانش‌آموزان انزوای آنها در خانه است. بدون دریافت حمایت عاطفی از دوستانشان و بدون اینکه فرصتی برای داشتن یک مربی ماهر برای کمک به آنها داشته باشند.»

گزارشگر سی.ان.ان همچنین می‌افزاید: در «ووهان» با آغاز شیوع ویروس کرونا «شو مینگ شی» نزدیک به یک ماه در آپارتمان خود ماند. بسیاری دیگر هم هستند که در خانه‌های خود ماندند. بسیاری از این دانش‌آموزان قرار بود به استرالیا، آمریکا یا بریتانیا بروند. شیوع ویروس کرونا باعث شد محدودیت‌هایی هم از سوی کشورهای خارجی بر مسافرت‌های چینی‌ها وضع شود و بسیاری از چینی‌ها مجبور شوند از ترس این ویروس در کشور خود بمانند. آنها ترجیح دادند در خانه تحصیل کنند تا اینکه جان خود را از دست بدهند.

در سال ۲۰۱۷، به شکل تخمینی حدود ۹۰۰ هزار چینی در خارج از کشور درس می‌خواندند. بیش از نیمی از آنها به استرالیا یا آمریکا رفته بودند و میلیاردها دلار به اقتصاد کشور مقصد و کشور خود کمک کردند. با این حال، بسیاری از این کشورها از این پولی که چینی‌ها وارد نظام آموزشی‌شان می‌کردند محروم مانده‌اند؛ چرا که کرونا واهمه‌ای فراگیر ایجاد کرده است. هنوز معلوم نشده که چه تعداد از ۳۶۰ هزار دانش‌آموز و دانشجوی چینی که در آمریکا تحصیل می‌کردند در زمان شیوع این ویروس در خارج از آمریکا به سر می‌بردند. اما در استرالیا که محدودیت بر سفر در آغاز فوریه برقرار شد، مقام‌ها تخمین زده‌اند که ۵۶ درصد از دانشجویان و دانش‌آموزان چینی- حدود ۱۰۶ هزار و ۶۸۰ نفر- هنوز در خارج از استرالیا هستند. قرار بود این ترم از اواخر فوریه یا اوایل مارس آغاز شود.

«اندرو نورتون»، استاد شیوه سیاست آموزش عالی در استرالیا گفت: «برای استرالیا، نمی‌توانست اوضاعی بدتر از این اتفاق بیفتد. این دقیقا همان برهه از سال است که مردم از چین به استرالیا می‌آیند». شیوع این ویروس مصادف شده با سال نو در چین؛ مهم‌ترین روز در تقویم چینی که بسیاری به دیدار خانواده می‌روند. مبتلایان به ویروس کرونا در استرالیا می‌توانند از راه دور آموزش‌های خود را ادامه دهند و شروع ترم جدید هم با چند هفته تاخیر شروع می‌شود.