شایع ترین علایم و نشانه های تومور مغزی

هشتم ژوئن روز جهانی آگاهی از تومور مغزی نام گرفته است. هدف این رویداد انجام فعالیت های مشترک در جهت افزایش آگاهی و جلب توجه عمومی نسبت به چالش های خاص تومورهای مغزی، تاکید بر نیاز به واکنش های خاص و لزوم انجام تحقیقات علمی در این زمینه و توجه به بیماران و خانواده های آنان است.

تومور مغزی مجموعه ای از سلول های غیرعادی است که درون مغز تجمع کرده و یک توده غیرطبیعی را تشکیل می دهند. تومورهای مغزی ممکن است سرطانی( بدخیم) یا غیر سرطانی( خوش خیم) باشند.

جمجمه که در برگیرنده مغز است، ساختار سخت و انعطاف ناپذیری دارد و رشد هرنوع توده در چنین فضای محدودی می تواند مشکل ساز شود. صرف نظر از بدخیم یا خوش خیم بودن تومور، رشد آن درون مغز موجب افزایش فشار درون جمجمه می شود و این فشار می تواند به مغز آسیب وارد کرده یا موجب مرگ شود.

شایع ترین علایم و نشانه های تومور مغزی

علایم و نشانه های یک تومور مغزی بسته به اندازه، موقعیت و سرعت رشد آن متفاوت است؛ اما به طور کلی می توان موارد زیر را از علایم تومور مغزی دانست:

- ابتلا به سردرد یا تغییر الگوی سردردها

- سردردهای مکرر که دفعات یا شدت وقوع آن ها افزایش می یابد 

- حالت تهوع یا استفراغ غیرقابل توضیح

- مشکلات بینایی مانند تاری دید، دوبینی یا از بین رفتن دید محیطی

- از دست دادن تدریجی حس لامسه یا قدرت حرکت در یک بازو یا پا

- مشکل در حفظ تعادل

- اختلالات گفتاری

- سردرگرمی در امور روزمره

- تغییرات رفتاری یا شخصیتی

- تشنج، به ویژه درافرادی که فاقد سابقه تشنج هستند

- مشکلات شنوایی

تومورهای مغزی در دو گروه تومورهای اولیه و ثانویه دسته بندی می شوند. تومورهای اولیه درون مغز شکل می گیرند و بسیاری از آن ها خوش خیم هستند. تومورهای ثانویه که با عنوان تومورهای متاستازی هم شناخته می شوند ، زمانی شکل می گیرند که سلول های سرطانی سایر اندام ها مانند ریه یا سینه به بافت مغز رسیده و در آن گسترش می یابند.

تومورهای اولیه

گلیوما( Glioma)

یکی ازتومورهای اولیه سیستم عصبی مرکزی است که در نخاع یا مغز بروز می کند و منشا آن از سلول های گلیال است. سلول های گلیال معمولا ساختار سیستم عصبی مرکزی را پشتیبانی می کنند، مواد مغذی را در اختیار این سیستم عصبی قرار می دهند ، ضایعات سلولی را پاکسازی کرده و نورون های مرده را تجزیه می کنند. منشا گلیوما ممکن است انواع مختلف سلول های گلیال باشند. گلیومای خفیف توموری است که در سلول های پیشتیبان و محافظ سیستم عصبی مغز تشکیل می شود و درمان آن شامل جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی است.

گلیوبلاستوما( Glioblastoma)

شایع ترین تومور بدخیم اولیه سیستم عصبی مرکزی است که در نخاع یا مغز بروز می کند.

الیگودندروگلیوم( Oligodendroglioma)

نوعی گلیوما است که از یاخته الیگودندروسیت نشات می گیرد.

تومور آستروسیتوما( Astrocytoma)

نوعی گلیوما محسوب می شود که منشا آن سلول هایی تحت عنوان آستروسیت هستند. این سلول ها وظیفه پشتیبانی از سلول های عصبی را بر عهده دارند.

نورومای آکوستیک( Acoustic neuroma)

تومور خوش خیم عصب هشتم جمجمه ای است.

تومورهای هیپوفیز( Pituitary tumors)

تومورهای هیپوفیز توده هایی هستند که در هیپوفیز تشکیل می شوند.

مننژیوما( Meningioma)

مننژیوما در سلول های غشای احاطه کننده مغز و نخاع به وجود می آیند.

مدولوبلاستوما( Medulloblastoma)

نوعی تومور بدخیم است که منشا آن از مخچه است.

کوروئید پلکسوس کارسینوما( Choroid plexus carcinoma)

این تومور در فضایی از مغز که بطن نام دارد ایجاد می شود.

کرانیوفارنژیوما( Craniopharyngioma)

شایع ترین اختلال هیپوتالاموسی است و منجر به اختلال هیپوفیز می شود.

اپندیموما( Ependymoma)

از تغییر نئوپلاست سلول های اپندیمال نشات می گیرد.

تومورهای ثانویه

متاستازهای مغزی یا تومورهای ثانویه، بخش عمده موارد سرطان مغز را به خود اختصاص می دهند. این نوع سرطان ها در یکی از اندام های بدن آغاز شده و سپس به مغز می رسند. سرطان های ریه، سینه، کلیه و پوست قابلیت متاستاز به مغز را دارند. تومورهای ثانویه همواره بدخیم هستند. تومورهای خوش خیم هرگز از یک اندام به اندام دیگر گسترش نمی یابند.

تومورهای خوش خیم هم ممکن است منجر به مشکلات جدی شوند. علت خطرساز شدن تومورهای مغزی این است که جمجمه یک فضای محدود و بسته از جنس استخوان ضخیم است و به همین علت هر چیزی که درون جمجمه یا خارج از بافت مغز رشد کند فضای زیادی را اشغال کرده و به نقاط حساس مغز فشار وارد می کند. به همین علت در مورد تومورهای مغزی تنها به نوع آن ها توجه نمی شود، بلکه محل شکل گیری تومور هم دارای اهمیت زیادی است.

تومورهای مغزی از جمجمه خارج نمی شوند. تمام تومورهای مغزی دارای این ویژگی مشترک هستند که به سایر اندام ها سرایت نمی کنند؛ زیرا نحوه دسترسی آن ها به رگ های خونی با سایر اندام های بدن متفاوت است.

متاسفانه هیچ راه مؤثری برای جلوگیری از تشکیل و رشد تومورهای مغزی وجود ندارد. با وجود این پزشکان توصیه می کنند که افراد، به ویژه افراد کمتر از ۱۸ سال، تا حد ممکن از قرار گرفتن در معرض تشعشعات شدید اجتناب کنند.

عوامل خطر ابتلا به تومور مغزی

در اغلب موارد، علت ابتلا به تومور مغزی مشخص نیست؛ اما متخصصان برخی از عوامل را شناسایی کرده اند که ممکن است خطر ابتلا به تومور مغزی را افزایش دهند.

این عوامل شامل سابقه خانوادگی، سن، نژاد، قرارگرفتن در معرض تشعشعات و مواد شیمیایی و همچنین عدم ابتلا به آبله مرغان هستند. در واقع واقع بین ۵ تا ۱۰ درصد از تمام انواع سرطان ها به صورت ژنتیکی به ارث می رسند و تومورهای مغزی نیز به ندرت حاصل عوامل وراثتی هستند. با وجود این اگر تعداد قابل توجهی از اعضای خانواده دچار تومور مغزی شده اند، باید موضوع با پزشک متخصص مطرح شود تا در صورت لزوم آزمایشات ژنتیکی انجام پذیرند.

افزایش سن نیز یکی از عوامل خطر تومور مغزی است و با افزایش سن، احتمال ابتلا به تومور مغزی نیز بیشتر می شود.

قرار گرفتن در معرض مواد و ترکیبات شیمیایی، مانند ترکیباتی که در محیط های کاری صنعتی یافت می شوند ، می تواند موجب افزایش خطر ابتلا به تومور مغزی شود. انستیتوی ملی سلامت و ایمنی محیط کار آمریکا هرسال فهرستی از مواد شیمایی را که عامل بالقوه ابتلا به سرطان هستند و در محیط های کاری یافت می شوند ، منتشر می کند.

اشخاصی که در معرض نوعی تشعشعات موسوم به تابش های یون ساز قرار می گیرند، بیش از سایرین دچار خطر ابتلا به تومور مغزی هستند. ممکن است شخص در جریان پرتودرمانی سرطان یا در اثر برخورد با غبارهسته ای در معرض این نوع تابش ها قرار گیرد. حوادثی که در نیروگاه های هسته ای فوکوشیما و چرنوبیل رخ داد، نمونه هایی از انتشار تابش های یون ساز در محیط زیست هستند.

به گزارش انجمن تومور مغزی آمریکا، افرادی که سابقه ابتلا به آبله مرغان را در دوران کودکی ندارند، بیش از سایرین در معرض ابتلا به تومورهای مغزی قرار دارند.