ویروسی که پس از گذشت ۱۲ سال بار دیگر وارد ایران شد

اخیرا چند گزارش از ابتلا پرندگان دریاچه خلیج فارس( چیتگر) و یکی از تالاب های استان گیلان به آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان شده است. ویروسی که از نوع A  آنفلوآنزا و از زیر رده‌های H5 و H7 A است و این نگرانی را بین مردم ایجاد کرده که آیا امکان شیوع آن در بین انسان نیز وجود دارد یا خیر؟ در صورت شیوع، این بیماری چه مخاطره هایی می تواند به همراه داشته باشد؟ کدام نواحی ایران در وهله نخست در معرض خطر ابتلا به شیوع این نوع آنفلوآنزا قرار دارند؟  واکاویی بیشتر این مساله باعث شد تا گزارشی پیرامون این مساله ترتیب دهیم که در ادامه آن را می خوانید.

محمد مهدی گویا ، رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت درمورد شبهات ایجاد شده مبنی بر مشاهده لاشه‌های پرندگان مبتلا به آنفلوآنزا در حوالی دریاچه خلیج فارس در تهران گفت: لاشه های پرندگانی که اخیرا در اطراف دریاچه خلیج فارس پیدا شده، مورد آزمایش قرار گرفته است. بر اساس این آزمایش ها، مشخص شد که آنها مبتلا به آنفلوآنزای نوع H5N8 هستند که مدت زمان طولانی در بخش های مختلفی در کشور در میان پرندگان دیده و منجر به تلفات زیادی در پرندگان شده است.

وی افزود: خوشبختانه تاکنون بیماری انسانی ناشی از این نوع ویروس نه تنها در ایران بلکه در هیچ جای دنیا نیز دیده نشده است، به همین دلیل این آنفلوآنزا جزو ویروس هایی است که احتمال خطر پایینی برای انسان دارد.

به گفته وی، ویروس های آنفلوآنزا سریع تغییر می کند و تغییرها باعث می شود، بیماری زایی آن نیز شدت و ضعف پیدا کند؛ ممکن است ویروس آنفلوآنزایی که اکنون خطر کمتری دارد، با تغییر کوچکی به ویروس بزرگ و خطرناک تری تبدیل شود.

رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت اظهار کرد: مساله مورد نگرانی، نوع جدید ویروس آنفلوآنزا است که اکنون در یکی از تالاب های استان گیلان دیده شده است. این ویروس جدید با ویروسی که در حاشیه دریاچه خلیج فارس دیده شده، متفاوت است. ویروسی که در لاشه های پرندگان وحشی در حاشیه یکی از تالاب‌های استان گیلان دیده شده، ویروس خطرناک تری است و موارد انسانی آن فقط در کشور چین گزارش شده است.

گویا ادامه داد: اگر فرض را براین بگذاریم که این ویروس می تواند به انسان منتقل شود، مردم باید از شکار، بازی، تماس و خرید لاشه پرندگان وحشی در بازارهای غیرمجاز خودداری کنند.

مساله مورد نگرانی، نوع جدید ویروس آنفلوآنزا است که اکنون در یکی از تالاب های استان گیلان دیده شده است. این ویروس جدید با ویروسی که در حاشیه دریاچه خلیج فارس دیده شده، متفاوت است. ویروسی که در لاشه های پرندگان وحشی در حاشیه یکی از تالاب های استان گیلان دیده شده، ویروس خطرناک تری است و موارد انسانی آن فقط در کشور چین گزارش شده است.

ویروسی که پس از ۱۲ سال وارد ایران شد

علی‌صفر ماکنعلی، معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور نیز اعلام کرد: سویه ویروس تشخیص داده شده از نمونه های اخذ شده پرندگان مهاجر پارک ملی حیات وحش بوجاق کیاشهر از نوع H5N6 است که توسط آزمایشگاه مرجع مرکز ملی تشخیص تایید شده است. این ویروس بعد از ۱۲ سال، برای نخستین بار وارد ایران شده است.

گفتنی است، ویروس H5N6 برای نخستین بار در سال ۱۳۸۴ وارد کشور ایران شد. ورود این ویروس در آن سال باعث همه گیری، تلفات و حذف گسترده به خصوص در پرندگان صنعتی شد و میلیون ها تومان خسارت به بار آورد. اکنون پس از گذشت ۱۲ سال این ویروس بار دیگر وارد ایران شده است. چه بسا ممکن است در صورت کنترل نشدن شیوع آن بار دیگر دچار تلفات بیشمار پرندگان صنعتی و خسارت های کلانی در این بخش باشیم.

پرنده تلف شده چیتگر مبتلا به سویه H5N8 بود

سیداصغر برائی‌نژاد، مدیر کل دامپزشکی استان تهران نیز با بیان اینکه پرنده تلف شده در چیتگر مبتلا به سویه H5N8 آنفلوانزا بوده است، گفت: تاکنون موردی از ابتلا به سویه H5N6، در تهران گزارش نشده است. براساس آزمایشاتی که انجام داده ایم، این ویروس از نوع سویه قبلی آنفلوانزای فوق حاد پرندگان H5N8 بود که خوشبختانه مخاطره انسانی به همراه ندارد.

مدیرکل اداره کل دامپزشکی استان تهران با بیان اینکه پرنده تلف شده «کاکایی» و مهاجر بوده است، گفت: بعد از این مورد، ما در منطقه دریاچه خلیج فارس، پرندگان موجود را دو بار آزمایش کردیم که خوشبختانه در یک ماه اخیر موردی از ابتلا به آنفلوانزا در آنجا گزارش نشده، ضمن اینکه در آن مکان چندین بار عملیات ضدعفونی نیز انجام شده است.

آنفلوآنزای مرغی تنها یک ناحیه را تهدید نمی کند

محمدحسین بازگیر، رئیس اداره محیط زیست تهران نیز در این باره گفت: شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان فراتر از یک نقطه کوچک است. یک پرنده مهاجر ممکن است از ۱۰ استان رد و چند استان را درگیر کند. نباید به این مساله نقطه‌ای نگاه کنیم، همه کشور به یک اندازه در معرض خطر است.

وی با بیان اینکه مردم باید تا جای ممکن ارتباط با پرندگان را به حداقل برسانند، افزود: این بیماری برای همه پرندگان است و فرقی نمی‌کند پرنده وحشی یا غیر وحشی باشد، برای هرکدام رخ بدهد باید این مساله را جدی بگیریم و همه اقدام های بهداشتی را رعایت کنیم. همچنین شهروندان باید آمار تلفات پرندگان وحشی را به دامپزشکی و محیط زیست اطلاع دهند. در حال حاضر در همه آبگیرها و همه عرصه‌ها پایش صورت می‌گیرد و توصیه اکید می‌کنیم که شهروندان هم به شکار و صید نروند.

وی ادامه داد: شهروندان به هیچ وجه به پرندگان به خصوص پرندگان وحشی دست نزنند زیرا ممکن است بیماری منتقل شود. مردم باید در تماس با پرندگان اصول بهداشتی را رعایت کنند. همچنین قانون‌های موجود در مورد صید، شکار و پیشگیری را به صورت جدی مورد توجه قرار بدهند و پیشگیری کنند.

ویروسی که سلامت کهنسالان و خردسالان را نشانه می‌گیرد

اما به راستی با ورود این ویروس کشنده در پارک ملی حیات وحش بوجاق کیاشهر، چه کسانی در معرض خطر جدی قرار دارند و شیوع آن چه مخاطره هایی می تواند به همراه داشته باشد؟

بیژن صدری زاده، پزشک و کارشناس معتمد ایران و سازمان بهداشت جهانی در این باره گفت: آنفلوآنزا یک بیماری ویروسی دستگاه تنفسی است؛ این بیماری در اثر ویروس آنفلوآنزا ایجاد می شود. تاکنون سه نوع ویروس آنفلوآنزای A، B و C شناخته شده اند؛ نوع A مهمترین علت اپیدمی های آنفلوآنزا است. نوع B گهگاه با اپیدمی های منطقه ای یا گسترده همراه است. نوع C نیز آنفلوآنزا تک گیر ایجاد می کند.

این متخصص بیماری های عفونی افزود: بسیاری از علایم سرماخوردگی و آنفلوآنزا مشترک هستند بنابراین تشخیص بین این دو به طور بالینی مشکل و حتی غیر ممکن است. سرماخوردگی معمولا خفیف تر از آنفلوآنزا است. ضمنا آبریزش یا گرفتگی بینی در سرماخوردگی شایع تر است اما در آنفلوآنزا، علایم عمومی از قبیل تب، درد عضلانی( درد بدن)، خستگی مفرط و سرفه خشک شایع تر و شدید است. همچنین سرماخوردگی معمولا به عوارض جدی از قبیل ذات الریه، عفونت های باکتریال یا بستری شدن در بیمارستان منجر نمی شود.

این عضو وابسته فرهنگستان علوم پزشکی ایران به مهمترین عارضه های آنفلوآنزا اشاره کرد و گفت: مهمترین عارضه آنفلوآنزا، پنومونی(ذات الریه) ویروسی و باکتریال است. دزیدراتاسیون، آنسفالیت(ورم مغز)، میوکاردیت(التهاب عضله میوکاردیوم قلب)، پریکاردیت( التهاب غشای دور قلب) و بدتر شدن بیماری های مزمن از قبیل نارسایی احتقانی قلب، آسم یا دیابت نیز از دیگر عوارض احتمالی این بیماری است. همچنین کودکان یا بزرگسالان ممکن است به مشکل‌های مربوط به سینوس یا گوش دچار شوند.

مشاور رییس فرهنگستان علوم پزشکی کشور در امور بهداشتی و بین المللی اظهار داشت: احتمال بروز عوارض، بستری شدن در بیمارستان و خطر مرگ ناشی از آنفلوآنزا در افراد بالای ۶۵ سال و کودکان خردسال (زیر ۱۲ ماه) و مبتلایان به بیماری مزمن بیش از سایر افراد است؛ بیش از ۹۰ درصد موارد مرگ مربوط به پنومونی و آنفلوآنزا در افراد مسن بالای ۶۵ سال اتفاق می افتند. همچنین خطر مرگ و میر در جوانان یک درصد است یعنی از هر هزار نفر تنها یک نفر بر اثر ابتلا به این بیماری هلاک می شوند.

وی بیان کرد: در کودکان، تنفس سریع یا اشکال در تنفس، رنگ متمایل به آبی پوست، نداشتن توانایی به نوشیدن( خودداری از نوشیدن مایع‌های کافی)، خواب آلودگی یا بی حالی شدید، تحریک پذیری و بازگشت تب و بدتر شدن سرفه پس از یک دوره بهبودی موقت و در بزرگسالان، مشکل تنفس یا کوتاهی تنفس، درد یا فشار در قفسه سینه یا شکم، گیجی ناگهانی، اختلال در هوشیاری و جهت یابی زمان و مکان و استفراغ شدید و پی در پی، از جمله نشانه های پر خطر و هشداردهنده این بیماری به حساب می آیند.

فرزانه صدقی