معضلی به نام کنکور

یکی از مواردی که انتقاد تند دکتر «مصحفی» و نیز اعتراض و ناخشنودی بسیاری از معلمان و دبیران زحمتکش ریاضی را به‌همراه داشت، چاپ کتاب‌های حل‌المسائل بود. وی در نوشتاری در آبان سال ١٣٥٠ در باب کتاب‌های حل‌المسائل تأکید کرد: هر کنگره یا سمیناری که از دبیران ریاضی تشکیل شده، قطع‌نامه آن بازگوکننده اعتراض به چاپ کتاب‌های حل‌المسائل بوده است. در دوره‌های گذشته در مجله یکان نیز بارها این اعتراضات منعکس شده است.

تألیف کتاب‌های کمک‌درسی یا حل‌المسائل غیر از مسائل متن کتاب‌های درسی (که به گسترش میزان معلومات و اطلاعات دانش‌آموزان کمک کند) امری است مفید که در بسیاری از کشورها به آن عمل می‌شود. حتی در بعضی از این کشورها مؤسسات آموزش عالی به این امر مبادرت می‌کنند، اما غیر از ایران شاید در هیچ کشور دیگری، حل‌المسائل کتاب درسی در اختیار دانش‌آموز قرار نداشته باشد.

عجیب این است که آن عده قلیل از معلمان ریاضی که دست‌اندرکار تألیف حل‌المسائل کتاب‌های درسی هستند، معترفند که آلت دست ناشران سودجو بوده‌اند و به اینکه نتیجه غائی کار آنان، زائل‌کردن استعدادهای دانش‌آموزان بوده است، اقرار می‌کنند.

 این نکته را هم نباید ناگفته گذاشت که اکثریت به‌اصطلاح مؤلفان حل‌المسائل کتاب‌های درسی، اشخاصی هستند که از درس و مدرسه بی‌اطلاعند. اینان جزوه‌های تکالیف دانش‌آموزان را به دست می‌آورند و آنها را چاپ و با نام ساختگی منتشر می‌کنند، بدون آنکه حتی از این تألیفات خود سررشته‌ای داشته باشند.

حل‌المسائل کتاب‌های درسی نه‌تنها مغایر با هدف‌های آموزشی است، بلکه بیشتر آنها معجونی است از غلط‌های فاحش علمی و کج‌روی‌های ناشیانه و گمراه‌کننده. دانش‌آموزانی که ندانسته این کتاب‌ها را مورد استفاده قرار می‌دهند، آنگاه به بیهودگی این کار خود پی ‌می‌برند که برای جبران‌مافات خیلی دیر شده است.

 وی در انتقاد از بازار تست‌نویسی کنکور، ناشرانی را که به‌اصطلاح «مرکز بورس کتاب‌های حل‌المسائل» بوده‌اند، عرضه‌کنندگان انواع کتاب‌های تست برای فروش می‌دانست. دکتر «مصحفی» در اظهارنظر خود صراحتا می‌گفت: این ناشران برای آنکه در رقابت‌های تجاری عقب نمانند و از هزینه حق‌التألیف نیز معاف باشند، از تألیفاتی استقبال می‌کنند که تهیه‌کنندگان آنها به‌غیر از چاپ نامشان در پشت جلد کتاب، توقع دیگری ندارند.

جالب اینجاست که برخی از ایشان یا ردشدگان چند دوره متوالی کنکورند یا هنوز تحصیلات دبیرستانی را به پایان نرسانده‌اند، باوجوداین برای داوطلبان کنکور، کتاب‌های تست و راهنما تهیه و تألیف می‌کنند! غیر از ناشران بازاری، آموزشگاه‌ها و دارندگان کلاس‌های کنکور نیز برای گرمی بازار خود، انواع جزوه‌های تست را عرضه می‌کنند.

تست‌نویسی به صورت یک اپیدمی درآمده است، درحالی‌که در جامعه ما عده آنان که در این رشته تخصص داشته باشند، شاید از تعداد انگشتان دست تجاوز نکند.  ظاهرا تهیه تست، کار بسیار ساده‌ای تلقی شده است. برخی افراد مسئله‌های حل‌شده‌ای را به‌عنوان تست منتشر می‌کنند، درصورتی‌که یک تست به معنی واقعی باید شرایط معینی، متناسب با هدف موردنظر را دارا باشد و تهیه آن نه‌تنها کار ساده‌ای نیست، بلکه تخصص و استادی ویژه‌ای می‌خواهد.  یک کتاب تست عاری از اشتباه، وقتی می‌تواند در موفقیت داوطلب کنکور تأثیر داشته باشد که اولا وسیله‌ای باشد برای یادآوری و ممیزی نکات دقیق و نهفته متون کتاب‌های درسی و ثانیا به داوطلب بیاموزد که در تعیین پاسخ‌های درست پرسش‌های کنکور، مناسب‌ترین روش کدام است.

فاطمه کاظمی