هفته چهارم تا هشتم برای مادران از اهمیت بسیاری برخوردار است زیرا در این بازه زمانی تمام سیستمهای اصلی و ارگانها بدن جنین تشکیل می شوند، به این دوره دوره ارگانوژنز می گویند. ارگانوژنز بسیار حساس است زیرا جنین بیشتر از سایر زمان ها می تواند تحت تاثیر عوامل مختلف قرار بگیرد و درگیر تغییراتی غیرقابل جبران تشکیل اعضاي بدن شود.
عوامل مورد نظر می توانند شامل یک ژن ناقص و یا انواع سندروم های ژنتیکی باشند، از طرفی عوامل محیطی مختلف مانند مصرف بعضی داروها یا بیماری های مادر مثل دیابت هم می تواند جنین را تحت تاثیر قرار دهد.
تشکیل قلب جنین:
اولین ارگانی که در بدن انسان شکل می گیرد قلب است، این ارگان حیاتی از جنین حمایت می کند تا رشد کند بنابراین باید در این موضوع سریع عمل کند. ضربان قلب نوزاد حتی قبل از تشکیل چهار حفره قلب آغاز می شود.
ساختمان ابتدایی قلب به صورت یک لوله تو خالی و کمی خمیده دیده می شود که تقریبا به ۲/۵ تا ۳ میلی متر طول تا بیست و دومین روز از تکامل جنین خواهد رسید. اولین انقباضات در حفرات قلب از بیست و هشت روزگی شروع می شوند. زمانی که مادر به هفته پنجم تا هفتم بارداری می رسد می توان با استفاده از واژینال زودتر یا سونوگرافی از روی شکم، تشکیل شدن یا نشدن قلب جنین را تشخیص داد.
بعد از گذشت ۶ هفته قلب جنین با تعداد ۸۰ بار در دقیقه ضربان دارد و چهار حفره عمیق آن تشکیل شده اند. هر کدام از این حفره ها یک مسیر ورودی و خروجی مجزا را به خود اختصاص می دهد که می تواند موجب ورود یا خروج خون شود. بعد از گذشت دو هفته ضربان قلب جنین به ۱۲۰ تا ۱۶۰ بار در دقیقه افزایش پیدا می کند این مقدار دو برابر ضربان قلب مادر است.
با ادامه روند رشدی جنین با احتمال زیادی مادر می تواند بعد از هفته نهم یا دهم حاملگی به راحتی ضربان قلب جنین خود را بشنود. در این زمان ضربان قلب جنین حدود ۱۷۰ بار در دقیقه می باشند و با گذشت زمان به تدریج این مقدار کاهش می یابد.
در این مرحله از بارداری پزشک یا ماما با استفاده از یک ابزار خاص به نام داپلر که یک گوشی سونوگرافی است از روی شکم می تواند صدای ضربان قلب جنین را تقویت کرده و بشوند.
دلایل شنیده نشدن صدای قلب جنین:
دلایل متعددی می توانند موجب شنیده نشدن صدای قلب جنین در دوران بارداری شوند که در ادامه به آنها اشاره شده است:
- تشکیل نشدن قلب
- بررسی ضربان قلب در زمان نامناسب
- سقط جنین
- بارداری خارج از رحمی
- قرار گرفتن قلب جنین در نقطه ای غیرعادی
در مواردی که به آنها اشاره شد؛ قلب از همان ابتدا ضربانی ندارد، گاهی ممکن است قلب قبلا ضربان داشته و اکنون به دلایل گوناگون از ضربان می ایستد.
باید توجه کرد که شنیدن صدای قلب جنین صرفا به معنای سالم بودن قلب نیست، گاهی نواقص قلبی وجود دارد اما قلب کاملا منظم ضربان دارد. برای تشخیص مشکلات و ناهنجاری های قلبی نیاز به اکو قلب جنین می باشد.
تشکیل نشدن قلب:
بارداری پوچ یا مول می توانند نشانه های بارداری را به صورت آزمایشگاهی و ظاهری در زنان ایجاد کند، اما با سونوگرافی شخص می شود که اصلا جنین و ضربان قلبی ایجاد نشده است.
عدم تشکیل قسمتی از قلب یا نقایص قلبی جنین:
بسیاری از مشکلاتی که برای قلب جنین ایجاد می شود در اثر تشکیل نشدن قسمت های مختلف قلب هستند که در سیر تکاملی درستی قرار ندارند. این نواقص دارای طیفی از بسیار جزئی تا خیلی شدید هستند که می توانند در حیات جنین تداخل ایجاد کنند.
مشکلات جزئی می توانند شامل سوراخ های کوچک در دیواره بین حفرات قلب، تنگی های خفیف در دریچه ها و عروق متصل به قلب باشد و مشکلات شدید شامل مواردی از قبیل؛ تشکیل نشدن نیمی از قلب یا حفرات و عروق متصل به آن می شود.
بسیاری از مشکلات قلبی شدیدی که در سیر تکاملی جنین ایجاد می شوند در نهایت منجر به مرگ یا سقط جنینی می شوند. گاهی هم ممکن است در مسیرهای هدایتی ضربان قلب درگیر نواقص می شوند که در نهایت منجر به ضربانهای نابجای بی خطر تا بلوک کامل ضربان قلبی می شود.
همانطور که اشاره شد می توان با انجام اکوی قلب جنین متوجه نواقص قلبی او شد، در بسیار از این موارد می توان با اقدامات درمانی بهترین سرانجام را برای بارداری ایجاد کرد.
اگر صدای قلب جنین شنیده نشد چه باید کرد؟
در صورتی که پزشک بعد از نشنیدن صدای قلب در مورد مواردی از قبیل؛ سقط جنین، حاملگی پوچ و حاملگی خارج از رحم نگرانی داشته باشد با اندازه گیری ساک حاملگی و قطب جنینی (در صورت قابل رؤیت بودن) از مراحل پیشرفت جنین اطمینان کسب می کند.
در صورتی که ساک حاملگی مادر از ۱۶ تا ۱۸ میلی متر بزرگ تر باشد، اما قطب جنینی دیده نشود یا اندازه قطب جنینی ۵ میلی متر باشد اما هیچ ضربان قلبی از نوزاد با گوشی اولتراسوند شنیده نشود، پزشک مبنا را بر سقط جنین یا حاملگی پوچ خواهد گذاشت.
در صورتی که قلب نوزاد بسیار کوچک باشد و پزشک نتواند به صورت دقیق آن را اندازه بگیرد، باید بعد از ۳ الی ۵ روز دوباره با سونوگرافی بررسی را صورت دهد.
در صورتی که قلب جنین مشاهده نشود، آزمایش های دیگری نیز انجام می شود که احتمال حاملگی خارج از رحم رد شود. در صورتی که پزشک تشخیص دهد بارداری چندان پایدار نیست غالبا صبر می کنند تا مادر جنین را به صورت طبیعی سقط کند اما اگر این اتفاق نیوفتاد فرآیند کورتاژ تشخیصی را دنبال خواهند کرد. در صورتی مادر به صورت طبیعی جنین را سقط می کند که هیچ گونه مشکلی نداشته باشد، هنگامی که جنین در دوران اولیه بارداری سقط حدود ۵۰ درصد از زنان تحت کورتاژ تشخیصی قرار نمیگیرند.
گردآوری: بخش زناشویی سرپوش
- 14
- 1