به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، قضاوت‌های ارزشی ممکن است بطور چشمگیری در میان افرادِ متفاوت فرق کنند و پرسش «آیا نیمه لیوان پر یا خالی است؟» یک نمونه رایجِ این پدیده است.
در چنین موقعیتی، تصور اینکه آن چیز خوب یا بد است، می‌تواند به‌ترتیب خوش‌بینی یا بدبینی نامیده شود. تفکر بدبینانه در طول تاریخ بر تمام شیوه‌های تفکر تأثیرگذار بوده است.
بدبینی و سوء ظن بسیار تلخ و آزار دهنده است و عامل گناهان زیادی از جمله خیانت، غیبت، تهمت، تحقیر دیگران، قطع رحم، اختلافات و منش‌های خانوادگی و فامیلی، قتل و ... خواهد شد.
البته تعریف بدبینی بسیار گسترده است و شامل بدبینی در مورد مسائل اقتصادی، توانایی‌های فردی، ارتباطات خارج از چهارچوب خانواده و مسائل بهداشتی و سلامت می‌شود.
مرجان محمدیان دکترای روانشناسی عمومی با بیان اینکه در مورد بدبینی سه طیف مختلف وجود دارد؛ بیان کرد: یک حالت بدبینی به صورت اختلال است که به آن پارانوئید گفته می‌شودو فرد مبتلا به بیماری پارانوئید مدام در این فکر است که دیگران به فکر ویران کردن زندگی او هستند و از این رو، وجود هرکسی در اطراف خودش را به منزله یک تهدید برمی شمارد.
وی افزود: این اختلال درمان دارد و فرد مبتلا با مراجعه به متخصص و استفاده از دارو و روان درمانی می‌تواند بهبود یابد.
وی با اشاره به این که فرد مبتلا به بیماری پارانوئید (سوء ظن همراه با توهم) به زمین و زمان شک دارد، گفت:: فرد مبتلا به پارانوئید احساس می‌کند هرکس او را می‌شناسد برای وی نقشه‌هایی خصمانه می‌کشد که فرد بر اثر عواملی مانند بیماری یا استفاده از مواد مخدر مانند آمفتامین‌ها دچار بدبینی بیمارگونه شده است.
بدبینی به هسته ارتباطات افراد هم نفوذ می‌کند
بیماری پارانوئید نوعی روان گسیختگی مزمن و جدی است و به درمان‌های بلندمدت نیاز دارد. فرد پارانوئید مدام در این فکر است که دیگران به فکر ویران کردن زندگی او هستند و از این رو، وجود هرکسی در اطراف خودش را به منزله یک تهدید برمی شمارد.
محمدیان با اشاره به اینکه اختلال پارانوئید روابط نزدیک فرد مبتلا را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ اظهار کرد: فرد به خواهر، مادر یا همسر خود بدبین شده و احساس می‌کند علیه او توطئه می‌کنند پس در این اختلال بدبینی به هسته ارتباطات افراد هم نفوذ می‌یابد.
وی افزود: درطیف دیگری از بدبینی ما با شخصیت پارانوئید مواجه هستیم که این افراد محتاط بوده و ریسک نمی‌کنند و به سرعت با کسی صمیمی نمی‌شوند که در این نوع شخصیت‌ها هسته ارتباط آسیب نمی‌بیند و روابط نزدیک خیلی تحت الشعاع آن قرار نمی‌گیرد.
این دکترای روانشناسی عمومی تاکید کرد: در طیف اول و دوم افراد مبتلا حتما باید به یک متخصص مراجعه کنند و هیچ نوع خوددرمانی برای آن‌ها وجود ندارد.
خٌلق پارانوئید را بشناسید
فرد شکاک وبدبین همواره خود را در معرض خطر می‌بیند و از نظر او «همه از پشت خنجر می‌زنند». در واقع او به زمین و زمان بدبین است و با شمشیر تهمت زندگی را از پا در می‌آورد.
محمدیان با اشاره به اینکه در طیف دیگری از بدبینی افراد رفتار‌های پارانوئید از خود نشان می‌دهند؛ بیان کرد: خلق پارانوئید که در اصطلاح عام "بدبینی" نام دارد زمانی ایجاد می‌شود که یک فرد در بازه‌های زمانی مشخص چندین بار با شکست از سوی دیگران مواجه می‌شود که به صورت ناخود آگاه این فرد به حالت گوش به زنگی می‌رسد.
وی افزود: وقتی در یک بازه زمانی مشخص چند اتفاق بد برای فرد پشت سر هم رخ می‌دهد کم کم بدن شرطی شده و منتظر یک اتفاق بد و آسیب زا است که به آن بدبینی می‌گویند؛ یعنی فرد محتاط است که در دو طیف این بدبینی دسته بندی می‌شود.
این دکترای روانشناسی عمومی ادامه داد: در یک طیف یا خود فرد مدام دچار شکست و آسیب شده و نسبت به آن موضوع شرطی شده است و در طیف دوم فرد از دیگران و جامعه در مورد موضوعی اخبار ناگواری شنیده که خطرناک بوده و می‌تواند برای اجتماع آسیب زا باشد.
وی گفت: یعنی فرد هیچ شکستی نخورده است، اما در فضا‌های مختلف انواع شکست‌ها را مشاهده کرده و از نحوه وقوع آن‌ها اطلاع یافته است و اتفاقات ناگوار از بیرون مانند یک ویروس به باور‌های ما حمله می‌کنند و در نتیجه وقتی فرد چند اتفاق را از بیرون مشاهده می‌کند دچار بدبینی خواهد شد.
روش‌های درمان بدبینی
آدم بدبین به دلیل دیدن و شنیدن مکرر و مداوم بدی‌ها، شکست‌ها و ناکافی‌های فراوان، اطلاعاتی منفی و سیاه از محیط در مخزن ذهن خود بایگانی نموده و تحت تأثیر آن‌ها به مرور به تجربه و تحلیل ورودی‌ها می‌پردازد.
اگر چه انسان می‌تواند بر خلاف اطلاعات عمل کند و با اراده و اعتقاد خویش در برابر تمامی تحمیلات و تلقینات و تعلیمات بایستد، امّا این گروه جزو اقلیت بسیار ناچیز قرار می‌گیرند؛ بنابراین برای معالجه و درمان ریشه‌ای سوءظن و بدبینی باید ورودی‌های ذهن و ضمیر خود را کنترل کنیم، زیرا چشم و گوش و دهان سه شاهراه مهم ورودی‌های ذهن انسان هستند که باید مراقب آن‌ها بود تا داشته‌ها و ورودی‌های سالم ذهن، موجب خروجی‌های سالم آن شود.
محمدیان با اشاره به این مطلب که انتشار اخبار توسط افراد غیر متخصص بر ایجاد بدبینی دامن زده و احساس منفی را درافراد ایجاد می‌کند؛ خاطرنشان کرد: باید افراد سعی کنند فقط اخبار مستند و رسمی را رصد کرده و هرگاه احساس کردند که دچار بدبینی شده اند تا مدتی سمت اخبار بویژه خبرهای نامعتبری که در فضای مجازی منتشر می‌شود؛ نرفته و از اخبار مفید و آموزنده استفاده کنند.
به گفته این دکترای روانشناسی عمومی رصد اخباری که حاوی امواج و انرژی منفی هستند بر روحیه فرد اثر گذاشته و حس بدبینی را در او تقویت می‌کند.
وی تصریح کرد: افرادی که چند شکست را پشت سر هم تجربه کرده اند حتما یک کار موفق را که ملموس و حتمی است؛ انجام دهند بطور مثال خانمی که سه بار در رابطه عاطفی خود شکست خورده است باید سعی کند به سمت انجام کارو اتفاق جدیدی برود تا یک موفقیت را در بین شکست‌های خود تجربه کند تا این شکست‌ها برای او به شکل یک عادت و رفتار درنیامده و فرد دچار بدبینی نشود.
وی با بیان این که زنان بر اثرنوسان هورمون‌های جنسی احساسی‌تر از مردان هستند؛ اظهار کرد: با توجه به این مهم شدت و ناراحتی هر شکست در زنان بیش از مردان است و نهایتا زنان با تعداد کمتری از شکست‌ها به درجه بدبینی می‌رسند.
محمدیان با اشاره به اینکه خداوند ظرافت و احساس را در وجود زنان نهاده است، بیان کرد: احساس یعنی ظرافت و زمانی که ظرفی ظریف‌تر باشد احتمال شکنندگی آن بیشتر بوده و محافظت بیشتری لازم دارد بنابراین زنان در روابط خود محتاط‌تر یا اصطلاحا بدبین می‌شوند و برای دوری از این پدیده باید از ارتباطات کوتاه مدت دوری کرده تا شکست‌های مداوم را تجربه نکنند و به آدم‌هایی که هنوز به آن‌ها اطمینانی ندارند چه از نظر کاری و چه عاطفی وابسته نشوند تا باور‌های آن‌ها اسیب ندیده و بدبین نشوند.
ناگفته نماند که تمرین و ممارست، مطالعه کتب دینی، عرفانی، اخلاقی و روانشناسی کاربردی، تأثیر فوق العاده‌ای در ذهن و زندگی زیبای علمی و اخلاقی داشته و همچون چراغی راه را بر ما روشن و بدی‌ها و بدبینی‌ها را که اغلب ریشه در جهل و نادانی داردند از بین خواهند برد.
- 14
- 5
