دولتی که در کار‌های روزانه‌اش مانده، چطور می خواهد با کرونا مقابله کند؟

کشورهای جهان مشغول برای جلوگیری از انتقال ویروس کرونا به داخل مرزهایشان، برنامه‌های مختلفی در پیش گرفته‌اند؛ از اقدامات پیشگیرانه و اطلاع رسانی‌های دقیق گرفته تا آموزش جلوگیری از انتقال این ویروس. همه کشورها پروازها و حتی سفرهای زمینی و دریایی خود به چین را لغو کرده‌اند تا بتوانند جلوی شیوع این ویروس خطرناک را بگیرند. نکته مهم اینکه در همه کشورها، آمارهایی از وضعیت مبتلایان و نحوه قرنطینه افراد منتشر می‌شود تا مردم هم با اهمیت موضوع روبرو شوند و هم در جریان آخرین اقدامات دولتمردان خود قرار بگیرند. 

مانند تمام اتفاقات دیگر، شرایط در ایران کاملا متفاوت است؛ منابع غیر رسمی از قرنطینه تعدادی بیمار مبتلا به کرونا در چند بیمارستان کشور خبر می‌دهند اما مسئولان وزارت بهداشت، نهادهای اطلاع‌رسانی دولتی و سازمان‌های مشابه همچنان اصرار دارند که خبری نیست و هیچ موردی مشاهده نشده است. پروازهای ایران به چین و بالعکس هم کماکان پابرجاست تا به معنای کلمه نشان دهیم واقعا «تصمیم گرفته‌ایم جور دیگری زندگی کنیم.»

در چنین شرایطی و در غیبت اطلاع رسانی مسئولان رسمی، بازار شایعات بسیار گرم شده است و مردم بار دیگر خود را در مقابل یک اتفاق مهم تنها دیدند و انگار کسی قرار نیست آن‌ها را جدی بگیرد. بالاخره پس از چند روز وزیر بهداشت در توییتی نسبت به این اتفاق نگران کننده، واکنش نشان داد و از نامه‌نگاری‌ها و تلاش برای توقف پرواز‌های چینی به کشور خبر داد و در ادامه در توییتی نوشت: «حتما هرگونه ابتلا به این ویروس را صادقانه و فورا به مردم خواهم گفت. مهار کرونا با همراهی و کمک مردم، آن هم به وسیله پیشگیری و رعایت نکات بهداشتی میسر خواهد شد که لازمه آن اطلاع رسانی به موقع و البته هشدار در مواقع لزوم است.»

بعد از گذشت بیش از یک ماه از انتشار ویر‌وس کرونا، اقداماتی برای مراقبت از مردم آغاز شده است. با این وجود، مشخص نیست چرا اطلاعات دقیق و آگاهی‌های لازم در بهترین شکل و سریع‌ترین زمان به مردم منتقل نمی‌شود؟

مهمترین حرکت دولت، اقدام وزارت بهداشت بود که با تاخیر دو هفته‌ای،، اقدام به ارسال پیامک‌هایی به مردم کرد که در آن راه‌های پیشگیری از ابتلا به این ویروس را نوشته بود. در چنین شرایطی برای افکار عمومی این سوال مطرح بود که چرا مسئولان غیرمسئولانه‌ترین شیوه‌ها را برای مقابله با بدیهی‌ترین مسائل اتخاذ می‌کنند و لحظه به لحظه بر بی اعتمادی و نگرانی مردم می‌افزایند؟

بیشتر بخوانید:

• جدیدترین اخبار از ویروس کرونا
• ادعای وزارت بهداشت: هیچ‌یک از ایرانیان منتقل شده از چین، مبتلا به 'کرونا' نیستند
• شمار قربانیان کرونا در چین به ۴۹۰ نفر رسید

محمدعلی الستی جامعه شناس به رویداد۲۴ می‌گوید: زمانی که از عملکرد سیستم رسانه‌ای رسمی صحبت می‌کنیم، در واقع از دو موضوع حرف می‌زنیم؛ یک اعتبار و اعتماد رسانه‌ای و دوم عملکرد سامانه رسانه‌ای. زمانی که بیمار می‌شویم و نزد پزشک می‌رویم، انتظار داریم این پزشک تجربه و سواد درستی داشته باشد و عملکردش در مقابل ما عملکرد مناسبی باشد مثلا آزمایش‌های مناسبی برایمان بنویسد و غیره. رسانه هم همینگونه است؛ زمانی که مردم می‌بینند رسانه‌ها به بیماری کرونا پرداخته‌اند، به اعتبار و اعتماد آن رسانه نگاه می‌کنند و تصمیم می‌گیرند که به اطلاع رسانی آن رسانه اعتماد کنند یا نه. به طور مثال چندی قبل در زمان سقوط هواپیمای اوکراینی متاسفانه اعتبار رسانه‌ای تمامی رسانه‌های ما خدشه‌دار شد؛ به نحوی که اگر بار دیگر بخواهند از چنین موضوعی صحبت کنند، از اعتبار کافی برای اعتماد مردم برخوردار نیستند.

الستی ادامه داد: از دولتی که در کار‌های روزانه خودش به نوعی مانده است و محدودیت‌های بسیار زیادی دارد، انتظار دارید مانند دولت چین عمل کند؟ دیدید که این کشور بیمارستان ۱۰ هزار تخت‌خوابی را در چه مدت زمان کوتاهی افتتاح کرد. طبیعتا از دولت و دستگاه‌های مربوطه در اطلاع رسانی و سایر مسائل نمی‌توان چنین انتظاری را داشت. به قول معروف ما باید به همه‌چیزمان بیایید.

این جامعه شناس به نحوه اطلاع رسانی استاندارد اشاره کرد و گفت: ما دو نوع نحوه اطلاع رسانی داریم، یک اطلاع رسانی اخباری است که می‌تواند لحظه به لحظه پیشروی بیماری کرونا و آخرین تغییرات را با دقت و صحت کامل در اختیار مردم بگذارد. دوم اطلاع رسانی درباره آموزش پیشگیری از ابتلا به این بیماری است، به طوری که از ترس‌های بیجا جلوگیری کنند و در زمانی که لازم است حساسیت مردم را بالا ببرند. یعنی مجموعه رسانه و حاکمیت با کمک همدیگر دو دسته اطلاع رسانی (خبری-علمی) را باید به سمع و نظر مردم برسانند.