تخت های خالی بیمارستان های خصوصی

نوبتی هم که باشد نوبت بیمارستان‌های خصوصی است که هزینه یک‌ شب آن نزدیک به ٢٠٠‌هزار تومان می‌شود، آن هم بدون درنظر گرفتن هزینه‌های جانبی؛ همراه، دارو و ارایه خدمات. به‌نظر می‌رسد مدتی است که در مخمصه‌ای دست‌وپا می‌زنند، مخمصه‌ای که این روزها دست‌شان را برای همه رو کرده است و آن روی سکه را به همه نشان داده که بیمارستان‌های خصوصی‌ای که روزی برای انجام جراحی بسیاری از خانواده‌ها توانایی‌شان نمی‌رسید، این روز‌ها عاری از بیماران شده است؛ بیمارانی که پس از اجرایی‌شدن طرح تحول سلامت کمتر کسی به سراغ‌شان می‌رود و شگفت‌زده درمورد وجه پرداختی بیمارستان صحبت می‌کنند، چراکه تا پیش از اجرایی‌شدن این طرح مجبور به پرداخت هزینه‌های سرسام‌آور بیمارستان بودند.

اما اجرای این طرح در اصل کمکی است به دهک‌های پایین جامعه و کاهش ‌درصد خانوارهايي كه به خاطر دريافت خدمات سلامت دچار هزينه كمرشكن نشوند. اما حالا انگار ورق برگشته است، خبرگزاری مهر در گزارشی نوشت: «بعد از اجرای طرح تحول سلامت در سطح بیمارستان‌های دولتی و دانشگاهی کشور، به یک‌باره سیل مراجعات مردم و بیماران به این دسته از مراکز درمانی، چند برابر شد. همین مسأله باعث شد تا از حجم مراجعات بیماران به بخش خصوصی تا حدود زیادی کم شود.

این وضع سبب شده تا برخی بیمارستان‌های خصوصی برای سرپا ماندن و تامین هزینه‌ها، به دنبال تحمیل هزینه‌هایی به بیماران باشند و بعضا درصدد ارایه خدمات غیرضروری و ساختگی هستند تا بتوانند هزینه‌های خودشان را تامین کنند.»

 این درحالی است که برخی از رئیس‌های بیمارستان‌ها این موضوع را کتمان می‌کنند. حال ممکن است این سوال به ذهن هر کسی متبادر شود که آیا طرح تحول سلامت موجب آسیب رساندن به بیمارستان‌های خصوصی شده؟

بیمارستان‌هایی که روزی برای یک شب بستری‌شدن در آنها به در و دیوار می‌زدیم تا مبلغ مورد نیاز را تامین کنیم، حالا هم وضع بهتر که نشده، نه! بلکه هزینه‌های جانبی بیمارستان‌های خصوصی روزبه‌روز بیشتر می‌شود. اما آیا واقعا دلیل تخت‌های خالی بیمارستان‌های خصوصی طرح تحول سلامت است؟ برای ملموس‌ترشدن موضوع به گفت‌وگو با اعضای کمیسیون بهداشت و درمان نشسته‌ایم.

پیشینه

بیمارستان خصوصی با تعرفه دولتی

بیمارستان محب نخستین بیمارستان خصوصی با تعرفه‌های دولتی است که در ‌سال ١٣٨٨ افتتاح شد. به گفته برخی از مسئولان، مقاوم‌ترین و مجهزترین بیمارستان تهران است. کاهش تصدی‌گری بخش دولت در سلامت، رعایت تعرفه دولتی، ارایه خدمات بالاتر از مراکز خصوصی و ارایه خدمات با کیفیت بالا، مهمترین اهداف ساخت بیمارستان محب است.

جالب است بدانیم هزینه عمل با احتساب بیمه‌های درمانی در بیمارستان محب ٤‌میلیون تومان است، درحالی‌که همین عمل در بیمارستان خصوصی دیگری تقریبا به سه برابر می‌رسد. پایین بودن کیفیت آموزش و خدمات، فرآیندهای کاری پیچیده معیوب و وقت‌گیر، ناعادلانه‌ بودن پرداخت‌ها و بدهی‌های طولانی‌مدت به کارکنان و شرکت‌ها به‌خصوص شرکت‌های دارویی از مهمترین مشکلات ما در‌ سال ٨١ بود که به نظر می‌رسد خوشبختانه این مشکلات برطرف شده است.

بخش سلامت نسبت به سایر بخش‌های کشور که زودتر نسبت به اجرای مدل‌های مشابه اقدام کرده‌اند، نیاز بیشتری به این مدل دارد. ممکن است تجربه سایر کشورها عینا قابل اجرا در کشور ما نباشد ولی این مدل با بومی‌سازی‌ و تطبیق با شرایط کشور می‌تواند تحول خوبی در اداره مراکز آموزشی - درمانی ایجاد کند.

نگاه مخالف

طرح تحول سلامت مختص به بیمارستان‌ها نیست

محمد نعیم امینی ‌فرد-  سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان| همهمه‌ها حاکی از آن است که طرح تحول سلامت موجب شده تا دیگر کسی سراغی از بیمارستان‌های خصوصی نگیرد و با کاهش هزینه‌های دولتی بیمارستان‌های خصوصی تخت‌هایشان عاری از بیمار شود، اما محمدنعیم امینی‌فرد، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان نظری متفاوت دارد و معتقد است: «هدف از اجرای  طرح تحول سلامت حفاظت از همه مردم به‌خصوص دهک‌های پایین جامعه است که از این طریق دسترسی به خدمات برایشان آسان‌تر از گذشته شود.

اگر به این مفهوم تکیه کنیم، کسانی که از تمکن مالی برخوردار نبوده‌اند به هیچ عنوان به بیمارستان‌های خصوصی مراجعه نمی‌کردند. به همین جهت با اجرایی‌شدن این طرح بیمارانی که در گذشته نمی‌توانستند به بیمارستان‌ها مراجعه کنند اکنون می‌توانند از امکانات دولتی استفاده کنند.»

سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان با اشاره به این‌که مراجعان بیمارستان‌های دولتی بیشتر دهک‌های پایین جامعه را دربرمی‌گیرند در این زمینه توضیح داد: «وظیفه هر دولتی است که حداقل خدمات را برای مردم به‌خصوص دهک‌های پایین جامعه فراهم کند، همچنین باید دانست طرح تحول سلامت تنها به درمان اختصاص پیدا نمی‌کرد، بلکه بهداشت پیشگیری، استقرار پایگاه‌های سلامت، تجهیز بیمارستان‌های موجود و اضافه‌کردن تخت به بیمارستان‌ها و... از اقدامات این طرح بود.»

امینی‌فرد با اشاره به جامعیت چنین طرحی در این زمینه توضیح داد: «البته لازم به ذکر است این طرح  بسته‌ای منحصربه تخت‌های بیمارستانی نبود، بلکه موضوعات دیگری را هم دربرمی‌گرفت. به همین جهت با توجه به این مقولات چنین طرحی برای بیمارستان‌های خصوصی مشکل‌زا نیست. بیمارانی در سرویس‌های بیمارستان‌های دولتی حضور پیدا کرده و تقاضای ارایه خدمات می‌کنند که نمی‌توانند به بیمارستان‌های خصوصی مراجعه کنند.»

این نماینده مجلس با اشاره به این‌که باید بیمارستان‌های خصوصی براساس استاندارد‌ها طراحی شده باشند، در این رابطه گفت: «همچنین باید توجه داشت بیمارستان‌های خصوصی اگر براساس شاخص‌های جمعیتی طراحی شده باشند و براساس دهک‌های که ارایه خدمات برای آنها صورت می‌گیرد، می‌توانند به بیماران خود ارایه خدمات کنند.»

امینی‌فرد با گوشزدکردن این نکته که نزدیک به دو دهه بود که بهداشت و درمان ما از استراتژی خاصی برخوردار نبود، به همین جهت این طرح توانست با پشت‌سرگذاشتن موانع، رضایت بسیاری از مردم را به دست آورد، همچنین بلاتکلیفی که مدت مدیدی عملا در حوزه بهداشت و درمان داشته‌ایم را حل کند، بیان کرد: «لازم به ذکر است که ما مدعی نیستیم طرح تحول سلامت، طرح جامع و کاملی است، اما بسته‌ای بود که وضع بهداشت و درمان را از آن وضع اسفبار نجات داد و نیاز به بازنگری دارد، چراکه ما نیازمند این هستیم که سیستم ارجاع را ساماندهی، پرونده الکترونیک سلامت ایرانیان را نهادینه و سپس پزشک خانواده را مستقر کنیم که تمامی خدمات نیز باید از طریق سیستم ارجاع انجام گیرد.»

این نماینده مجلس با ابراز امیدواری در این زمینه ادامه داد:  «افرادی که از سیستم ارجاع تبعیت نمی‌کنند، نباید به نحوی باشد که خدمات رایگان را دریافت کنند، چراکه با اصلاح ساختاری و مدیریت هزینه دهک‌های پایین هم که امکان دسترسی به خدمات درمانی و بهداشتی برایشان وجود ندارد، می‌توانند از این طرح بهره‌مند  شوند و افرادی که نیاز به سیستم ارجاع ندارند، مانند سایر کشور‌ها از سرویس‌های خصوصی استفاده کنند.»

سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان در خاتمه با اشاره به این‌که بخش خصوصی هم می‌تواند زیرمجموعه این طرح قرار بگیرد، در این خصوص توضیح داد: «البته لازم به ذکر است که وزارت بهداشت می‌تواند در بیمارستان‌های خصوصی اقدام به خرید خدمات راهبردی کند و برخی از بیمارستان‌های خصوصی را در پارامتر‌های مورد نیاز خود قرار دهد که هم از هزینه دولت و وزارت بهداشت کاسته می‌شود و هم وضع مالی بیمارستان‌های خصوصی بهبود پیدا می‌کند.»

نگاه موافق

بیمارستان خصوصی هزینه گزاف را می‌طلبد

بشیر خالقی- دبیر کمیسیون بهداشت و درمان | اگرچه بسیاری معتقدند که طرح تحول سلامت موجب کسادی بیمارستان‌های دولتی شده است، اما در این میان بشیر خالقی، دبیر کمیسیون بهداشت و درمان نظری متفاوت دارد و معتقد است: «نباید پنداشت که اجرای طرح تحول سلامت موجب کسادشدن بیمارستان‌های خصوصی شده است، چراکه طرح تحول سلامت موجب شده بسیاری از افرادی که از استطاعت مالی برخوردار نیستند بتوانند به بیمارستان‌های دولتی مراجعه کنند.

به همین جهت نمی‌توان دلیل کم‌شدن مراجعان به بیمارستان‌ها را طرح تحول سلامت دانست، چراکه کم‌شدن مراجعان ریشه در هزینه‌های بالای بیمارستان‌های خصوصی دارد.»

نکته قابل‌توجه این است که تعداد تخت بیمارستان‌های دولتی و رسیدگی به بیمارستان‌ها با اجرای طرح تحول سلامت افزایش یافت. این نماینده مجلس در این زمینه توضیح می‌دهد: «البته لازم به ذکر است با اجرایی‌شدن این طرح مراجعان به بیمارستان‌های دولتی افزایش پیدا کرد، زیرا این طرح موجب کاهش هزینه‌های بیماران شده است و بیمارستان‌های دولتی را موظف کرده براساس تعرفه‌های خاصی که وجود دارد از مراجه‌کنندگان وجهی را دریافت کنند.»

خالقی دلیل کم‌شدن مراجعان بیمارستان‌های خصوصی را هزینه‌های بالای آن می‌داند و توضیح می‌دهد: «باید درنظر داشت  که  بیمارستان‌های خصوصی هزینه‌های سنگینی را بر دوش مراجعه‌کنندگان می‌گذارند و معمولا مراجعه‌کنندگان به بیمارستان‌های خصوصی یا تحت‌پوشش بیمه تکمیلی قرار دارند یا این‌‌که این افراد تحت‌پوشش بیمه‌های وابسته به بیمارستان‌های خصوصی هستند، به همین جهت با توجه به وضع اقتصادی مردم کم‌شدن مراجعان به بیمارستان‌های خصوصی  امری بدهی به نظر نمی‌رسد.»

این نماینده مجلس با اشاره به این‌که با اجرای طرح تحول سلامت در بیمارستان‌ها شرایط دشوار بسیاری از خانواده‌ها بهبود پیدا کرده است، بیان کرد: «البته باید درنظر داشت که هیچ هزینه‌ای از بیمارستان‌های دولتی کاملا حذف نشده و تنها تعرفه‌ای به آنها اختصاص پیدا کرده است که باید براساس آن مراجعان مبالغی را پرداخت کنند، همچنین موضوعی که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

تحت‌پوشش قرار دادن ١١میلیون نفر است که موجب شده کسانی که نمی‌توانند به‌طور عادی به بیمارستان‌ها مراجعه کنند، با استفاده از این بیمه با هزینه کمتری به بیمارستان‌ها مراجعه کرده و از خدمات آن استفاده کنند که معمولا این افراد از حاشیه شهر‌ها بوده‌اند که به واسطه طرح تحول سلامت بسیاری از هزینه‌های آنها کاهش پیدا کرده و در حد تعرفه‌های وزارت بهداشت مبلغی را پرداخت  می‌کنند.»

دبیر کمیسیون بهداشت و درمان در خاتمه با اشاره به این‌که انتخاب برای مراجعان آزاد است و با وجود چنین طرحی هنوز بسیاری از افراد بیمارستان‌های خصوصی را انتخاب می‌کنند، ادامه داد: «اگرچه طرح تحول سلامت باعث کاهش هزینه‌ها در بیمارستان‌های دولتی و دانشگاهی شده است، زیرا هزینه‌ای که مردم متحمل می‌شوند به‌مراتب کمتر از هزینه‌ بیمارستان‌های خصوصی است، بیمارستا‌های خصوصی کارکرد خود را دارند و بیمارستان‌های دولتی نیز به فعالیت خود می‌پردازند و تشخیص با افراد است که از کدام یک از بیمه‌ها استفاده کنند، چراکه هم‌اکنون بسیاری از  افراد هستند که به بیمارستان‌های خصوصی مراجعه می‌کنند.»

کارشناس بی طرف

نگاه مردم به دولت و بخش خصوصی مثبت است

مهرداد لاهوتی -  نماینده مجلس| طرح تحول سلامت در ابتدا مخالفان و موافقان بسیاری داشت. مهرداد لاهوتی یکی از منتقدان این طرح اکنون نظري متفاوت دارد و معتقد است: «اگرچه در ابتدای اجرایی شدن این طرح ایراداتی به آن وارد بود، اما با گذشت زمان توانست بخشی از ایرادات و نواقص خود را رفع کند.»

این نماینده مجلس ضمن اشاره به این‌که هر بیمارستانی درحال طی کردن راه خود است، در این زمینه یادآور شد: «بیمارستان‌های دولتی و خصوصی هر یک کارایی خود را دارند و وجود یکی موجب از کارافتادگی دیگری نمی‌شود، همچنین شنیده‌ها حاکی از وضع خوب بیمارستان‌هاست.»

لاهوتی با اشاره به این‌که وزارت بهداشت و دولت سعی بر تقویت بخش خصوصی دارند، در این زمینه یادآور شد: «البته لازم به ذکر است که وزارت بهداشت نگاه مثبتی به بخش خصوصی دارد و درحال تقویت این بخش است، چرا که در برخی از مواقع که امکان واگذاری به بخش‌های خصوصی را دارد در این زمینه گام برداشته و چنین شرایطی را بخش خصوصی فراهم می‌کند؛ برای مثال اگر در گذشته دیالیز‌ها به دست بیمارستان‌های دولتی بود اکنون به بیمارستان‌های خصوصی واگذار شده، همچنین کارهای جانبی به بیمارستان‌های خصوصی واگذار شده است.»

این نماینده مجلس با اشاره به این‌که از دیرباز بخش خصوصی بیشتر از بخش دولتی اعتماد مردم را به خود جلب کرده است، گفت: «با توجه به مقولاتی که گفته شد، می‌توان نتیجه گرفت که مراجعان بیمارستان‌های خصوصی کم نشده است، زیرا اعتماد مردم به بیمارستان‌های خصوصی بیشتر از بیمارستان‌های دولتی است؛ یکی به دلیل خلوت بودن و توجه بیشتر بیمارستان خصوصی را انتخاب می‌کند و دیگری زمانی که بحث سلامتی به میان‌ آید، تمام اندوخته‌های خود را صرف برگرداندن سلامتی خود می‌کند؛ به همین جهت به جایی مراجعه می‌کند که از اعتماد و اطمینان بیشتری برخوردار باشد که بخش خصوصی بیشتر اوقات این اعتماد را فراهم می‌کند.»

لاهوتی در خاتمه با اشاره به این‌که بخش خصوصی خود تضمین‌کننده اعتماد مردم است و باید از این اعتماد حراست کند، ادامه داد: «بخش خصوصی موظف است اعتماد مردم به خود را حفظ کند تا مردم مانند گذشته با توجه به این اعتماد از بیمارستان‌های خصوصی استفاده کنند زیرا در کشور ما جز در موارد خاص، مردم و دولت به بخش خصوصی اطمینان دارند.»

تجربه دیگران

نظام سلامت از اولویت کشور‌ها

در جای‌جای دنیا موضوع سلامت به دو صورت مدیریت می‌شود، یکی سیستم دولتی و دیگری خصوصی.

برای مثال در کشور انگلستان مردم جزو سیستم سلامت بریتانیا قرار گرفته‌اند که کاملا دولتی است و بیمار از همان ابتدای مراجعه به مراکز درمانی تا پایان درمان به‌طور رایگان درمان می‌شود و هیچ دغدغه‌ای ندارد.

آمریکا: در آمریکا مردم برای استفاده از امکانات بخش سلامت یا باید بیمه داشته باشند که برای عضویت در آن پول زیادی به بخش خصوصی پرداخت می‌کنند و از امتیازات عالی بیمه‌ها استفاده می‌کنند، یا این‌که به‌طور آزاد به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند و همه هزینه‌ها را از جیب می‌پردازند.

 اما موضوع قابل‌تامل در این زمینه آن است که شرکت‌های بیمه با توجه به مبالغ گزافی که از مشتریان خود دریافت می‌کنند، در ارایه خدمات به بهترین نحو عمل می‌کنند و همه مخارج بیماران را تقبل کرده و در پرداخت هزینه‌ها به بخش درمان کوتاهی نمی‌کنند، با این وجود نظام سلامت آمریکا مورد انتقاد است.

این درحالی است که در بسیاری از کشور‌های اروپایی بیش از ٨٥‌درصد بخش بهداشت و درمان در اختیار دولت است.  

اما جالب است بدانیم سیستم درمانی در کشورهایی نظیر سوییس، هلند و نروژ کاملا دولتی است و درصورتی که مردم تحت‌پوشش بیمه قرار نگرفته باشند، باید جریمه پرداخت کنند.

موضوعی که نظام سلامت نروژ را از سایر کشور‌ها متمایز می‌کند آن است که همه مردم نروژ توسط طرح ملی بیمه تحت‌پوشش بیمه قرار دارند.

 این کشور در مقایسه با کشورهایی مانند فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و ژاپن دارای سیستم مرکزی است و همه شهروندان و ساکنان آن صددرصد تحت پوشش بیمه هستند. دولت ٤٥‌درصد از درآمد تولید ناخالص داخلی را صرف هزینه‌های سلامت و سرمایه‌گذاری در این بخش می‌کند.

 در کشورهای اسکاندیناوی (سوئد، فنلاند، اتریش، نروژ، ایسلند و دانمارک) خدمات بهداشت عمومی توسط مالیات تامین می‌شود و خدمات درمانی در این کشورها طوری طراحی شده که بدون درنظر گرفتن موقعیت اجتماعی و اقتصادی و به طور یکسان در دسترس همه شهروندان قرار می‌گیرد.

 البته لازم به ذکر است که دولت از ابزار بخش خصوصی برای رفاه شهروندان نیز استفاده می‌کند.

در عین حال بیماران می‌توانند در این کشورها بیمارستان محل درمان‌شان را به‌طور آزاد انتخاب کنند.

در یک مفهوم جهانی، سیستم بهداشت و درمان کشورهای اسکاندیناوی جزو سیستم‌های سلامت بسیار خوب در دنیاست.

فاطمه صفری