روز گذشته ویدئویی از یک برنامه تلویزیونی با موضوع سلامت در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی دست به دست شد. در این برنامه یک کارشناس سلامت با بیان اینکه بطری های پلاستیکی آب معدنی، بر عملکرد جنسی مردان و همچنین به گفته او «دخترزایی» زوج ها تاثیر مخرب می‌گذارد موجب تعجب بینندگان برنامه شد.
در خصوص، میزان مبنای علمی داشتن صحبت های این کارشناس با کیانوش جهانپور مدیر مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفتگویی داشتیم که وی با اشاره به متعدد بودن این دست مطالب شبه‌علمی و پراکنده در دنیای رسانه به برنا گفت: اینکه ما یک مقاله و خبر واحد را مستندی برای اظهار نظر در حوزه سلامت قرار دهیم و بر اساس آن حکم کلی صادر کنیم در هیچ محفل علمی جایگاه نظارتی بر حوزه سلامت و صنعت فرآورده های غذایی و آشامیدنی پذیرفته نیست.
وی تصریح کرد: پذیرش یافته های پژوهشی مستلزم مشاهدات مکرر و مطالعات تحلیلی و فراتحلیلی بر روی مطالعات و تحقیقات و گزارش های صورت گرفته است.
وی با بیان اینکه ارزش این گزارش ها یکسان نیست، افزود: برخی اوقات در رسانه‌های عمومی مقاله، یافته علمی یا مصاحبه کارشناسی عنوان می شود که با یافته های مشابه آن در تضاد است. قاعدتا این یافته های شبه‌علمی قابلیت پذیرش در محافل علمی را ندارد و به عنوان یک پژوهش علمی استاندارد قابل پذیرش نیستند.
جهانپور با اشاره به اینکه درباره خوراکی‌ها مطالب متعدد و متناقضی در سراسر دنیا وجود دارد اظهار کرد: بعضی از مطالب متاسفانه ممکن است سفارشی یا با انگیزه‌های مختلفی منتشر شده باشد. همه این مطالب قابل استناد نیستند یا لااقل بصورت تنهایی قابل استناد و پذیرش نیستند.
وی تاکید کرد: پذیرش نتایج تحقیقات و گزارش های منتشر شده مستقلا نیازمند یک روش علمی و یک تخصص علمی مشخص است.
سرپرست مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت همچنین گفت: متاسفانه در تمام دنیا و به ویژه کشورهای جهان سوم بعضا رسانه ها و برخی افراد که حتی ممکن است با عناوین علمی هم صحبت کنند از مطالب دست‌چندم و نتایج گزارش‌های متناقض که مورد استفاده محافل علمی نیستند استفاده می کنند.
وی تاکید کرد: این مطالب نه‌تنها کمکی به حوزه سلامت نمی کند بلکه به نوعی سواد سلامت جامعه را نیز دچار سرگردانی می کند.
وی با رد نحوه بیان و انتشار نظر کارشناس برنامه صداوسیما درباره مضرات بطری آب معدنی، گفت: ما معتقدیم که مکانیسم تنظیم گزارش و مطالعات پراکنده در موضوعات مختلف باید متودولوژیک و ساختارمند انجام شود و نتایج آنها به عنوان یافته هایی استاندارد، به عنوان معیار و ملاک در نظارت و ارزیابی فناوری ها مورد بهره برداری قرار گیرد.
وی ادامه داد: اینگونه ورود به موضوعات علمی هیچ کمکی به ارتقا سلامت عمومی جامعه و ارتقا سواد سلامت جامعه نخواهد کرد.
ضرورت توجه به علم رسانه و سلامت در کشور
کارشناسی‌های بدون مبنای دقیق علمی در رسانه ملی متعدد بوده اند. از این رو می توان قضاوتی از عملکرد رسانه ملی در حوزه سلامت ارائه داد و به نتیجه ای دقیق در این باره رسید. کیانوش جهانپور، در ادامه با بیان این نکته که امروزه سلامت و رسانه یک رشته مستقل است، افزود: این رشته در بسیاری از کشورهای دمیا تا مقاطع تحصیلی تکمیلی مثل phd و دکترای تخصصی تدریس و ارائه می‌شود. بنابراین می توان گفت ضعف رسانه های ما در حوزه سلامت ریشه در عدم به بلوغ رسیدن آنها در علم ارتباطات حوزه سلامت است.
وی با اشاره به اینکه این دست یافته‌ها بیشتر در کشورهای در حال توسعه ارائه می شوند، افزود: در کشورهای توسعه یافته هم البته این موارد مشاهده می شود؛ بنابراین لزوما با جا افتادن علم ارتباطات در حوزه سلامت نمی توان از ابراز این دست گزارش ها جلوگیری کرد؛ چرا که ممکن است انگیزه های دیگری در پس بیان آنها وجود داشته باشد.
جهانپور ادامه داد: به هرحال من بدون اینکه رسانه خاصی مدنظرم باشد تاکید می کنم که ما باید بپذیریم حوزه سلامت شاخه های علم ارتباطات و علم رسانه و فناواری رسانه در کشور ما آنگونه که باید ارتقا پیدا نکرده است.
وی افزود: یکی از دشواری های متولیان سلامت مثل وزارت بهداشت همین انتشار بی محابای اطلاعات فراوان ارزش یابی نشده است.
سرپرست مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت در پایان تاکید کرد: اولین وظیفه ما در اطلاع رسانی در حوزه سلامت، پرهیز از ایجاد سرگردانی در افکار عمومی است.
- 13
- 2
