پزشک خانواده و کیسه خالی بیمه‌ها

به گزارش ایسنا، برنامه پزشک خانواده در استان مازندران که به عنوان یکی از دو استان‌ پایلوت و اجرای این برنامه از چند سال گذشته انتخاب شده، بنابر اذعان مجریانش این روزها با مشکلاتی نظیر مطالبات پزشکان از بیمه‌ها، نبود راهنماهای بالینی مشخص، فرهنگسازی ناکافی میان مردم، عدم اجرای شیوه اصلی نظام ارجاع و ... روبروست.

دکتر عباس آقازاده، رییس نظام پزشکی چالوس در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن اشاره به میزان پیشرفت این برنامه و ابراز رضایت از این روند، در عین حال موانع پیش روی آن را تشریح کرد.

آقازاده، رییس مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره آخرین وضعیت پیشرفت برنامه پزشک خانواده در استان مازندران می‌گوید: برنامه پزشک خانواده در این استان در حال حرکت است و برنامه‌های پیشگیری و شناسایی قبل از بروز بیماری و درمان مناسب برای جمعیت تحت پوشش انجام می‌شود. در کشور ما بیماری‌های عفونی و در آینده‌ای نزدیک موارد غیرواگیر عوامل اصلی مخاطرات جانی هستند. این آمار، به جز نرخ مرگ و میر ناشی از حوادث جاده‌ای است که بیشترین آمار مرگ و میر را به خود اختصاص داده‌اند.

وی ضمن اشاره به برخی اظهارات مبنی بر ضرورت تغییر در نسخه ۰۲ پزشک خانواده، ادامه داد: هر دستورالعملی می‌تواند متحول شود و تغییر کند. البته مزایایی در این نسخه وجود داشت که اگر همین الان هم اجرا شود جلوتر ازجایی که هستیم، می‌رویم. برای مثال در این دستورالعمل دولت موظف شده مطالبات پزشکان خانواده را که پولی از مراجعه کنندگان دریافت نمی‌کنند، سر موعد پرداخت کند. اما با توجه به وضعیت فعلی، پزشکان شاید یک یا دوماه به خاطر شرافت، پس انداز و سرسختی خود دوام بیاورند. در نتیجه اول اعتراض و بعد سرپیچی می‌کنند، بعد هم راه‌هایی برای درآمد ایجاد می‌شود. مزایایی که مدافع ارائه دهندگان خدمت در برنامه‌اند، امروز به فراموشی سپرده شده است.

رییس مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی، درباره آخرین وضعیت پرداخت مطالبات پزشکان خانواده این استان نیز اظهار کرد: اخیرا تحرکاتی برای این موضوع صورت گرفته ولی پاسخگو نیست. به طور متوسط پنج ماه تاخیر پرداخت در مطالبات وجود دارد. ولی بیمه‌ سلامت وضعیت بهتری در پرداخت‌ها دارد و تا آذر ماه تسویه کرده‌اند. این درحالیست که بیشتر مردم تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند و مهم ترین منبع درآمدی پزشکان خانواده شهری نیز همین بیمه‌ است.

راه‌حل مشکل پزشک خانواده

آقا زاده همچنین اضافه کرد:  پیشنهاد مشخص ما این است که  در مجلس شورای اسلامی و در ردیف بودجه‌های سالانه، بودجه‌ای مشخص و پایدار برای پزشک خانواده تعریف شود که نه دانشگاه‌های علوم پزشکی بتوانند آن را در جای دیگری خرج کنند و نه بیمه‌ها بگویند نداریم که تامین کنیم.

رییس مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی با اشاره به اختیاری بودن نظام ارجاع در این استان، بیان کرد: هنوز این رفتار در پزشکان متخصصی که مطب دارند و همزمان در کلینیک ویژه نیز هستند، جا نیفتاده است که حتما باید با پزشکان خانواده همکاری کنند و با برگه ارجاع، بیمار را ویزیت کنند. وقتی از برگه ارجاع در مراجعه به مطب خصوصی استفاده می‌شود، فقط ۱۰ درصد ویزیت پرداخت می‌شود. الان در افراد تحت پوشش پزشک خانواده، این گرایش که حتما از طریق نظام ارجاع به متخصص معرفی شوند، ایجاد شده است. ما در مورد کلینیک‌های ویژه نیز از ابتدا گفتیم که با روح پزشک خانواده و نظام ارجاع تناقض دارد؛ چرا که از یک طرف می‌گوییم مردم به پزشک خانواده خود مراجعه کنند و از طرف دیگر بیان می‌شود که هرکس با ویزیت کم می‌تواند به متخصص مراجعه کند. با این کار در نتیجه سابقه بیمار هم ثبت نمی‌شود.

وی ادامه داد: الان دانشگاه علوم پزشکی مازندران و فعالان پزشک خانواده به این نتیجه رسیده‌اند که این کلینیک‌ها کاملا در چهارچوب ارجاع سطح یک به دو تعریف شوند. در عین حال پزشک خانواده شهری در استان مازندران رو به پیشرفت و تحول می‌رود، اما نقاط ضعف فراوانی دارد و در آسیب‌شناسی آن نیز بارها بررسی شده است. اما بیان شدن این مشکلات و انتقادات به معنی زیر یه خم گرفتن طرح نیست.

آقازاده با تاکید براینکه وجود نداشتن منابع مالی پایدار منجر به ایجاد وضعیتی مانند امروز می‌شود و از پیشرفت آن جلوگیری می‌کند، گفت: تقویت راهنماهای بالینی و ارائه آن به پزشکان خانواده و همچنین تجدید نظر در دستورالعمل‌های بهداشتی باید مد نظر قرار گیرد. همچنین باید دندان‌های گاز انبری نظارتی را سوهان زد که این قدر تیز نباشند. اینکه زمانی که چیزی به پزشکان خانواده ارائه نمی‌شود ولی همه خدمات صد در صد خواسته می‌شود،  تناقض است این شیوه از سوی پزشکان شاغل در برنامه تنها مدت کوتاهی قابل تحمل است و بعد باعث فرار پزشکان از نظارت ها وفشارها می‌شود.

وی همچنین به پرداخت تعرفه‌ها در سال ۹۵ طبق تعرفه‌های سال ۹۴  اشاره کرد و گفت: طبق مصوبه هیئت وزیران، تعرفه‌ها باید میزان مشخصی افزایش یابد، اما به نظر می رسد می‌خواهند پزشک خانواده مشمول این افزایش تعرفه‌ها نباشد و تعرفه‌ای ارائه شود که بیمه ها توان پرداخت آن را دارند.

رییس مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی با بیان اینکه برنامه پزشک خانواده ممکن است در آغار هزینه‌بر باشد، ولی سرمایه‌گذاری بسیار بزرگی برای آینده کشور است، ادامه داد: جلوگیری از سکته هر یک بیمار دیابتی و انجام سی تی اسکن‌ و ام آر آی بی‌دلیل، به معنی میلیون‌ها تومان سرمایه‌گذاری است. مشکلات پزشکان خانواده در هر دو استان فارس و مازندران یکسان است، اما در این شرایط عزم راسخ و دیدگاه های روشنی را در مسوولان تصمیم‌گیر مربوطه حس نمی‌کنیم.

آقازاده همچنین از اجازه نیافتن سازمان نظام پزشکی برای حضور در نشست‌های این حوزه انتقاد کرد و گفت: نظام پزشکی در این خصوص ابراز تمایل کرده و جزو وظایف ما است که در نشست‌های این حوزه سهم خود را برای ارائه نظرات کارشناسی ایفا کنیم. در اوایل این طرح و دورهای سابق وزارت بهداشت از نظام پزشکی دعوت می شد ولی اخیرا از سوی معاون بهداشت از این سازمان به عنوان شرکت کننده در ستاد پزشک خانواده شهری دعوت نمی‌شود.

پزشک خانواده مازندران چگونه اجرا می‌شود؟

 بنابر اعلام آقازاده، برنامه پزشک خانواده شهری استان مازندران، بیشتر در  مطب‌های خصوصی پزشکان عمومی انجام می‌شود و می‌توان گفت بار اصلی آن را پزشکان این بخش عهده‌دار شده‌اند. همچنین در مجموع حدود ۶۴۰ نفر در تمام استان به عنوان پزشک خانواده شهری فعالیت می‌کنند.

وی ادامه داد: طبق تقسیم  بندی های صورت گرفته، هر مطب دو شیفت به ۲۵۰۰ نفر  و هر مطب تک شیفت به ۱۲۵۰ نفر  خدمت ارائه می‌کنند. در حال حاضر نیز بیش از ۹۰ درصد جمعیت استان تحت پوشش برنامه پزشک خانواده شهری هستند. اما جمعیت سیاری که ساکن مازندران هستند و گاهی در این استان و گاهی در شهرهای دیگر زندگی می‌کنند، مانع از رسیدن آمار پوشش خدمات به ۱۰۰ درصد می‌شود.  

رییس نظام پزشکی چالوس، ضمن اشاره به تشکیل پرونده سلامت برای تمام افراد مراجعه کننده به پزشک خانواده در استان مازندران، بیان کرد: در این پرونده‌ها مشخصات عمومی فرد و همچنین بیماری‌هایی که ممکن است به آن مبتلا یا در معرض خطر آن باشد، ثبت می‌شود؛ به همین دلیل تعداد بسیار زیادی از افرادی که نمی‌دانستند دچار دیابت و فشار خون هستند تا امروز شناسایی و تحت درمان قرار گرفته‌اند.  

به گفته وی، مردم در مراجعه به پزشک خانواده پولی پرداخت نمی‌کنند و این خدمات در سطح اول کاملا رایگان است. از سوی دیگر نیز زمانی که بیمار به داروخانه مراجعه می‌کند، اگر پای نسخه مهر پزشک خانواده خورده باشد، فرانشیزی گرفته نمی‌شود. همچنین آزمایشگاه‌های مراکز بهداشت، درمانگاه‌ها و بیمارستان‌های دولتی، اقدامات تشخیصی مانند عکسبرداری و ... را با فرانشیز ۱۰ درصد و  گاهی بدون دریافت هزینه انجام می‌دهند. آزمایشگاه‌ها و رادیولوژی‌های بخش خصوصی نیز با بستن قرارداد، دفترچه پزشک خانواده را می‌پذیرند و تخفیفی را قائل می‌شوند. در عین حال متخصصان سطح دو که با این سیستم همکاری می‌کنند نیز هم فرانشیز و هم جایزه‌ای از سوی بیمه‌ها دریافت می‌کنند. هزینه ارجاع بیمار به بیمارستان اگر از طریق پزشک متخصص همکار در برنامه انجام شود، سه تا پنج درصد هزینه کل خواهد بود.