وقتی ترس با لذت در ذهن سازگار می شود

می ترسیم اما برای چندمین بار از ارتفاع می پریم و با ترسی دوباره لذت را در وجودمان جستجو می کنیم؟ لذتی که هیجانی تازه را برایمان به ارمغان می آورد؟

براستی دلیل لذت بردن از ترس چیست؟ چرا با وجود آنکه آنقدر می ترسیم اما باز لذت می بریم؟چرا ازسوارشدن وسایل بازی خطرناک درشهر بازی و یا ورود به تونل وحشت لذت می بریم ؟ شاید این سوالات را بارها از خودمان پرسیده اما پاسخی برای آن پیدا نکرده باشیم. 

وقتی می‌ترسیم بدنمان به طورخودکار واکنش «مقابله یا فرار» نشان می‌دهد. ضربان قلب افزایش می‌یابد، تندتر نفس می‌کشیم ،عضلات مان منقبض می‌شود و توجه مان به واکنش مؤثر نسبت به تهدیدی که پیش آمده است، متمرکز می‌شود. حال این سوال مطرح است چرا با وجود رخداد چنین اتفاقاتی ترسمان تبدیل به لذت می شود؟ 

روانشناسان می گویند:خاطرات پیوندخورده به هیجانات در بخشی از مغزانسان به عنوان « بادامه مغز» ( amygdala ) شکل می گیرد و ذخیره می‌ شود. 

آنان معتقدند که مغزانسان ازاین قابلیت برخوردار است که بتواند ترس را به لذت تبدیل کند. یعنی اگر مغز بداند که خطر واقعی وجود ندارد با برآورد مناسب از میزان خطر واقعی، آنگاه اقدام به آزاد کردن سریع آدرنالین می کند و آن وقت است که ترس برای ما لذت‌بخش می شود. 

به عنوان مثال، بچه‌ها در بیشتر مواقع، برآورد بیش از حدّی ازخطر دارند و «ترس واقعی» را تجربه می‌کنند. دراین مواقع است که به پدر ومادر خود آویزان می‌شوند و گریه می‌کنند زیرا اطمینان یافته‌اند که احتمال خطر، زیاد است. بزرگتر‌ها نیز ممکن است ابتدا وحشت کنند ولی پس ازمشاهده این صحنه به خنده روی می‌آورند چرا که به سرعت تشخیص می‌دهند که خطر جدّی و واقعی وجود ندارد. 

**آدرنالین چیست؟ 

پزشکان می گویند: آدرنالین یا اپی نفرین ماده ای استرس زاست که به طورطبیعی در واکنش به موقعیت های تهدید کننده در بدن انسان ترشح می شود. 

شیمیدان ژاپنی جوکیچی تاکامینه، این ماده را سال ۱۹۰۰ کشف کرد. دلیل نام گذاری آدرنالین منبع ترشح آن بود، از آنجا که غدد فوق کلیوی یا آدرنال (Adrenal) مسئول ترشح این هورمون هستند نام آدرنالین برای آن انتخاب شد. 

به گفته آنان، دلیل ترشح آدرنالین لزوما یک تهدید واقعی نیست. گاهی بدن در مواجهه با مواردی مثل تصور یک تهدید، انجام ورزشی سنگین، نارسایی قلبی، اضطراب مزمن، نگرانی یا حتی نارسایی غدد کلیوی و مغز هم آدرنالین ترشح می کند. 

عده ای از روان‌شناسان هم معتقدند: توانایی لذت بردن از ترس، یک حس تکاملی را در انسان‌ها به وجود می آورد. همین انگیزه است که به کشف احتمالات جدید، یافتن منابع تازه غذایی و مکان‌های بهتری برای زیستن می‌انجامد. 

به عقیده اینان، برای انسان‌ها انحراف از معیارها و رسوم عادی، تاحدی معین، لذت‌بخش است. اگر انسان به طور مکرّر در معرض تحریکات ترسناک قرار بگیرد، مغز به آن عادت می‌کند و دیگر آن را به عنوان یک پدیده ترسناک شناسائی نمی‌کند. و لذت بردن از ورزش هایی همچون پرش با اسکی، سقوط آزاد با طناب و یا ورزش‌های خطرناک هم بر همین اصول استوار است یعنی برای این افراد به دلیل تمرین‌های پیشین و احتیاط‌های لازم، ریسک خطر بسیار پائین است و به همین دلیل می‌توانند از این فعالیت‌ها لذت ببرند. 

**چرا برخی از ترسیدن لذت می برند؟ 

درعلت یابی این که چرا می ترسیم و از ترسمان لذت می بریم با دکتر محمود میرزمانی ، روانشناس به گفت و گو نشستیم: 

میر زمانی می گوید: استرس و ترسی که از تماشای فیلم های ترسناک ایجاد می شود چون ناشی از محرک واقعی نیست موجب برانگیختگی در فرد و حس لذت بردن او می شود. 

وی در عین حال اظهار می کند: با پیش بینی انتهای فیلم ترسناک توسط مغز، انگیزه ای در فرد ایجاد می شود تا فیلم را تا آخر دنبال کند و بتواند استرس را کنترل نماید. 

این روانشناس توضیح می دهد: وقتی پدیده ای درذهن شما ایجاد می شود و ناتمام است ناخواسته به آن فکر می کنید یعنی مغزمیل دارد تا پدیده ناتمام را تمام کند ونمی تواند آن پدیده را همانگونه رها کند برای همین تلاش می کند تا دروضعیت استرس زا باقی بماند.این یک اصل در علم روانشناسی است ومصداق آن هم لذت بردن از ورزش های خطرناک و یا فیلم های ترسناک است مثلا از سقوط آزاد یا تماشای فیلم های ترسناک می ترسیم اما فیلم را تا آخردنبال می کنیم چون ذهنمان رهایمان نمی کند. 

وی در ادامه می گوید: مثلا وقتی با صحنه تصادفی روبرو می شوید ناخواسته توقف می کنید تا از شرح حادثه و پایان ماجرا خبردار شوید این همان میل و کشش مغز است که تلاش می کند پدیده ناتمام را تمام کند و یا حتی اگر فیلمی را نیمه رها کنیم تا مدتها به پایان فیلم فکر می کنیم چرا که مغز، پدیده ناتمام را تمام نکرده است ومرتب دنبال پرکردن حفره خالی ذهن است . 

این مدرس دانشگاه و روانشناس توضیح می دهد : وقتی فیلم ترسناک به پایان خودش می رسد وضعیت انگیزشی در فرد ایجاد می شود و پس از مدتی فرد با این سطح از ترس و تنش انطباق پیدا می کند و مغز متوجه می شود که ترس واقعی نبوده است و با ترس سازگاری پیدا می کند و با شادی و لذت سازگار می شود. 

وی با بیان اینکه جوانان و نوجوان به لحاظ ویژگی های منحصر شخصیتی آنان قدرت رویارویی بیشتری را با ترس دارند، اظهار می کند: لذت بردن از ترس در جوانان و نوجوانان در چند بخش قابل بررسی است اما جوانان به لحاظ ویژگی های شخصیتی که دارند احساس آسیب ناپذیری بیشتری می کنند و با این تفکر که بر خود تسلط کامل دارند میل و رغبت بیشتری برای انجام کارهای ترسناک و یا ورزش های خطرناک به خرج می دهند. 

این روانشناس ادامه می دهد: علاوه براین ، برخی از جوانان به دلیل برخورداری از خصلت هیجان جویی و هیجان طلبی بالا از قدرت ریسک بالایی برخوردارند و به همین دلیل دنبال کسب تجربه بیشتر و هیجان جویی برمی آیند.