دکتر احسان شمسی‌گوشکی در گفت‌وگو با ایسنا، در این باره گفت: پیرو اخباری که در فضای مجازی و در برخی خبرگزاریها مبنی بر اقدام فردی نسبت به خون‌گیری در مدرسه‌ای در استان قزوین منتشر شده است، تاکید می‌کنم که همه مسوولان مرتبط باید به این نکته توجه کنند که هیچ فردی بدون داشتن مجوز کمیته‌های اخلاق که تاییدیه خودشان را از دبیرخانه کمیته ملی اخلاق و پژوهش وزارت بهداشت دریافت کرده‌اند، حق انجام هیچ پژوهشی را بر روی مردم ندارد و هرکس که ادعا کند برای انجام پژوهشی پزشکی می‌خواهد اقدامی را انجام دهد باید از او مجوز کمیته اخلاق را بخواهند.
وی افزود: خوشبختانه حدود ۲۰ سال است که کمیته‌های اخلاق در پژوهش در کشور تشکیل شده‌اند و در پنج سال اخیر این کمیته‌ها توسط وزارت بهداشت مورد اعتباربخشی قرار گرفته‌اند. بر این اساس فقط کمیته‌هایی که اعتباربخشی شدند و ترکیب و فرآیندهایشان مورد تایید وزارت بهداشت است، می‌توانند چنین مجوزهایی را صادر کنند.
شمسی‌گوشکی تاکید کرد: لیست همه این کمیته‌ها در سامانه کمیته ملی اخلاق و پژوهش وزارت بهداشت موجود است. علاوه بر این عنوان و مجری هر تحقیقی که توسط یک کمیته اخلاق و پژوهش تایید می‌شود، در این سامانه ذکر و نمایه می‌شود. بر این اساس اگر فردی به مدرسه یا یک موسسه نگهداری کودکان یا به هرجای دیگری مراجعه و ادعا کند که می‌خواهم پژوهشی در حوزه پزشکی انجام دهم، مسوولان آنجا می‌توانند بلافاصله در سامانه کمیته ملی اخلاق آن را چک و بررسی کنند که آیا این پژوهش توسط کمیته‌های مورد تایید وزارت بهداشت تایید شده یا خیر؟.
بنابراین انجام هر پژوهشی روی انسان‌ها، طبق قوانین بین‌المللی و هم بر اساس قوانین داخلی ما منوط به کسب مجوز از یک کمیته اخلاق در پژوهش است که در همه دانشگاه‌های علوم پزشکی و مراکز تحقیقاتی ما مستقر است.کمیته‌های اخلاق در پژوهش بررسی می‌کنند که آیا اصلا لازم است این پژوهش انجام شود یا خیر؟. حال اگر لازم است، چگونه رضایت افراد برای شرکت در تحقیق جلب می‌شود؟ چه وسایلی در فرآیند کار استفاده می‌شود؟ و چگونه ایمنی افرادی که می‌خواهند در تحقیق شرکت کنند، حفظ می‌شود؟.
وی با بیان اینکه وقتی که برای پژوهشی تاییدیه کمیته اخلاق در پژوهش وجود داشته باشد، می‌توانیم بگوییم که انجام پژوهش هیچ ضرری ندارد و می‌توان به نوعی ضمانت داد، گفت: بنابراین به مردم می‌گوییم که تنها مردم با دیدن تاییدیه‌های کمیته اخلاق در پژوهش و بررسی آنها در سامانه، با خیال راحت در این پژوهش شرکت کنند، در غیر این صورت به هیچ عنوان کسی حق ندارد تحقیقی را بر روی مردم بدون مجوز انجام دهد. کار کمیته‌های اخلاق در پژوهش دفاع از مردم و حقوق کسانی است که در تحقیقات شرکت می‌کنند تا اتفاقی برایشان نیفتد و باعث سردرگمی خانواده‌ها و تلاطم اجتماعی نشود.
دبیر کمیته ملی اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت تاکید کرد: افراد با هر عنوانی اعم از استاد دانشگاه، هلال احمر و ... باید برای انجام تحقیقات پزشکی مجوز کمیته اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت را ا داشته باشد. همچنین پیش از انجام تحقیق باید عنوانش در سامانه کمیته ملی اخلاق در پژوهش ثبت شود. اگر کسی گفت می‌خواهم روی یک جمعیتی تحقیق پزشکی کنم، باید ابتدا مجوز کمیته اخلاقش را چک کنیم و ببینیم در سامانه کمیته ملی اخلاق ثبت شده است یا خیر.
حتی اگر در بیمارستان یا مطب کسی گفت که می‌خواهیم روی شما تحقیقی انجام دهیم، در آنجا هم باید مجوز کمیته اخلاقش را ببینیم. مردم در جریان باشند که تحقیقات پزشکی، در کشور دارای سامان و نظم است و کسی نمی‌تواند بدون مجوز ، تحقیقی در حوزه پزشکی انجام دهد، خون بگیرد، قند خون اندازه بگیرد و...، بلکه این اقدامات باید در قالب مقررات انجام شود.
شمسی‌گوشکی درباره نحوه اطمینان به غربالگری‌هایی که از سوی سیستم بهداشتی انجام می‌شود نیز گفت: عموما برنامه‌های وزارت بهداشت در این حوزه یا توسط پرسنل خودش در مراکز بهداشتی انجام می‌شود و یا برنامه‌هایی است که به صورت عمومی اعلام می‌شود. بنابراین مردم باید از طریق رسانه‌های عمومی مطمئن شوند که چنین اقداماتی برنامه رسمی وزارت بهداشت است و از افراد مجوز بخواهند.
وی با بیان اینکه در حوزه اخلاق در پژوهش، سامانه کمیته ملی اخلاق در پژوهش ایران به نوعی در دنیا بی‌نظیر است، تاکید کرد: به محض اینکه تحقیق پزشکی در ایران و در کمیته‌های اخلاق مصوب شود، بلافاصله در سامانه نمایه می‌شود و به افراد نشان می‌دهد که می‌توانند به این تحقیق اعتماد کنند. در گذشته افراد می‌توانستند با یک برگه ادعا کنند که مجوز کمیته اخلاق در پژوهش را دارند، اما ممکن بود که این برگه جعلی باشد یا صحتش مورد تشکیک باشد، اما در حال حاضر با ایجاد این سامانه دیگر کسی نمی‌تواند این اقدام را انجام دهد زیرا عناوین تمام تحقیقاتی که تصویب می‌شود، در این سامانه برای عموم مردم در دسترس است. بنابراین مردم می‌توانند با مراجعه به سامانه کمیته ملی اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی به آدرس ethics.research.ac.ir از داشتن مجوز تحقیقات پزشکی مطمئن شوند.
- 17
- 1
