ایران به لحاظ مصرف دارو جزو ۲۰ کشور برتر دنیاست و در آسیا بعد از چین رتبه دوم را دارد. این درحالی است که ۲۰ درصد کل داروهای مصرفی در ایران به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف می‌شود. سالانه بیش از۱۰هزار مورد عارضه ناشی از مصرف نادرست دارو گزارش می‌شود.
به گفته متخصصان سلامت به علت گزارش نشدن تمامی موارد و نیز به‌دلیل عدم آگاهی از اینکه مشکل پیش آمده ممکن است، عارضه نامطلوب دارویی باشد یا اینکه برخی عوارض دارویی ممکن است با تاخیر ایجاد شود، آمار واقعی احتمالا خیلی بیشتر از اینهاست. هر ایرانی به‌طور متوسط طی یک سال ۳۳۹ بار دارو می‌خورد که این رقم چهار برابر آمار جهانی است. سرانه مصرف داروهای تزریقی در ایران حدود ۴/ ۱۱ درصد است، که تقریبا چهار برابر این میزان در جوامع توسعه‌یافته است.
سرانه کلی مصرف دارو در ایران سه برابر استاندارد جهانی است. درمجموع حدود ۴۰ درصد از مردم ایران به‌صورت خودسرانه دارو مصرف می‌کنند؛ چیزی در حدود دو نفر از هر پنج نفر ایرانی. میانگین اقلام دارویی در جهان حدود۲ قلم دارو در هرنسخه است و این میزان در ایران۳ تا ۴ قلم است. وزیربهداشت ایران چند سال پیش مصرف خودسرانه دارو در ایران را یک بحران توصیف کرد. تحقیقات انجام شده درباره مصرف خودسرانه دارو در کشور نشان می‌دهد، ۱۰ تا ۱۵ درصد داروها در ایران بدون مشورت با پزشک مصرف می‌شوند که در این بین، داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک‌ها بیشترین میزان مصرف خودسرانه را تشکیل می‌دهند.
از عوارض این پدیده می‌توان به بستری شدن ۱۰ تا ۲۰ درصد ازبیماران در مراکز درمانی به علت عوارض دارویی اشاره کرد. نکته قابل تامل این است که طبق بررسی‌های صورت‌گرفته خوددرمانی در گروه‌های باسواد از گروه‌های بی‌سواد بیشتر است، به علاوه در میان افراد باسواد کسانی که دارای تحصیلات متوسطه بوده‌اند، به مراتب بیشتر از کسانی که از تحصیلات عالیه برخوردار بوده‌اند، به خوددرمانی مبادرت ورزیده‌اند. البته براساس گفته کارشناسان علوم رفتاری مشکلات زندگی مدرن عامل مصرف بی‌رویه دارو در ایران است.
داروهایی چون مسکن‌ها و آرامبخش‌ها در کیف هرفردی دیده می‌شود؛ این امر نشان از پایین بودن امنیت روانی و فشارهای روحی دارد که ازطرف اجتماع افراد را تهدید می‌کند.بیماری‌هایی چون سردرد و... که در اثر فشارهای روحی زندگی مدرن بر افراد جامعه وارد می‌شود، منجر به گرایش افراد به دارو برای تحمل شرایط اجباری زندگی می‌شود. مشکلاتی چون ترافیک، ازدحام، مسائل کاری و خانوادگی نفس انسان مدرن را به شماره انداخته و برای تسکین این دردها چاره‌ای جز توسل به داروها باقی نمی‌ماند. در میان داروهایی که به صورت خودسرانه مصرف می‌شود، برخی داروها از اقبال بیشتری برخوردارند.
تخلف داروخانه‌ها
در حالی که آمار مصرف خودسرانه دارو در ایران هشدار دهنده است، برخی از داروخانه‌ها با فروش دارو بدون نسخه پزشک به مشکلات ناشی از مصرف خودسرانه داروها دامن می‌زنند. روز گذشته عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس افزایش مصرف دارو را ناشی از تخلف برخی داروخانه‌ها خواند و گفت: با آنکه داروخانه‌ها از تبعات مصرف بی‌رویه دارو آگاهی دارند، اما اقدام به تحویل دارو بدون نسخ پزشکی می‌کنند.
اکبر رنجبرزاده با انتقاد از اقدام خودسرانه برخی داروخانه‌ها در ارائه دارو به بیماران بدون نسخه پزشک افزود: طبق تعهدات داروخانه‌ها به سازمان غذا و دارو، اجازه تحویل دارو به بیماران بدون داشتن نسخه پزشک ممنوع است، درحالی که گاهی مشاهده می‌شود در برخی از داروخانه‌ها این تخلفات شکل می‌گیرد.او ادامه داد: در تمام دنیا چنین ممنوعیتی برای تحویل دارو به بیماران بدون نسخه پزشک وجود دارد و کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست، لذا باید نظارت و کنترل دقیقی بر این‌گونه تخلفات از سوی داروخانه‌ها صورت گیرد تا مانع از گسترش آن شد. این نماینده مردم در مجلس دهم تصریح کرد: با توجه به گستردگی داروخانه‌ها، پایبندی به قوانین وزارت بهداشت در برخی داروخانه‌ها پایین است و باید برای بهبود وضعیت چاره اندیشی شود. به گزارش فارس، عضو کمیسیون بهداشت و درمان در مجلس دهم ضمن هشدار نسبت به مصرف خودسرانه دارو از سوی بیماران افزود: میزان مصرف دارو در کشور بالاست و این اقدام ضرر و زیان بسیاری به بیماران و حوزه سلامت وارد می‌کند.
- 16
- 4
