بازی با روان دانشجویان؛ آقای وزیر! مگر دانشگاه پادگان است

محمدعلی زلفی‌گل درخصوص تعامل وزارت علوم با ستاد کل نیروهای مسلح گفت: «در اثر تعامل وزارت علوم با ستاد کل نیروهای مسلح، قرار شد چند اتفاق بیفتد؛ مهم‌ترین آن راه‌اندازی دفاتر نیروهای مسلح در دانشگاه‌ها است. برای امریه سربازی پارک‌های علم و فناوری قرار شد یک دفتر در هر دانشگاهی به نماینده نیروهای مسلح اختصاص داده شود تا قراردادها و تفاهمنامه‌هایی که قرار است با نیروهای مسلح انجام شود، از این طریق پیگیری شود. در آیین‌نامه دانش‌بنیان مجوز استخدام ۳۰۰ نیرو برای پارک‌های علم و فناوری و بخش پژوهشی گرفته شده است.»

هنوز ساعاتی از انتشار خبر نگذشته بود که با واکنش‌های بسیاری روبه‌رو شد. برخی این اقدام را خلاف قانون و برخی تحقیر دانشجویان دانستند اما وزیر علوم در پاسخ به واکنش‌های ایجاد دفتر تعامل نیرو‌های مسلح در دانشگاه‌ها گفت: «‌این مورد تازه‌ای نیست و قبلا هم وجود داشته است به این صورت که یک کارشناس اداری که استخدام ستاد کل نیرو‌های مسلح باشد، در دانشگاه حضور می‌یابد و تقاضای سرباز نخبگان، امریه‌های پسادکتری و کسری خدمت سربازی و همچنین قرارداد‌های استادان با صنایع دفاعی را پیگیری و تسهیل می‌کند که وقت و انرژی دانشجویان هدر نرود. با توجه به تسهیلات جدیدی که ستاد کل نیرو‌های مسلح به جامعه دانشگاهیان فرهیخته اختصاص خواهد داد امریه فناوری، امری پسادکتری، کسر خدمت مربوط به رساله‌های دکتری و کارشناسی‌ارشد، قرارداد‌های پژوهشی با صنعت دفاعی و پیگیری معافیت دانشجویان برای سربازی تسهیل می‌شود.»

مگر دانشگاه پادگان است

در همین حال مصطفی نیلی، وکیل دادگستری با اشاره به قانون ممنوعیت ورود نیروهای مسلح به دانشگاه‌ها به «جهان‌صنعت» گفت: طبق قانون ورود نیروهای مسلح به دانشگاه‌ها ممنوع است. این طرح تیرماه ۱۳۷۹ به مجلس ارائه و یک ماه بعد در ۳۰ مردادماه تصویب شد. بر اساس این قانون ورود نیروهای مسلح اعم از نظامی، انتظامی و اطلاعاتی برای انجام ماموریت‌های امنیتی، حمل و نگهداری سـلاح و دستگیری افراد در محیط دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور ممنوع است. البته این قانون، یک تبصره هم دارد که بنا بر آن، ورود نیروهای مسلح به دانشگاه در شرایط اضطراری فقط با درخواست رییس دانشگاه یا مرکز آموزش عالی و با موافقت وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در چارچوب ضوابط قانونی مقدور است و در صورت غیاب هر یک از افراد مذکور این مسوولیت بر عهده قائم‌‌مقام قانونی وی خواهد بود.

وی افزود: جدای از این موارد هنوز مشخص نیست دفاتر نیروی‌های مسلح در دانشگاه‌ها چه کاری انجام دهند. مگر دانشگاه پادگان است. بنده ربط دانشگاه با نیروهای مسلح را متوجه نمی‌شوم. اینکه اعلام کردند با راه‌اندازی این دفاتر کسری خدمت سربازی یا تحصیل سربازان دانشجو تسهیل می‌شود، هیچ ارتباطی با دفاتر ندارد. چرا نیروی مسلح در یک مکان علمی دفتر تاسیس می‌کند؟! هنور فرآیند خروجی آن مشخص نیست. مجوز ورود را رییس دانشگاه‌ها صادر می‌کند اما حضور آنها جنبه علمی ندارد.

راه‌اندازی دفاتر نیروهای مسلح در دانشگاه‌ها جنبه علمی دارد

اما ماجرا به اینجا ختم نشد، بلکه مهرداد ویس‌کرمی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز در خصوص راه‌اندازی دفتر نیروهای مسلح در دانشگاه‌ها گفت:‌ «هدف چنین طرحی افزایش تعاملات بین دانشگاه و نیروهای مسلح است. برخی از طرح‌های پژوهشی نیروهای مسلح از طریق دانشگاه‌ها انجام می‌شود به طور مثال در ساخت پهپادها، مسلما با نخبگان دانشگاهی کار انجام می‌شود. در این طرح نیز برای تقویت کارهای پژوهشی و بهتر شدن آن این ارتباط برقرار می‌شود تا راحت‌تر و بهتر این رابطه ایجاد شود و از ظرفیت نخبگان برای ارتباط بهتر بین نیروهای مسلح و دانشگاه‌ها استفاده شود و بیشتر چنین ارتباطی جنبه‌های علمی دارد.»

وی درباره قانون مصوب ۳۰ مردادماه ۱۳۷۹ مبنی بر «ممنوعیت ورود نیروهای مسلح به دانشگاه‌ها و مراکز آموزش» گفت: «این قانون حاکم است و مربوط به ورود نیروهای نظامی به دانشگاه‌ها است که کماکان ممنوع است و نیروهای نظامی وارد دانشگاه نمی‌شوند و راه‌اندازی دفتر نیروهای مسلح در دانشگاه‌ها ارتباطی با ورود نیروهای نظامی به دانشگاه‌ها ندارد و همان‌طور که عرض کردم، چنین ارتباطی جنبه‌های علمی دارد.»

ویس‌کرمی تاکید کرد: «نیروهای مسلح که از هر مجرایی می‌توانند، اطلاعات خود را کسب کنند، پس دفتر نیروهای مسلح در دانشگاه‌ها برای این نیست که مثلا کار جدیدی انجام بدهند و قانون «ممنوعیت ورود نیروهای مسلح به دانشگاه‌ها و مراکز آموزش» هیچ ربطی به راه‌اندازی دفتر نیروهای مسلح در دانشگاه ندارد.»

او تصریح کرد: «نیروهای مسلح در شهرهای مختلف زمین یا املاکی دارند که به بحث حقوقی، تعامل و پیگیری نیاز دارند. همین حالا در مجلس هم وزارت دفاع، ارتش، نیروی انتظامی و سپاه هم دفتر حقوقی دارند. این موضوع به خاطر پیگیری مسائل حقوقی است و در واقع رابط هستند و در مورد دانشگاه‌ها، دفتر نیروهای مسلح در آنجا نیز همین نقش رابط را خواهد داشت.»

او ادامه داد: «‌راه‌اندازی دفتر نیروهای مسلح در دانشگاه‌ها برای تعامل بیشتر بین دانشگاه و نیروهای مسلح است؛ یعنی ارتباط بهتر بین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با نیروهای مسلح. به عنوان مثال ما در مجلس طرحی تحت عنوان پدافند غیرعامل داریم، یک رکن پدافند غیرعامل دانشگاه‌ها هستند.»

این نماینده مجلس اظهار کرد: «شاید لازم باشد تدابیری اندیشیده شود تا اگر مثلا مشکل آلودگی آب، بیوتروریست یا آلودگی میکروبی پیش آمد که به وزارت بهداشت ربط داشت، اقدام لازم را بتوان انجام داد یا بحث‌های فنی، مهندسی پدافند غیرعامل در یک بیمارستان نیاز به تدابیری دارد که مثلا در یک حادثه سیل، راهش مسدود نشود.

این مثال‌ها همه نمونه‌هایی است که نشانگر ارتباط و تعامل بین دانشگاه و نیروهای مسلح است و در طرح پدافند غیرعامل مجلس که توضیح دادم، این نکته اتفاقا وجود دارد که دانشگاه‌ها حتما باید یکی از اعضای پدافند غیرعامل باشند.»

ویس‌کرمی در مورد حواشی ایجادشده بعد از انتشار خبر راه‌اندازی دفتر نیروهای مسلح در دانشگاه‌ها توسط وزیر علوم گفت: «‌نیروهای مسلح حافظ امنیت کشور و بچه‌های همین مردم هستند. نیروهای مسلح ما مردمی و از دل مردم ما هستند و اینکه کسی بخواهد، بین نیروهای مسلح و مردم جدایی بیندازد، نقشه دشمن است.»

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در پاسخ به این سوال که در مورد راه‌اندازی دفاتر نیروهای مسلح در دانشگاه‌ها آیا از روسای دانشگاه‌ها نظرخواهی شده است، گفت: «همه این برنامه‌ها با تعامل انجام می‌شود و حتما در وزارتخانه جلساتی مرتبط برگزار می‌شود. بحث بودجه نیروهای مسلح به مجلس می‌آید و در کمیسیون‌هایی که مرتبط است در موردش تصمیم‌گیری می‌شود پس تعاملات همیشه و در این موضوع نیز وجود دارد. منتها وقتی چنین اخباری اعلام می‌شود، برخی برای اینکه سوژه خبری بسازند، این موضوعات را بزرگنمایی می‌کنند.»

ویس‌کرمی در ادامه اظهار کرد: «‌نیروهای مسلح جزئی از این کشور هستند و چون جزئی از کشور هستند، طبیعتا با همه بخش‌های کشور تعاملاتی دارند. به عنوان نمونه ارتش در جاهای مختلف پادگان‌هایی دارد و طبق قانون مجلس، این پادگان‌ها را بیرون شهرها می‌برد و بعد از خروج پادگان‌ها از شهر، برای این زمین‌های شهری باید تعاملی کنند و تغییر کاربری دهند و به شهر واگذار شوند و این موضوعات حقوقی هستند و در این زمینه‌ها مجلس تعاملات زیادی با ارتش دارد تا زمین‌هایش به شهرداری واگذار و تبدیل به فضای مسکونی و… شود. حالا مقداری از این تعامل هم با دانشگاه‌هاست، با شهرداری و استانداری و… همه این دستگاه‌ها با هم تعاملات حقوقی دارند و یکی از این تعامل‌ها، تعامل نیروهای مسلح با دانشگاه است.»

این نماینده مجلس تصریح کرد: «اعلام این خبر در شرایط فعلی کشور به نظرم چندان خوش‌سلیقگی نبود. نیروهای مسلح تعامل‌شان تقابلی نیست و حافظ امنیت هستند. در همین اعتراضات بسیاری از نیروهای مسلح ما زخمی شدند، اما دست به سلاح نبردند و فقط اغتشاشگران اصلی را شناسایی و دستگیر کردند.»

بازی با روان دانشجویان

علیرضا شریفی‌یزدی، جامعه‌شناس و آسیب‌شناس اجتماعی نیز با انتقاد به راه‌اندازی دفاتر نیروهای مسلح در دانشگاه به «جهان‌صنعت» گفت: راه‌اندازی دفاتر نیروی مسلح در دانشگاه‌ها با استقرار آنها کمی متفاوت است.

ایجاد دفاتر نیروی مسلح در سازوکاری مشخص خوب است، اما نه‌تنها نیروی‌های مسلح بلکه حوزه‌های دیگر مانند ایران‌خودرو نیز باید دفاتری مخصوص در دانشگاه‌ها ایجاد کنند. بنابراین اگر وزیر علوم به قصد همکاری و تعامل علم و صنعت درصدد این عمل است، که بحث جدیدی نیست. اما استقرار نیروی مسلح در دانشگاه‌ها خلاف قانون، عرف و اخلاق است، زیرا ساختار فرهنگی و آموزشی دانشگاه‌ها با استقرار نیروهای مسلح همخوانی ندارد.

چه دلیلی دارد نیروی مسلح در دانشگاه‌ها مستقر شود؟!

وی افزود: در این رابطه سوالی برای من پیش آمده که چرا وزیر علوم در گام اول دفاتر نیروی مسلح را برای تعامل و همکاری در دانشگاه‌ها ایجاد کرده است. اگر این دفاتر جنبه علمی دارند، چرا اول صنعت خودروسازی، فولادسازی و نفت در دانشگاه‌ها ایجاد نشدند؟!! این روزها دانشجویان نیازمند ارتباط با صنعت فولادسازی و دیگر صنایع برای ارتقای شخصی و شغلی هستند. از طرفی نیروهای مسلح دانشگاه‌های مختص به خودشان را دارند، بخش اعظم کارهای آنها در دانشگاه‌های عادی انجام نمی‌شود. اما حضور صنعتگران و شرکت‌های بزرگ دولتی برای دانشجویان مفید است. زیرا هم از لحاظ عملی و هم تئوری با آن موضوع برخورد دارند.

این جامعه‌شناس با اشاره به همزمانی راه‌اندازی این دفاتر در دانشگاه‌ها با اعتراضات اظهار کرد: در حالی اولویت وزیر علوم ایجاد دفاتر نیروهای مسلح در دانشگاه‌هاست که اولویت اصلی آنها باید حوزه صنعت و پرورش فکری و شغلی دانشجویان باشد. به نظرم وزیر ‌علوم درخصوص زمان اعلام این خبر کج‌سلیقگی کرده است. همچنین هنوز سازوکار مشخصی از راه‌اندازی این دفاتر و عملکرد آن اعلام نشده است. اگر این دفاتر می‌خواهند شاخه علم و عمل را به‌هم گره بزنند، قطعا عمل خوبی است، اما راه‌اندازی این دفاتر نباید مختص به نیروهای مسلح باشد، به زودی باید دفاتر دیگر نیز راه‌اندازی شود تا شک و شبهات برطرف شود. چه‌بسا راه‌اندازی دفاتر صنعتی در دانشگاه‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد.

او ادامه داد: عملکرد وزیر علوم نشانگر عدم شناخت او نسبت به جامعه است. اگر هدف زلفی‌گل از راه‌اندازی این دفاتر مرعوب دانشجویان است، رفتار ایشان قابل اشتباه است، زیرا تاثیر این دفاتر بر دانشجویان منفی است. تبعات این دفاتر بر دانشجویان احساس عدم امنیت، لجبازی، انزجار، ادامه واکنش‌های تند و تشدید ناآرامی‌هاست.