مهمان ناخوانده کشور ‏‪ را بیشتر بشناسیم

آنفلوآنزا یا گریپ (Grippe) شایعترین بیماری ویروسی فصل سرماست که دستگاه‌ تنفسی ‌را درگیـر می‌کند و شدیدا مسری است. ‌با توجه به حساسیت این بیماری و ابتلای بسیاری از هم مردم جهان از جمله هم وطنان ما به این بیماری نشستی تخصصی با حضور دانشجویان ترم آخر پزشکی دانشگاه آزاد تبریز و جمعی از علاقمندان به شناسایی این بیماری در سالن همایش های استاد شهریار این دانشگاه برگزار شد.

به گزارش ایسنا، در ابتدا آرمین اصلانی دانشجوی سال آخر پزشکی دانشگاه آزاد واحد تبریز با بیان اینکه مدت‌ زمان‌ شروع‌ علائم‌ آنفلوآنزا  از زمان‌ وارد شدن‌ ویروس‌ به‌ بدن‌ ۲۴ الی ۴۸ ساعت‌ است‌، گفت: ویروس آنفلوآنزا  در سال ۱۹۱۸ شیوع پیدا کرد و تا امروز آمار مرگ و میر یک سیر نزولی را طی کرده است،  به این صورت که در آغاز فعالیت این ویروس مرگ های دسته جمعی حتی ۴۰ میلیون نفر در یکسال گزارش شده است اما به مرور کاهش یافت.

وی با اشاره به اینکه  آنفلوآنزا  هر ساله در مکان‌های مختلف و با شیوع مختلف رخ می‌دهد،  افزود: این الگوی اپیدمیولوژیک منعکس کننده ماهیت در حال تغییر خواص آنتی ژنی ویروس‌های آنفلوآنزا  و گسترش بعدی آنها بستگی به عوامل مختلفی از جمله انتقال ویروس و حساسیت جمعیت دارد.

این دانشجوی ترم آخر پزشکی به علت بیماری آنفلوآنزا  پرداخت و گفت: ویروس‌های عامل آنفلوآنزا  از گروه اورتومیکسو ویروس‌ها هستند و این بیماری  شامل ویروس آنفلوآنزا ی A، آنفلوآنزا ی B و آنفلوآنزا ی C و D است.

اصلانی با بیان اینکه الگوی اپیدمیولوژی سه تیپ آنفلوآنزا  به طور قابل ملاحظه ای با هم تفاوت دارند، اظهار کرد: نوع B  صرفاً باعث ایجاد بیماری در انسان شده و به طور معمول هر دو تا چهار سال یک بار منجر به ایجاد همه گیری محدودی می شود. این ویروس گاهی موجب اپیدمی می شود ، نوع C  این ویروس نیز تنها منجر به ایجاد بیماری در انسان و خوک شده و عامل بیماری های اپیدمی نبوده و فقط عفونت های خفیف تنفسی را به طور اسپورادیک ایجاد می کند و در اکثر مواقع علامت بالینی آشکاری وجود ندارد.

وی ادامه داد:  ویروس های آنفلوآنزا ی نوع D  موجب آلودگی خوک و گاو می شوند، هیچ عفونت انسانی از این ویروس مشاهده نشده است، اما ویروس آنفلوآنزای تیپ A  بسیار شایع بوده و به سرعت قاره‌ها را می پیماید و اپیدمی‌های گسترده ای را به نام پاندمی به وجود می آورد و قادر است منجر به ابتلای گونه های مختلف پستانداران و پرندگان شود.

*ویروس آنفلوآنزا ی A را بهتر بشناسیم

وی با بیان اینکه معمولاً بدن انسان و حیوانات در برخورد با ویروس، علیه این دو آنتی ژن واکنش نشان داده و آنتی بادی تولید می کند، تصریح کرد: ویروس آنفلوآنزای A  قادر است در سطح خود یکی یکی از ۱۶ نوع هماگلوتینین (H1 تا H16) و یکی از نه نوع نورآمینیداز (N1 تا N9 ) را داشته باشد.

 این پزشک با اشاره به اینکه ویروس آنفلوآنزای A  به طور همه ساله و یا هر چند سال یک بار دستخوش یک یا چند دریفت آنتی ژنی می شود، افزود: از آنجایی که یکی دیگر از ویژگی‌های ویروس آنفلوآنزای نوع A  تبادل ژنی در بین گونه‌های مختلف حیوانات و انسان است، گاهی اوقات تغییرات آنتی ژن بسیار شدیدی رخ می دهد، در اثر آمیزش و مخلوط شدن ژنوم دو نوع ویروس آنفلوآنزای مختلف انسانی و پرندگان، ویروسی جدید تولید شده که اصطلاحاً به این حالت ”شیفت آنتی ژنی“ گفته می شود،  از سوی دیگر، به دلیل عدم تماس قبلی بدن افراد با ویروس جدید، مصونیت قبلی نیز نسبت به این ویروس در جوامع انسانی دیده نمی شود، لذا ویروس به سرعت میان انسان ها گسترش یافته و قادر به بروز یک همه گیری جهانی و خطرناک است.

*ویروس  H1N1 چیست؟

اصلانی گفت: این ویروس از آنفلوآنزای نوع A  است که اولین بار در سال ۱۹۱۸ میلادی در آمریکا شناخته شد و پس از یک دوره طولانی در آوریل ۲۰۰۹ (سال جاری) بار دیگر این بیماری به نام Swine flu  یا آنفلوآنزای خوکی با شکل، قدرت و توانایی بیماری‌زایی متفاوت از گذشته، در ایالت کالیفرنیای جنوبی کشور آمریکا گزارش شد.

وی  یادآور شد:   اگر چه Swine flu  آنفلوآنزای خوکی نام گرفته، اما این به آن معنا نیست که این بیماری از خوک به انسان انتقال می‌یابد، بلکه در آزمایش‌های انجام شده از این ویروس، مشخص شده که تعدادی از ژن‌های آن شبیه به آنفلوآنزای ویروسی است که در خوک‌های شمال آمریکا یافته‌اند، قدرت بیماری‌زایی این ویروس، سه برابر ویروس آنفلوآنزای معمولی بوده و بیشترین شیوع آن در فصول سرد سال است،  انتقال آن از انسان به انسان است (نه حیوان به انسان) که معمولاً قسمت فوقانی سیستم تنفسی را درگیر می‌کند. 

وی با اشاره به اینکه  تنها  در یک تا دو درصد می‌تواند منجر به مرگ شود، متذکر شد: این ویروس ها در اثر تماس مستقیم یا غیرمستقیم گسترش می یابند، انتقال این بیماری از انسان به انسان از طریق سرفه، عطسه، تخلیه ترشحات بینی و دهان است که ویروس می‌تواند حداکثر تا فاصله ۱.۵ متری از طریق سرفه یا عطسه منتقل شود.

وی تاکید کرد:  ویروس‌های آنفلوآنزا  موجود در قطرات تنفسی از طریق سرفه و عطسه منتشر می شوند در اغلب موارد این انتشار از فرد به فرد و معمولا از طریق تماس دست با آنچه که به ویروس  آنفلوآنزا  آلوده شده است و سپس تماس دست آلوده با دهان و بینی فرد منتقل می شود.

اصلانی ادامه داد: بزرگسالان ممکن است دیگران را روز قبل از شروع علائم تا روز پس از بروز بیماری مبتلا نمایند که این امر به این معنی است که شما می توانید فردی را قبل از آنکه بیماری در شما ایجاد شده باشد مبتلا کنید.

وی گفت:  براساس آخرین اطلاعات این ویروس می‌تواند از طریق صحبت کردن نیز انتقال یابد، زیرا ذرات ویروس از طریق تنفس بخصوص در زمان صحبت کردن که دم و بازدم با قدرت بیشتری هوای مجاری تنفسی را به خارج منتقل می‌نماید باعث انتقال بیماری به فرد مقابل شود.

اصلانی عنوان کرد: در آنفلوآنزا  یک روز بعد از شروع، بیماری قابل انتقال است و تاکید می شود انتقال و سرایت بیماری ویروسی را باید بر اساس میزان ابتلای منطقه‌ای و محلی ارزیابی کرد. 

وی اضافه کرد:  اگر فردی در خانواده مبتلا به بیماری آنفلوآنزا شده، باید دوموضوع را در نظر داشت، اوّل نزدیکترین افراد به او از یک تا دو روز قبل شروع بیماری چه کسانی بودند؟  دوّم اینکه از این نزدیکترین افراد به او چه کسانی در گروه خطر (کودکان زیر ۵ سال، افراد بالای ۶۴ سال، خانم‌های حامله و افراد با بیماری‌های زمینه‌ای و مزمن) هستند و با این محاسبه می‌توانیم حلقه اوّل مبتلایان احتمالی را شناسایی و با هشدار به آنان، هم آنها را تحت نظر داشته باشیم و هم رفت و آمدهای آنان را با دیگران برای جلوگیری از انتقال بیماری به زنجیره دوّم محدود و کنترل کنیم.

وی به علائم این بیماری پرداخت و گفت:علائم بیماری مشابه آنفلوآنزا ی فصلی همانند تب، سرفه، گلودرد، آب ریزش بینی، کوفتگی و درد بدن، سر درد، لرز و خستگی و در موارد مشخص اسهال، تهوع و استفراغ است،  در مواردی ممکن است این بیماری ویروسی پیشرفت کرده و عفونت‌های شدید ریوی، گوشی و سینوسی ایجاد کند.

وی یادآور شد: سرماخوردگی معمولا با سوزش و درد گلو آغاز می‌شود و با سرفه، آبریزش بینی و بعضی مواقع با خروج خلط ادامه پیدا می‌کند. البته گاهی مواقع کودکان سرماخورده دچار تب نیز می شوند اما تب به‌ندرت بزرگسالان را درگیر می‌کند، بنابراین در سرماخوردگی دردهای شدید عضلانی و تب‌های بالا همچنین سردردهای شدید و سرفه و کوفتگی عضلات برخلاف آنفولانزا بسیار کمتر دیده می‌شود.

این پزشک خاطر نشان کرد: علائم و نشانه های پیشرفت به سمت فرم شدید بیماری تنفسی شامل کوتاه شدن تنفس (در فعالیت یا استراحت)، مشکل در تنفس، خلط رنگی یا خونی، تنفس سریع ، درد قفسه صدری، افت فشار خون، هیپوکسی ،۹۲ درصد در اطفال زیر ۵ سال تغییر سطح هوشیاری، عدم هوشیاری ، خواب آلودگی، مشکل در بیدار شدن ، تشنج، کانفیوژن، ضعف شدید یا فلج است. علائم ادامه تکثیر ویروس یا عفونت باکتریال ثانویه شامل تداوم تب یا برگشت تب بالا بوده و سایر علائم که بیشتر از سه روز علی رغم دریافت تب بر یا مسکن ادامه یابد.

احسان شیری دیگر دانشجوی ترم آخر پزشکی دانشگاه آزاد تبریز نیز با بیان اینکه کاهش فعالیت، گیجی، کاهش حجم ادرار، دیسترس شدید تنفسی، نفس نفس زدن شدید، (ناتوانی در بیان یک جمله کامل در یک تنفس) استفاده از عضلات تنفسی کمکی، احساس خفه شدن، تنفس صدا دار در حالت استراحت یا فرورفتگی استرنوم در حالت استراحت از دیگر علائم بیماری است،  افزود:  افزایش تعداد تنفس حداقل ۳۰ تنفس در دقیقه در بالغین، بالای ۵۰ تا در دقیقه در اطفال زیر یکسال و بالای ۴۰ تنفس در دقیقه در اطفال بالای یکسال، اشباع اکسیژن زیر ۹۲ درصد، خستگی تنفسی، فشار سیستولیک ۹۰ و دیاستول زیر ۶۰ mmHg) ، علائم دهیدرتاسیون شدید یا شوک، کاهش تورگور پوستی، فرو رفتن فونتانل در شیر خواران،  تغییر سطح هوشیاری، کانفیوژن، آژیتاسیون، تشنج، تحریک پذیری، بی قراری از علایم این بیماری است.

* درمان های حمایتی بیماران سرپایی:

وی درباره درمان های حمایتی این بیماران گفت:  مسکن یا تب بر (اجتناب از تجویز آسپرین و ترکیبات سالیسیلات مانند بیسموت در بیماران زیر ۱۸ سال) استراحت در منزل و رعایت اصول پیشگیری به این بیماران توصیه می شود، این افراد باید فاصله یک متر را رعایت کنند،  در منزل در تماس با بیماران قرار نگیرند و در صورت مواجه افراد   با ریسک بالا از ماسک استفاده کنند، بیماران در منزل نباید ملاقات کننده داشته باشند، در صورت امکان فقط یک نفر در منزل مسئولیت مراقبت از بیمار را بر عهده بگیرد،  افراد بیمار نباید در منزل از اطفال یا افراد در معرض خطر مراقبت کنند و مصرف مایعات گرم و فراوان نیز توصیه می شود.

شیری درخصوص دیگر نکات قابل توجه گفت:  پوشاندن صورت، بینی و دهان در زمان سرفه و عطسه با دستمال کاغذی یک بار مصرف و پس از آن قرار دادن آن در سطل در بسته مخصوص، شستشوی دست و صورت با آب و صابون بعد از هر عطسه و سرفه تا ویروس‌ها زدوده شوند همچنین دستها را می‌توان با پنبه و الکل ضدعفونی نمود،  در خارج از منزل، محیط کار و معابر عمومی از تماس دستهایتان با صورت یا چشم، بینی و دهانتان خودداری نمایید،  استفاده از ماسک در محیط خارج از منزل بخصوص در مراکز شلوغ و پر رفت و آمد، ماسک تا بیش از ۵۰ درصد از ابتلا به بیماری پیشگیری می‌کند.

وی ادامه داد:  بر اساس استاندارد جهانی ماسک N95  برای مبارزه با بیماری‌های ویروسی است و باید بدانیم اندازه‌های مختلف از آن برای افراد و گروه‌های سنی مختلف باید در دسترس باشد.